فهرست مطالب

پژوهشنامه خراسان بزرگ - پیاپی 3 (تابستان 1390)

پژوهشنامه خراسان بزرگ
پیاپی 3 (تابستان 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/06/18
  • تعداد عناوین: 7
|
  • جواد اطاعت، مسعود رضایی صفحه 11
    خراسان بزرگ در طول تاریخ همواره در برگیرنده ی قلمرو وسیعی از خاک ایران زمین محسوب می گردید. این منطقه در دوره های مختلف، دارای هستی و موجودیت تاریخی و سیاسی ویژه ای بوده و بنا بر پنداری که در اسناد علمی جهانی گسترش بسیار دارد، به لحاظ تاریخی کانون آغازین دولت های باستانی ایران قلمداد گردیده است. خراسان را از آن رو به این نام خوانده اند که در زبان پارسی قدیم به معنای خاور زمین و مکانی که خورشید از آن جا طلوع می کند، آمده است. گستره ی جغرافیایی واقعی خراسان نیز در گذشته های دور دارای مرز ثابتی نبوده و تحت تاثیر عوامل مختلف دستخوش تغییر و دگرگونی شده، اما به طول معمول، این منطقه به غیر از ایران، خاک بخشی از کشورهای امروزی افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان را در بر می گرفته است.نظر به اهمیت و جایگاه تعیین کننده ی این قلمرو در تحولات ایران و منطقه، همواره در مورد وجه تسمیه، حوزه ی جغرافیایی و تاریخ این پهنه در محافل علمی، نقد و تحلیل های متعددی صورت پذیرفته است. از این رو، این پژوهش نیز اساس تمرکز خود را به سه مولفه ی یاد شده بنا نهاده و با نگاهی توصیفی- تحلیلی به واکاوی این موضوع پرداخته است.
    کلیدواژگان: خراسان بزرگ، تاریخ خراسان، قلمرو جغرافیایی، زبان پارسی
  • محمدتقی رضویان صفحه 27
    سوال 1-آیا غلبه بر بحران اقتصادی که از سال 2008 آغاز شده و همچنان اکثر کشورهای صنعتی را به طور فرساینده ای تحت تاثیر قرار داده، بدون دسترسی به منابع انرژی ارزان امکان پذیر است؟
    سوال2- آیا رشد اقتصادی بدون وقفه و صنعت گرایی شتابان در اقتصادهای در حال ظهور (چین، هند، روسیه...) بدون دستیابی به منابع سوختی فسیلی آسیای مرکزی تداوم خواهد داشت؟
    پاسخ کوتاه به این دو سوال «نه» است زیرا تداوم رشد، بقای جوامع صنعتی و گسترش جایگاه جهانی کشورها وابسته به دینامیسم اقتصادی و نوآوری تکنولوژیکی است که این امر بدون دسترسی به مواد اولیه و منابع انرژی غیرممکن می باشد. به این دلیل است که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و به ویژه از آغاز قرن بیست و یکم، ذخایرگستره ی نفت و گاز در منطقه ی کاسپین (نام صحیح دریای شمال ایران) تبدیل به موضوعی حساس در آخرین مرحله از «بازی بزرگ» (Great Game) شده است.
    کلیدواژگان: دریای کاسپین، اوراسیای مرکزی، انرژی، بازی بزرگ، جنگ سرد جدید
  • سیدهادی زرقابی، سمانه آئین دوست صفحه 39
    هویت ملی به معنای احساس تعلق و وفاداری به عناصر و نمادهای مشترک یک ملت در میان مرزهای تعریف شده سیاسی آن است. هویت ملی از عناصر و مولفه های مختلفی تشکیل شده و دارای ابعاد مختلف تاریخی، فرهنگی، اجتماعی، جغرافیایی و سیاسی است. سرزمین، تاریخ، دین و آئین، زبان و ادبیات، نمادها و اساطیر، آداب و مناسک، ارزش ها و اعتقادات و دولت مهمترین عناصر و مولفه های هویت ملی مردم یک کشور محسوب می شوند. در این میان، بعد فرهنگی تاریخی هویت ملی که شامل مولفه ه های سرزمین تاریخی، اساطیر، نمادها، وقایع تاریخی، زبان باستانی و میراث فرهنگی می شود، از اهمیت بیشتری برخوردار است. انتقال این مولفه های عمدتا تاریخی، زبان باستانی و میراث فرهنگی می شود، از اهمیت بیشتری برخوردار است. انتقال این مولفه های عمدتا تاریخی به نسل های بعدی به منظور تقویت و بازتولید هویت ملی بسیار ضروری است و آثار ادبی، اجتماعی، فرهنگی و تاریخی اندیشمندان در این زمینه یک منبع اساسی به شمار می رود. در میان آثار فاخر ایرانی، شاهنامه فردوسی از منظر وجود مولفه های تاریخی فرهنگی هویت ایرانی یک استثنا است. در این مقاله، تلاش شده با رویکردی توصیفی تحلیلی، نقش فردوسی و اثر ارزشمند او شاهنامه در تقویت و بازتولید هویت ایرانی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
    کلیدواژگان: هویت ایرانی، ملیت، مولفه ها و عناصر، فردوسی توسی، شاهنامه
  • عبدالرضا فرجی راد، جواد خوانساری صفحه 57
    تاریخ اسلام در خراسان بزرگ و تحولات آن در طول قرن های متمادی تا فروپاشی اتحاد جماهیر شوری، همواره یکی از مسائل حساس و مورد بحث بوده است. از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در 1991 م و تاسیس پنج جمهوری قزاقستان، قیرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان در آسیای مرکزی چندین سال می گذرد. تجزیه ی ناگهانی اتحاد جماهیر و متعاقب آن استقلال ناخواسته دولت های آسیای مرکی باعث ایجای احساسات ملی گرایانه، و در پاره ای موارد، تمایل به بازتاسیس خلافت گردید که پیشتر در خراسان بزرگ رواج داشت. این عامل باعث شده تا گروه های اسلام گرا در آسیای مرکزی به بازیگران مهمی در تحولات سیاسی اجتماعی این منطقه تبدیل شوند. سوالی که پیش می آید این است که آیا گرایش به اسلام و احیای اندیشه هیا اسلامی در آسیای مرکزی آن قدر مهم و تاثیرگذار است که همچون گذشته منجر به استقرار خلافت در این منطقه گردد؟ این مقاله در پاسخ به پرسش بالا به تحلیل و موشکافی هرگونه ارتباط بالقوه میان بنیادگرایی و احیای اسلام در آسیای مرکزی می پردازد.
    کلیدواژگان: خراسان بزرگ، آسیای مرکزی، خلافت، اسلام، بنیاد گرایی، جنبش اسلامی ازبکستان، حزب التحریر
  • اندیشه قدیریان، محمدرضا سلیمانی صفحه 81
    نمایش»اسب چوبی» یکی از آیین های کهن مردم خراسان است که به روایتی نمادین از مقاومت و اتحاد خراسانیان در برابر حمله ی خانمان سوز مغول می پردازد. این مقاله بر آن است تا با تکیه بر تحقیقات میدانی و استناد به اقوال شفاهی هنرمندان بومی خراسان، ظرایف و دقایق مندرج در این آیین را به اختصار بازگو کند.
    کلیدواژگان: خراسان، آیین های بومی، اسب چوبی
  • حمیدرضا میرزایی، سجاد کمری صفحه 91
    براساس سند چشم انداز جمهوری اسلامی، در توسعه ی روستاها فعالیت ها نباید به گونه ای باشد که عمران روستایی جای توسعه ی روستایی را بگیرد؛ بلکه با هویت بخشی به سیمای روستا، رفع محرومیت ها و هدایت موزون روابط اجتماعی در قالب طرح های توسعه و عمران روستایی، باید نقش موثری در توسعه ی موزون روستا ایفا کرد. به عبارت دیگر، اصلاح دیدگاه برنامه ریزی در توسعه و عمران روستا در دستور کار قرار گرفته و دیدگاه صرف عمران روستاها جای خود را (با نگاه انسان محور) به دیدگاه توسعه ی موزون و عمران روستاها داده است. این مقاله جایگاه آمایش سرزمین در توسعه روستایی و نقش آن در تحقیق اهداف سند چشم انداز 20 ساله ی کشور را به صورت موردی در استان خراسان مورد بررسی قرار می دهد.
    کلیدواژگان: آمایش سرزمین، سند چشم انداز، توسعه ی پایدار، برنامه ریزی، خراسان شمالی، مناطق روستایی
  • محمدحسن نامی صفحه 109
    صنعت گردشگری امروزه یکی از اقتصادی ترین فعالیت ها در چرخه ی ملی کشورها، به خصوص از جهت اشتغال و ارزآوری و رونق مناطق مختلف تلقی می شود که علاوه بر آن، دارای مزایای ارتباطی، سیاسی، فرهنگی و تاثیرات بین المللی خاص خود نیز است. به همین دلیل، اغلب کشورهای جهان از این فعالیت به منزله ی ابزاری راهبردی در توسعه اقتصادی استفاده می کنند. در گردشگری مذهبی (به عنوان یکی از اشکال مختلف گردشگری)، گردشگران از امکان مقدس مانند زیارتگاه ها، مقابر و امامزاده ها بازدید می کنند. شهر مشهد تنها کلان شهر شرق کشور و دومین کلان شهر مذهبی جهان پس از شهر مکه محسوب می شود. گردشگری مذهبی، به ویژه در سه دهه ی اخیر گسترش قابل توجهی در مشهد داشته است. ورود میلیونی زائران و مسافران به مشهد، آثار بسیار شگرفی و رونق اقتصاد این شهر، ایجاد فرصت های شغلی، ایجاد منابع درآمدی، تبالد فرهنگی اجتماعی و... داشته است. تعداد زائران و گردشگران وارد شده متغیر و بین 15 تا 20 میلیون نفر و حتی تا 30 میلیون نفر نیز ذکر شده است. این حجم از گردشگر بر بخش خدمات به شدت تاثیر گذاشته و بیشترین درصد شاغلان را به خود اختصاص داده است. براین اساس، گردشگری مذهبی توانسته است به عنوان مهمترین عامل در تحول ساختار اقتصادی شهر مقدس مشهد ایفای نقش نماید.
    کلیدواژگان: صنعت گردشگری، گردشگری مذهبی، شهر مشهد، تحول اقتصادی
|
  • Javad Etaat, Masoud Rezaei Page 11
    In the past centuries, Great Khorasan always involve a wide scope of Iranian territory was considered ground. This region in different periods, have been a special historical and political circumstances, and so the imaginary world of scientific documents has spread, in past centuries since the ancient Iranian tribes of Iran and is attributed, and also,historically the focus of the initial state has been considered ancient. Khorasan from the side, who have read this name in ancient Persian means the land east of there where the sun rises, is used. Actual geographical extent of Khorasan has long ago been fixed boundaries and affect change and transformation has been routinely However, the region than Iran, part of the modern soil of Afghanistan, Tajikistan, Uzbekistan and Turkmenistan in has taken over. Considering the importance and situation that determines the territory of Iran and the developments in the region, always on the appellation, the area of geography and history in scientific circles, criticism and analysis has been done several. Therefore, this study also based its focus to these three components built with the look and analytical - descriptive issue focuses on the analysis.
    Keywords: Great Khorasan, Khorasan History, Geographic Territories, Persian Language
  • Mohammad Taghi Rezavian Page 27
    Can economic growth in the industrialized world, and burgeoning industrialization in the developing world, continue without access to fossil fuels? The short answer is no, because the survival of societies and states depends on dynamism and technological innovation, which are impossible without access to raw materials and fossil fuels. This is why, since the disintegration of the Soviet Union, the vast gas and oil reserves of the Caspian Region have become the object of the latest phase of the “Great Game”.
    Keywords: Caspian Sea, Central Eurasia, Energy, Great Game, New Cold War
  • Seyed Hadi Zarghani, Samaneh Aeen Doust Page 39
    National Identity means sense of dependence and loyalty to the common elements and symbols in a nation within the defined politically defined boundaries. National identity has different historical, cultural, social, geographical and political aspects. Land, history, religion and faith, language and literature, symbols and rituals, customs and rituals, values and beliefs, and government are considered as the most important elements of the national identity of a nation. Meanwhile, culturalhistorical dimension of the national identity including historical territory, myths, symbols, historical events, the ancient language and cultural heritage are more important. Transferring these elements, mainly historical, to the next generations in order to strengthen and reproduce the national identity is very necessary and literary, social, cultural and historical works of thinkers are considered as a basic source in this concern. Among the Iranian fine works, Ferdowsi’s Shahnameh is considered as an exception from the viewpoint of the existence of historical-cultural elements of Iranian identity. In this paper, attempts are made to study and analyze the role and position of Ferdowsi’s Shahnameh in strengthening and reproducing the Iranian identity with a descriptiveanalytical approach.
    Keywords: Ferdowsi's Shahnameh, Iranian Identity, Ferdowsi
  • Abdolreza Faraji Rad, Javad Khansari Page 57
    The history of Islam in Great Khorasan and its evolutions during the past decades until the disintegration of the Soviet Union, is always been a hot topic and debatable subject for academic researches.The five Central Asian republics of Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan, and Uzbekistan gained independence in 1991 following the collapse of the Soviet Union. The rapid disintegration of the Soviet Union and the subsequent unexpected independence of Central Asian states in 1991 resulted in a renewal of nationalistic feelings and, in some quarters, a desire to re-establish a Caliphate. Some fundamentalist groups in Central Asia see the future of the region as being a Caliphate. The question arises whether adherence to Islam and its ideology in Central Asia is significantenough to be a foundation for the formation of a Caliphate. This paper proposes an answer to this question by analyzing the potential connection between fundamentalism and the revival of Islam in Central Asia.
    Keywords: Great Khorasan, Central Asia, Caliphate, Islam, Fundamentalism, The Islamic movement of Uzbekistan, Hizb ut, Tahrir Al Islami
  • Andishe Ghadirian, Mahmoud Reza Soleymani Page 81
    Showing (wooden horse) is one of the traditional religions that is symbolic exposure of destructive mogul attracts to Khorasan and this show portray their unity and stability. This article based on free research and verbal documents of native Khorasan artists repeat the details of these religions that were registed.
    Keywords: Khorasan, native religions, wooden horse
  • Hamid Mirzaie, Sajjad Kamari Page 91
    Based on islamic republic 20 years peospective, development of villages should not be such that civilization in villages replace bye village development. But by giving identity to village, become welfare, handling relations in village development framework should play affected role in true village development. In other wordsT modification of planning view in development in villages should be ordered, civilizaion village view is replaced bye aligned development view in villages. This paper investigate the development in villaged, its role in realization the purposes in country as a case study in province khorasan.
    Keywords: land preparation, the eye Andar, sustainable development, planning, North Khorasan, rural
  • Mohammad Hasan Nami Page 109
    Today tourism industry is one the most beneficial activities in rotation of national economy of all countries, specially for employment, having foreign exchange and economic dehiscence. In addition it has some connecting, political, and cultural advantages and special international influence. Thus most of countries in the world profit by tourism as significant issu in economic development. In religious tourism (as one kind of tourism), tourists visit holly places like: holly shrines, tombs and Mashhad is the only megapolis in east of Iran and the second religious megapolis after Mecca. Religious tourism has axpanded in Mashhadspecially during recent decadesGoing milions of pilgrims and visitors to Mashhad have a graet influence in economic dehiscence, cration of job opportunities, creation of income sources, exchange of cultural – social issues and number of pilgrims which inter to Mashhad every yaer is variant between 15-20 milions even it is mentioned up to 25 milions. This number of tourists has effect on section of services in Mashhad and has most percent of employments. So religious tourism is the most important factor in change of economic structure of holly Mashhad.
    Keywords: tourism industry, religious tourism, Mashhad city, economic transition