فهرست مطالب

طب اعتیاد - پیاپی 7 (زمستان 1393)

فصلنامه طب اعتیاد
پیاپی 7 (زمستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/11/23
  • تعداد عناوین: 29
|
  • سرمقاله
  • ظهور نسل جدید رواندرمانی های مبتنی بر علوم اعصاب شناختی
    حامد اختیاری* صفحه 3
  • سخن سردبیر
  • چهار نکته از میز سردبیر
    رضا دانشمند* صفحه 6
  • نگاهی بالینی به مصرف حشیش
    آذرخش مکری صفحه 8
    مراکز درمان نگه دارنده (MMT) همانند کشتی تایتانیک در حال گسترش است و در این راه همواره باید مراقب کوه های یخ بود. یکی از مهم ترین کوه های یخ که می تواند باعث آسیب زیادی به این مراکز شود، حشیش است و بیشتر افراد مصرف کننده ی متادون، سابقه ی مصرف حشیش را داشته اند. حشیش شایع ترین ماده ی مخدر غیر مجاز (به جز الکل و سیگار) است و حدود 160 میلیون مصرف کننده در دنیا دارد که حدود 10 درصد آن ها معیارهای علمی وابستگی را دارند. برخلاف کراک و آمفتامین که بیشتر افراد مصرف کننده ی آن ها وابسته می شوند، در حشیش تقریبا ده درصد افراد مصرف کننده، علائم وابستگی و اعتیاد را دارند و حتی در صورت مصرف روزانه، این مقدار به 50 درصد می رسد که این شرایط باعث پیچیدگی بیشتر این ماده می شود. شروع مصرف حشیش در نوجوانی و در محدوده ی 1712 سالگی و اوج آن در حدود 25 سالگی است.
  • پایه های زیست عصب شناختی مصرف حشیش
    پیمان حسنی ابهریان صفحه 11
    کانابیس فراگیر ترین ماده ی غیر قانونی مصرفی در سراسر دنیا بوده و مصرف آن یک مشکل بزرگ برای سلامت عمومی است. قدرت کانابیس به میزان تتراهیدروکانابینول موجود در آن بستگی دارد. کانابیس ارگان های مختلف از جمله سیستم گوارش، قلب و عروق، تنفس، سیستم عصبی خودکار و سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر خود قرار می دهد. اگر چه پدیده های تحمل و بروز علائم محرومیت در مصرف کانابینوئید ها، بر خلاف مصرف مواد اوپیوئیدی و محرک، پدیده های اجتناب ناپذیری نیستند، مصرف مزمن و بالای این ماده منجر به وابستگی گردیده و هم چنین گیرنده های آن در وابستگی به مواد مخدر، الکل و نیکوتین نقش دارند. مهم ترین پایه ی زیست عصب شناختی اعتیاد به کانابیس، آگاهی از نقش سیستم کانابینوئیدی مغز است. گیرنده های کانابینوئیدی نوع 1 (CB1)، واسطه ی انجام بیشتر عملکرد های مرکزی کابینوئید ها بوده و عمده ترین محل تجمع آن ها در نواحی هسته های قاعده ای، هیپوکامپ، قشر مغز و مخچه است. این گیرنده ها به میزان کم تر در نواحی دیگری همچون تالاموس، هیپوتالاموس، آمیگدال و ماده ی خاکستری دور قناتی نیز یافت می شوند. این توزیع فراوانی با تاثیرات رفتاری مصرف کانابینوئید ها شامل نقص حافظه، کاهش توان تشخیص لمسی، سختی عضلانی، کندی حرکتی و کاهش حرارت بدن؛ همراه با تغییرات خلقی و ادراکی در انسان هم پوشانی دارد. در نهایت آنکه، مصرف کانابیس نیز همچون مصرف سایر مواد، نیازمند به انجام مداخلات درمانی است.
  • اهمیت تاکید بر سایکوزهای حاصل از حشیش در برنامه های پیشگیرانه
    رابرت فرنام صفحه 14
    کانابیس به عنوان یک ماده ی اعتیادآور، یکی از پر چالش ترین مواد در چند سال اخیر بوده است. از طرفی بیشترین حجم مصرف (میزان شیوع آن در کل عمر در آمریکا حدود 49%- میزان شیوع مصرف در یک ماه گذشته در کلاس آخر دبیرستان حدود 15%) و از طرف دیگر صحبت از آزاد سازی این ماده با مخالفان و موافقان خاص خود مطرح می باشد. در این موارد همیشه موافقان از منافع اجتماعی و اقتصادی آزاد سازی مانند کاهش قاچاق و... مخالفان از افزایش تعداد مصرف کنندگان و عوارض مرتبط با آن سخن می گویند. هرچند درنهایت باید پذیرفت که مصرف کانابیس اعتیادآور است.
  • حشیش و عملکرد عصبی شناختی
    محمدحسن فرهادی صفحه 17
    تحقیق درباره ی وابستگی به کانابیس، سوء مصرف، مصرف تفننی و کاربردهای بالینی آن هم چنان در حال انجام و رو به گسترش می باشد. افزایش روز افزون سوء مصرف کانابیس در سراسر جهان، باعث جهت گیری بیشتر تحقیقات به سمت فهم عوارض ناشی از مصرف آن، به ویژه تاثیر سوء آن بر عملکرد مغز و در نتیجه تاثیر بر رفتار شده است. علی رغم تاریخچه ی کهن سوء مصرف کانابیس توسط بشر، دانش ما در مورد تاثیرات این ماده بر مغز و عملکرد آن هم چنان ناقص است. مطالب علمی فراوان و مملو از تعابیر موافق و مخالف در خصوص یافته های علمی مربوط به کانابیس، در بین رشته های مختلف وجود دارد. از جمله اینکه نتایج حاصل از تحقیقات نوروسایکولوژیکی نشان داده اند که عمده ی مشکلات شناختی شامل نقص در یادگیری و به یادآوری اطلاعات جدید می باشد که این نقص بیشتر در بین مصرف کنندگان طولانی مدت، مصرف زیاد و مکرر کانابیس دیده می شود. البته این گونه نقص ها در عملکرد شناختی، چند روز پس از ترک کاهش یافته و پس از یک ماه به حالت اول خود برمی گردد. علاوه بر این، اهمیت عملکردی و بالینی چنین اثراتی گاهی به خاطر شدت کم آن ها مورد سوال واقع می شود. از طرفی، مصرف محدود کانابیس نیز (برای مثال به منظور اهداف درمانی) با نقص عصبی شناختی قابل سنجش همراه نیست. بنابراین بر اساس نتایج تحقیقات فعلی می توان گفت نقص در عملکردهای نوروسایکولوژیکی در مصرف کنندگان کانابیس در مقایسه با گروه کنترل، کم تر از مقدار مورد انتظار ماست. در این مقاله، مروری خواهیم داشت بر تحقیقات انجام شده در رابطه با اثرات حاد و مزمن مصرف کانابیس بر عملکرد عصبی شناختی که با استفاده از متدولوژی های تصویربرداری عملکردی مغز، الکتروآنسفالوگرافی و آزمون های نوروسایکولوژیکی انجام گرفته است.
  • تاثیرات آندوکرین مصرف حشیش
    خاطره طوفانی صفحه 22
    از 35 سال پیش که متابولیت فعال ماری جوانا، تتراهیدرو کانابینول (THC ∆) شناخته شد، تاثیرات روان شناختی و فیزیولوژیکی آن مورد تحقیق و بررسی قرار گرفت.
    در مدل های حیوانی، تجویز کانابینوئیدها به طور حاد؛ سیستم هورمونی را تغییر می دهد که این امر با تاثیر بر رسپتورهای کانابینوئید در هیپوتالاموس و تغییر در محور هیپوتالاموس- هیپوفیز- آدرنال HPA باعث مهار استروئیدهای گنادها، هورمون رشد GH، پرولاکتین و هورمون های تیروئید می شود. یافته ها در مورد انسان متغیر است که مربوط به ایجاد تحمل در انسان ها می باشد و تاثیرات طولانی مدت آن بر سیستم اندوکرین نامشخص است.
  • از کوچه تا کلینیک؛ حشیش
    پونه کیمیاقلم صفحه 25
    خانواده ی کانابینوییدها از گروه موادی هستند که علاوه بر محرک بودن، سبب بروز هذیان ها و اختلال های خاصی می شوند که برخی از حالت های ایجاد شده با هیچ ماده ی محرک دیگری ایجاد نمی شوند.
    کانابیس (cannabis) گیاه بومی آمریکای شمالی است. از گیاه شاهدانه در آغاز برای ساختن طناب و الیاف پارچه استفاده می شد. بعدها به اثر نشئه آور آن پی برده شد و برای این هدف هم مورد استفاده قرار گرفت. گاهی از آن در عیدها و مراسم مذهبی به منظور تلقین و ایجاد فضایی خاص استفاده شده است. در زمان ارسطو و جالینوس هم در پزشکی از شاهدانه استفاده می شده است. برای نمونه، در سفرنامه ی مارکو پولو، گزارش موثقی در مورد استفاده ی اسماعیلیان و یاران حسن صباح از حشیش جهت ایجاد القائات مذهبی و ترورهای آن زمان (قرن یازدهم میلادی / پنجم قمری) وجود دارد.
  • متادون؛ چه وقت «کافی» ناکافی است؟
    امید مساح صفحه 27
    در برخی از برنامه های درمان نگهدارنده با متادون، دوز متادون به صورت ناکافی تجویز می شود. بیماران از علائم ترک شکایت داشته و به استفاده از مواد مخدر غیر قانونی ادامه می دهند. با این حال پزشکان تمایلی به افزایش دوز آن ها نداشته و بالاتر از آستانه ی قراردادی خود تجویز نمی کنند. سطح متادون سرم ممکن است راهنمای خوبی در تصمیم گیری پزشکان باشد، به ویژه برای آن دسته از بیماران که با وجود دوزهای بالاتر متادون، سطح سرمی پایینی دارند. تحقیقات جدید نشان می دهد که دوز دارو از 120 میلی گرم تا بیش از 800 میلی گرم، با توجه به سطح سرمی مطلوب، ممکن است برای این بیماران لازم باشد.
  • زولپیدم؛ اما و اگرها در مصرف و سوء مصرف
    محمد ترابی نامی صفحه 30
    درمان کوتاه مدت و علامتی بی خوابی در بسیاری موارد شامل تجویز داروهای آرام بخش به ویژه از گروه بنزودیازپین ها بوده است. البته استفاده از داروهای متعلق به گروه اصطلاحا Z به ویژه زولپیدم به این منظور در سال های اخیر محبوبیت گسترده ای یافته است. از طرفی گزارش های پراکنده ای از عوارض جانبی زولپیدم، خصوصا عوارض شناختی و رفتاری آن، اشکالات رفتاری حین خواب و توهمات بینایی، توجه بالینی پزشکان را به خود جلب نموده است. پاسخ به سوالاتی مانند اینکه استفاده از زولپیدم در چه شرایطی توصیه می شود و شیوع عوارض ناخواسته در مصرف آن تا چه اندازه نگران کننده است، تابع بررسی های سیستمیک می باشد، در حالی که چنین مطالعاتی در دسترس نیستند. آنچه واضح است بروز عوارض جانبی قابل توجه به خصوص از نوع شناختی و رفتاری در پی مصرف یا سوء مصرف زولپیدم به تنهایی یا به همراه مواد مخدر یا محرک، هم چنین الکل یا سایر آرام بخش هاست.
  • چگونه توانمندی مغزی خود را افزایش دهیم؟
    علی بذرافشان صفحه 35
    بازتوانی مغزی، یکی از مهم ترین راهکارهای درمانی برای بیمارانی است که به علت آسیب سیستم عصبی، دچار اختلال در عملکردهای مغزی شده اند. اهمیت مبحث بازتوانی مغزی و بهبودشناختی در حوزه ی طب اعتیاد از آن رو است که نمی توان مشکلات شناختی را که در اثر مصرف مواد در بیماران ایجاد می شود، صرفا با مداخلات دارویی درمان نمود. از طرف دیگر نشان داده شده است که یکی از زیربناهای اصلی برای اثربخش بودن مداخلات روان درمانی، بهره مندی بیمار از سطحی از توان مندی هایی شناختی است تا بتواند وی را قادر به حضور فعال در روان درمانی های فردی و گروهی نماید. علاوه بر این، پژوهش ها موید این موضوع هستند که بهبود توان مندی های شناختی از قبیل حافظه، توجه و تمرکز، تصمیم گیری، حل مساله و مهارت های زبانی باعث افزایش رضایت مندی، بهبود کیفیت زندگی شخصی و اجتماعی فرد می شود و این رضایت مندی و تغییرات مثبت در نهایت منجر به تعهد بیمار نسبت به درمان می شود.
  • آشنایی با درمان های تکنولوژیک و تاثیر آنها بر سوء مصرف مواد
    حمیدرضا شهبازپور، پیمان حسنی ابهریان صفحه 43
    طی سال های اخیر، مواد اعتیادآور بین افراد جامعه از رواج چشمگیری برخوردار بوده است. بر اساس مطالعات انجام شده محققان تاثیرات مواد مخدر بر سلول های مغزی مصرف کنندگان را به اثبات رساندند. در این خصوص انجمن متخصصان مغز و اعصاب و روان شناسان، به بررسی اثر روش های نوین تکنولوژیک بر اعتیاد پرداختند.
    از جمله این روش ها می توان به نوروفیدبک، بیوفیدبک، TDCS و TMS اشاره کرد. بنابراین با توجه به درمان اثربخش این روش های نوین در ترکیب با سایر درمان های موجود اعتیاد، ما در این مقاله به بررسی اثر برخی از این روش های نوین تکنولوژیکی بر اعتیاد می پردازیم.
  • کنترل دردهای ناشی از جراحی در معتادان به مواد مخدر
    علی اکبر موسی خانی صفحه 46
    گرچه ناشناخته های ما در مورد علوم مختلف به ویژه علم طب همواره بیشتر از معلومات ما می باشد، ولی به جرات می توان گفت در ارتباط با شناخت بیماری اعتیاد و برخورد مناسب با آن، هم چنان در دوران طفولیت هستیم و این موضوع مخصوص پاتولوژی هایی است که خاستگاه مشترک جسمی، شناختی، روحی و اجتماعی دارند.
    با وجود آنکه مسئولیت اصلی کنترل و درمان درد به ویژه دردهای حاصل از عمل جراحی همواره بر عهده ی متخصصان بیهوشی می باشد، ولی کم تر مشاهده می شود که بیماران معتاد یا وابسته به مواد مخدر در بخش های جراحی بیمارستان از خدمات لازم و نه کافی در این زمینه بهره مند شوند. دریافت نکردن مخدر کافی و تحمل درد شدید توام با بی قراری و پرخاشگری پس از عمل که گاهی باعث آسیب های ثانویه می گردد، به کرات مشاهده می شود. هم چنین افزایش عوارض جراحی و هزینه های بستری طولانی تر در بیمارستان را نیز به همراه دارد. با توجه به شیوع بالای وابستگی و اعتیاد به مواد مخدر، تحقیق و تدوین دستورالعمل های لازم در این زمینه، یک ضرورت غیر قابل اغماض می باشد.
  • خانواده درمانی با رویکرد بوئن
    سیدعلی حسینی صفحه 49
    خانواده درمانی با رویکرد بوئن یا همان نظریه ی نظام های خانوادگی، خانواده را در حکم یک نظام ارتباط عاطفی می داند. بوئن معتقد است که در طول زندگی اضطراب مزمنی وجود دارد که برخی افراد به دلیل انتقال بیشتر این اضطراب به آن ها توسط والدین، بیش از سایر اعضای خانواده تحت تاثیر این اضطراب قرار می گیرند. در نظریه ی بوئن مفاهیمی وجود دارد که خانواده درمانگر با استفاده از آن ها درمان را پیش می برد. این مفاهیم عبارتند از: متمایزسازی، سیستم عاطفی، فرآیند انتقال چندنسلی، فرآیند فرافکنی خانواده، مثلث ها، جایگاه فرزندان و واپس گردی اجتماعی. رویکرد بوئن فن محور نیست، اما از فنون زیر در درمان استفاده می شود: بازگشت به خانه، ترسیم ژنوگرام، پرهیز از مثلث سازی، خودمتمایزسازی، پرسشگری و رابطه ی دونفره.
  • فعال سازی رفتاری؛ تکنیک ها و راهبردها
    سپیده بخت صفحه 53
    در دو مقاله ی پیشین به بررسی اثربخشی و کارآیی درمان فعال سازی رفتاری در مورد علائم افسردگی در بیماران مبتلا به سوء مصرف مواد پرداختیم. گفتیم که این روش درمانی به دلیل ساختار نسبتا ساده و مقرون به صرفه، گزینه ی مناسبی برای درمان علائم افسردگی در بیماران مصرف کننده می باشد. منطق درمان فعال سازی رفتاری و لزوم آموزش آن به بیمار را توضیح دادیم و اصول ده گانه ی فعال سازی رفتاری را مرور کردیم. هم چنین توضیح کوتاهی درباره ی ساختار کلی درمان و مهم ترین مولفه های آن از جمله سنجش و فرمول بندی، برنامه ریزی فعالیت و اهمیت رفتارهای اجتنابی ارائه دادیم. در این شماره قصد داریم مولفه های اصلی درمان را با دقت بیشتری بررسی کنیم، با این امید که همکاران بتوانند از این درمان سودمند برای روش بالینی بهره بگیرند.
  • ضرورت دریافت نظارت حرفه ای (سوپرویژن) بر روان درمانی اعتیاد
    روجا لاریجانی صفحه 57
    دریافت نظارت منظم و مستمر، اثر چشم گیری در ارتقای کارایی درمانگران اعتیاد دارد. ناظر نقش درمانگر را با آموزش و هدایت و تامین عاطفی تسهیل می کند، اما متاسفانه عمده ی درمانگر ان از اینکه تحت نظر ناظرباشند، هراس دارند و احساس می کنند مورد قضاوت قرار می گیرند، کارایی آن زیر سوال می رود و یا اگر دنبال ناظر بگردند حتما نقص جدی در کار آن ها وجود دارد. اما واقعیت این است که «همه ی درمانگران به ناظر احتیاج دارند». حل مسائل پیچیده ی بیماران سوء مصرف کننده ی مواد و کمک به پیشگیری یا رفع فرسودگی شغلی بدون این فضای حمایتی، بسیار مشکل است. در بسیاری از مواقع، علائم فرسودگی شغلی در درمانگران اعتیاد ظهور می کند که با نظارت می توان شروع آن را دریافت یا حتی کنترل کرد.
  • مروری بر مداخلات ذهن آگاهی؛ فرصتهایی ارزشمند در بیماری اعتیاد
    زینب فرامرزی شهپر صفحه 60
    در 20 سال اخیر، ذهن آگاهی توجه قابل ملاحظه ی متخصصان بالینی و به طور اخص، روان شناسی کاربردی را به خود جلب کرده است. کلمه ی انگلیسی Mindfulness نام روشی برای تغییرات عمیق ارتباط با افکار، احساسات و چشم اندازهای شخصی افرادی است که به تمرینات آن مبادرت می ورزند. ذهن آگاهی حالتی موقتی است که به طور بالقوه برای هر فردی قابل اجرا می باشد و موجب رشد مجموعه ای از ویژگی های ثابت در افرادی است که طبق دستورالعمل های ذهن آگاهی تمرین می کنند. ذهن آگاهی در عمل به معنی تلاش برای مشاهده ی هر چیزی است که اتفاق می افتد، با تمرکز ویژه بر محتوای درونی تجربه ها بدون ارزش گذاری، قضاوت یا درگیر شدن در آن ها. کلمه ی ذهن آگاهی برای توصیف یک ساخت تئوریکی، یک تمرین (مانند مدیتیشن) یا یک فرآیند روان شناختی (ذهن آگاه شدن) می تواند مورد استفاده قرار گیرد (گرمر، 2005).
  • تحلیلی بر تغییر ساختار خصوصی درمان اعتیاد به ساختار دولتی
    سعید صفاتیان صفحه 65
    در همسایگی کشور ما، کشور افغانستان با تولید حدود 6500 تن مواد مخدر و زمین های زیر کشت به وسعت 230 هزار هکتار قرار گرفته است که تولید بیش از 90 درصد از مواد مخدر دنیا را به عهده دارد. با توجه به تغییر الگوی مصرف از سمت مواد کم خطر به پرخطر که متاسفانه در طی چند سال گذشته به شدت رشد کرده و وجود نزدیک به 2 میلیون معتاد در کشور که به درمان و مراقبت های روان شناسی و مددکاری نیاز دارند، از سال 1386 طرح پزشک خانواده مطرح گردید. هم چنین چند ماهی است که از سوی وزارت بهداشت بحث سامان دهی سلامت و درمان مطرح شده است.
  • کاوشی بر سهم زنان در راهنماهای چاپ شده پیرامون اچ آی وی
    سید رامین رادفر صفحه 68
    زنان در طول تاریخ همواره و از آغاز خلقت، نیمی از جوامع انسانی را تشکیل داده اند. نقش زنان در جوامع و اهمیت این گروه اگرچه بر کسی پوشیده نیست، ولی در جوامع گوناگون و در طول دوران های مختلف همیشه در جامعه به آن ها آن گونه که شایسته ی آن ها بوده، نگریسته نشده است.
    مصرف مواد و اعتیاد نیز در طول تاریخ کم وبیش در جوامع مختلف وجود داشته است و هم چنین خوشبختانه در این میان زنان مصرف کننده همیشه درصد بسیار کمی از جمعیت مصرف کنندگان را به خود اختصاص داده اند. طی سال های اخیر با بروز اچ آی وی، آسیب پذیری زنان نسبت به این بیماری همیشه مورد تاکید بوده است. البته این بدان معنی نیست که طراحان سیستم های بهداشتی و سیاست گذاران عرصه ی بهداشت توجه لازم را به آنان داشته اند. دسترسی زنان به مراکز درمانی در بسیاری از نقاط دنیا مانند ایالات متحده نیز با مشکل مواجه است، به گونه ای که مرکز درمان سوء مصرف مواد (CSAT) برای جبران این مشکل ناچار شده تا برنامه ای ملی طراحی کند. در گروه مصرف کنندگان مواد، زنان با شیب زیادی در کشورهای مختلف رو به افزایش هستند و این مساله به همراه تن فروشی به عنوان موتوری برای پیش راندن همه گیری اچ آی وی باید مورد توجه خاص قرار بگیرد.
  • آزمایش اعتیاد در محیط های کار؛ ضرورت یا انتخاب
    آزاده اولیایی صفحه 72
    امروزه برنامه های پیشگیری از اعتیاد، نقش و جایگاه مهمی را در محیط های کاری سراسر دنیا ایفا می کنند و کارفرمایان را به سرمایه گذاری در خصوص طراحی و اجرای برنامه های ارتقای سلامت با تاکید بر پیشگیری از اعتیاد ترغیب نموده است. اغلب برنامه های ارتقای سلامت در محیط های کاری دنیا در قالب برنامه های «یاری رسان کارکنان» E. A. P)*(- که در ایران به آن کارمند یاری نیز می گویند - اجرا می گردد.
    واحد EAP نقش مهمی در پیشگیری از آسیب ها و ارتقای سلامت در محیط کار دارد. یک برنامه ی خوب پیشگیرانه از اعتیاد، شامل گام های متعددی است که در ابتدا در خط مشی یا سیاست نامه ی شرکت/ کارخانه طراحی می گردد و این کارفرماست که با توجه به منابع مالی و انسانی و مهم تر از آن نگرش و باور خود؛ نسبت به تصویب این خط مشی تصمیم گیری می کند.
    آموزش، مشاوره، طراحی فعالیت های جایگزین در جهت بهینه نمودن اوقات فراغت کارکنان و... می تواند از فعالیت های اصلی یک برنامه ی پیشگیری از اعتیاد باشد.
    اما یکی از فعالیت هایی که در این برنامه ها اغلب با چالش همراه است، مساله ی آزمایش اعتیاد و چگونگی انجام آن در محیط کار است.
  • انجمن صنفی مراکز درمان اعتیاد خراسان
    بیتا میرزایی صفحه 76
    شاید یک دهه قبل هیچ کس گمان نمی کرد روزی فرا رسد که در کشور ما یک سیستم درمان اعتیاد منسجم با وسعت و پراکندگی کنونی داشته باشیم. تفکر در رابطه با انسجام و اتحاد این مراکز و صدای واحد و تاثیرگذار آن ها، هر چند در سال های ابتدایی رویایی بیش نبود، اما در سال های اخیر به یک آرزوی محال تبدیل شده بود.
    با وجود چالش های بسیاری که در این سال ها درمانگران اعتیاد با آن مواجه بودند، لحظه ای از مسیر تلاش برای ارائه ی خدمات به بیماران این حوزه خارج نشدند، به نحوی که امروز شاهد آنیم که بیش از 5 هزار مرکز درمان اعتیاد خصوصی 80 درصد بار درمان اعتیاد کشور را به دوش می کشند.
  • تاریخچه ی تغییر الگوی مصرف مواد در ایران
    شوآن شریعتی راد صفحه 79
    ایران به دلیل قدمت دیرینه ی خود، تاریخی منحصر به فرد دارد که در طول آن همه گونه تجربیات تاریخی از پیروزی و شکست گرفته تا انقلاب و اصلاحات اجتماعی به چشم می خورد. اگر چه دلایل این فراز و فرودهای تاریخی، به تفصیل توسط مورخان مورد ارزیابی قرار گرفته، ولی کم تر کسی به نقش تغییرات الگوی سوء مصرف مواد و هم زمانی آن با وقایع تاریخی ایران پرداخته است.
    این مقاله بر آن است تا با بیان شرحی مختصر از تاریخ ایران و سپس نگاهی به رواج سوء مصرف انواع مواد در زمان های مورد بحث، به واکاوی اتفاقات تاریخی ایران از منظر هم زمانی با تغییرات الگوی سوء مصرف مواد بپردازد.
    در این مقاله وقایع تاریخی ایران و الگوی سوء مصرف مواد از حمله ی اعراب و سقوط ساسانیان در قرن اول هجری تا استیلای مغول در قرن ششم هجری مورد بحث قرار گرفته است.
  • سوء مصرف الکل، مواد و خانواده (انجمن ادفام)
    علی بذرافشان صفحه 83
    تاریخچه ی تشکیل اولین کمپین ها و انجمن ها را شاید بتوان به اندازه ی عمر بشر دانست. با این حال با دنبال کردن رد پای ظهور کمپین هایی که به صورت علمی شروع به فعالیت کردند، به دهه 1970 میلادی می رسیم، جایی که اولین کمپین ها و با تمرکز بر بهبود سلامت قلبی- عروقی پا به عرصه ی علم گذاشتند. نتایج مثبت حاصل از این انجمن ها منجر به رشد و توسعه ی آن ها و هم چنین ورود به حیطه هایی همچون بیماری های قلبی، سرطان، پیشگیری از ایدز، تنظیم خانواده و خشونت های خانگی شد. از اواسط همان دهه بود که کمپین های رسانه ای نیز به سرعت رشد کردند و به صورت فزآینده ای در پیشگیری از سوء مصرف الکل، مواد و آسیب های اجتماعی و خانوادگی مرتبط مورد توجه قرار گرفتند. در این مقاله به مناسبت سی امین سال تولد سازمان ملی «الکل، مواد و خانواده»، به معرفی تاریخچه، اهداف و برخی از فعالیت های این سازمان خواهیم پرداخت.
    کمپین «الکل، مواد و خانواده» موسوم به Adfam در سال 1984 تاسیس شد و در ابتدا کار خود را با والدین افراد معتاد به هروئین، که از حمایت های لازم بهره مند نبودند، شروع کرد. اکنون پس از گذشت سی سال از تاسیس آن، این انجمن کوچک محلی به سازمان ملی بزرگی تبدیل شده است که با داشتن بیش از صدها شعبه در سرتاسر بریتانیا، تنها سازمان ملی است که با هدف کمک به خانواده هایی که تحت اثرات مخرب الکل و مواد مخدر هستند، به فعالیت مشغول است.
  • عشق، چهارده وادی برای رسیدن به خود
    حسین دژاکام صفحه 86
    اکنون اگر در وادی اول و یا همان وادی تفکر، به اندازه ی کافی و درست فکر کرده باشیم، ممکن است برای ما روشن شده باشد که خیلی از چیزها را از دست داده ایم و یا در حال از دست دادن آن ها هستیم و ممکن است این از دست دادن ها جسمی یا روانی، مادی یا معنوی باشد.
    ممکن است با بعضی از واژه ها مثل کینه، حسادت، ترس، حقارت، بیماری، بی مسئولیتی، خودخواهی، تنهایی، بیماری روانی، طلاق، جدایی و... آشنا باشیم. به هر حال فرقی نمی کند، چه باسواد باشیم و چه بی سواد، ثروتمند باشیم یا فقیر، پیر باشیم یا جوان، مرد باشیم یا زن.
    چیزی که اهمیت دارد، این است که ما در اثر تفکر نادرست و یا حرکت در مسیر ضد ارزش ها، برای خود مشکلاتی را به وجود آورده ایم. هم چنین نکته ی دیگری که اهمیت فوق العاده ای دارد، این است که تفکرات نادرست و یا حرکت در مسیر ضد ارزش ها قطعا می تواند بر روی ساختار جسم، تخریب های فراوانی را ایجاد نماید و خود را به صورت انواع و اقسام بیماری های جسمی و روانی نشان دهد.
  • اعتیاد و ورزش؛ معرفی یک چارچوب براساس نقش اندورفین ها
    مسعود حاجیرسولی صفحه 89
    دو واژه ی ورزش و اعتیاد دارای معانی متضاد و متناقضی هستند. اعتیاد، به ویژه اعتیاد های غیر مجازی نظیر اعتیاد به مواد مخدر و محرک، اعتیاد به سرقت و قمار و حتی اعتیاد به اینترنت و خوردن می توانند برای انسان و سلامت جسمانی و روانی او خطرناک باشند. در حالی که ورزش و فعالیت های بدنی با شدت و مدت متناسب با وضعیت هر فرد می تواند با بهبود کارایی سیستم های قلبی – تنفسی، اسکلتی- عضلانی، عصبی-روانی و حتی ایمنی، در افزایش سطح سلامت عمومی افراد موثر باشد.
    با این وجود، روابط مهم و متعددی بین این دو پدیده وجود دارند که به طور خلاصه عبارتند از:نقش ورزش در پیشگیری از اعتیاداثرات ورزش و فعالیت های بدنی در درمان اعتیاد نقش ورزش در کاهش آسیب های ناشی از اعتیاد در افراد معتادو بالاخره علی رغم این سه رابطه ی مثبت، باید به وجود یک رابطه ی منفی و خطرناک بین این دو اشاره کرد که عبارتست از:نقش دوپینگ و تمرینات نادرست ورزشی در شیوع اعتیاد در ورزشکاران
  • معرفی شبکه ی مراکز درمان اعتیاد در اروپا (Euro-TC)
    توماس لگل صفحه 92
    یورو تی سی (Euro-TC)، شبکه ی مراکز درمان اعتیاد در اروپاست که در سال 1982 در آلمان به ثبت رسیده است. یورو تی سی از اعضای افتخاری شبکه ی منطقه ای سمن های کاهش تقاضای مواد در آسیا است که به تازگی دفتر آن در تهران شروع به کار کرده است. توماس لگل، مدیر شبکه ی یورو تی سی است که در متن زیر به تشریح فعالیت های این شبکه و وضعیت درمان اعتیاد در اروپا پرداخته است.
  • اسکاتلند در سال 2015 به شما خوشامد میگوید
    رضا دانشمند صفحه 94
    شهر داندی چهارمین شهر بزرگ اسکاتلند است که در نزدیکی کرانه شرقی جزیره بریتانیا و در ساحل شمالی رودخانه تی قرار گرفته است. این شهر را هم بدلیل ناو اکتشافی آر.آر.اس دیسکاوری و هم به خاطر تاریخ فعالیت های علمی «شهر اکتشاف» می-نامند. داندی این بار نیز میزبان بزرگترین گردهمایی متخصصان مختلف در حوزه طب اعتیاد می باشد.
    هفدهمین کنگره جهانی انجمن بین المللی طب اعتیاد از پنجم تا هشتم اکتبر 2015 در دانشگاه داندی و با شعار «اعتیاد: از بیولوژی تا بهبودی» میزبان پزشکان، متخصصان و تمامی علاقمندان به این رشته می باشد.
  • اخبار و تازه های اعتیاد
    حسین حسنیان مقدم صفحه 96
    آیا استفاده ی درازمدت از ماری جوانا موجب آسیب می گردد؟
    آیا مصرف ماری جوانا، خطر تصادفات را افزایش می دهد؟
    آیا مصرف کم الکل، خطر سرطان را بالا می برد؟
    آیا مصرف مقادیر کم الکل، محافظ بیماری های قلبی است؟
    آیا برنامه های پایش مصرف در کاهش سوء مصرف ضد دردهای مخدر یا overdose آن موثر است؟
    چه ارتباطی بین سوء مصرف مسکن های مخدر و سوء مصرف هروئین وجود دارد؟
    آیا تلاش جهت کاهش مصرف ضد دردهای مخدر سبب افزایش ناخواسته در مصرف هروئین و overdose بالقوه ی مخدرها خواهد شد؟
    آیا احتمال پاسخ به درمان نالتروکسان در گروه های خاصی از بیماران وابسته به الکل بیشتر است؟
    آیا ترکیب فارماکوتراپی و مداخلات رفتاری بر ترک سیگار تاثیر دارد؟
    آیا نالتروکسان کاشتنی (زیر پوست) در درمان سوء مصرف چند ماده موثر است؟
    آیا بهبود کیفیت اداره ی بیماری های مزمن در میان بیماران مرکز مراقبت های اولیه که معتاد نیز هستند، سبب بهبود نتایج درمان اعتیاد می گردد؟
    آیا ترکیب بوپرنورفین نالوکسان می تواند در بیماران معتاد مبتلا به درد مورد استفاده قرار گیرد؟
  • همایش های پیش رو در حوزه ی اعتیاد
    محمد صالحی صفحه 103