فهرست مطالب
فصلنامه ادب پژوهی
پیاپی 28 (تابستان 1393)
- تاریخ انتشار: 1393/06/01
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحات 9-27مکتب های ادبی اروپا دارای جنبه های گوناگونی است و جای آن دارد که برخی از این جنبه ها بیشتر کاویده شود. یکی از این جنبه ها دسته بندی مکتب ها بر پایه واقعیت و لذت ادبی است. واقعیت آن چیزی نیست که در جهان بیرونی و خودآگاهی ماست، بلکه در جهان ناخودآگاه و گاهی در لذت ها که در نهاد ما نهفته است، حضور دارد. بهترین واقعیت ها را می-توان در آثار سوررئالیستی و مدرنیستی سراغ گرفت، درحالی که آثار رئالیستی معمولا بیش از آنکه واقعی باشند، واقع نما هستند. اگر از یاکوبسن، لاکان و ژیژک یاری بجوییم، می توانیم مکتب های ادبی را به سه دسته خیالی، نمادین و امر واقعی بخش بندی کنیم. مکتب هایی چون رئالیسم و ناتورالیسم در گروه نخست، مکتب هایی چون سمبولیسم، سوررئالیسم و مدرنیسم در گروه دوم و پسامدرنیسم در گروه سوم است. این مقاله به طبقه بندی و بررسی نظری مکتب های ادبی با نمونه هایی از آثار هدایت می پردازد.
-
صفحات 29-54مقاله حاضر به بررسی بیتی از هفت پیکر نظامی می پردازد و برای اثبات فرضیه مورد نظر، سیر تاریخی خنیاگری را از ایران و بین النهرین باستان، بررسی و ارتباط آن را با آیین مهر و دین زردشت، تحلیل و ارزیابی می کند. نگارندگان کوشیده اند نمودهایی از این رامشگران را در ادبیات ایران پس از اسلام بررسی کنند و به اثبات برسانند که واژه «مهربان» در دوره ای از ایران باستان به نوازندگان و آوازخوان های آیینی اطلاق می شده و در برخی از آثار ادبیات فارسی نمود یافتهاست. همچنین ننشان داده ایم که مهربانان، خنیاگران مرتبط با آیین مهر بوده اند که پیش از گوسان ها ظهور کرده اند. اینان به همراه گوسان ها انتقال دهنده داستان ها، حماسه ها، سنت ها و فرهنگ ملی ایران از دوران باستان به دوره اسلامی به شمار می آیند. واژه «نوایین» نیز که به اشتباه در همه متون فارسی با صفت مرکب «نوآیین» خلط شده، در اصل به عنوان واژه ای مستقل، صفت نسبی از «نوا» است و باید به «دارای نوا» معنی شود.
-
صفحات 55-75داستان های پیامبران از مهم ترین بخش هایی است که در بررسی ویژگی های هنری قرآن مورد توجه قرار گرفته اند. روایت تفاسیر از این داستان ها نیز به دلیل بسط و گسترش و پرداخت نو، موضوعی است که می تواند نتایج مفیدی در زمینه داستان پردازی در ادبیات فارسی و سنت-های تفسیری در بر داشته باشد. از این رو، این مقاله با مقایسه داستان پردازی قرآن با برخی کتب تفسیری، به دنبال پاسخی برای این پرسش است که مهم ترین نقش های روابط علی در داستان پردازی تفاسیر کدام است؟ به عبارت دیگر، پژوهش حاضر بر رابطه متقابل زبان و شگردهای زبانی متن با مولفه های محتوایی و فکری مبتنی است؛ از این رو اولا بازتاب اهداف توضیحی تفاسیر در شیوه داستان پردازی آنها و ثانیا تفاوت این شیوه ها با شیوه های قرآنی بررسی شده است. به نظر می رسد اهداف توضیحی تفاسیر، در حوزه داستان پردازی به صورت تاکید بر روابط علی میان رویدادها و بخش های داستانی نمود یافته است. این عامل افزون بر گسترش طرح داستان، پیامدهایی برای زمان، مکان و شخصیت پردازی نیز داشته است
-
صفحات 77-110ای هام یکی از شگردهای بلاغی پرکاربرد در شعر فارسی است. این تمهید هنری که در شعر شاعران قرن پنجم نمونه هایی دارد، در شعر شاعران قرن ششم و هفتم گسترش چشم گیری می یابد، و در شعر شاعران قرن هفتم و هشتم، در کنار آرایه هایی چون تناسب و استخدام و... به یکی از اساسی ترین شیوه های بیان شعری تبدیل می شود. هرکه اندکی در شگردهای شعری حافظ باریک شده باشد، می داند که ای هام (درگونه های متنوع آن) از مهم ترین تمهیدات بیانی شعر اوست. برخی از واژه هایی که در این مقاله به آنها پرداخته ایم (شام، شفاخانه)، کندوکاوهایی است در اشارات پنهان حافظ به معانی ای هام آمیز واژگان عربی رایج در متون فارسی. برخی از واژه های بررسی شده (مقبل، صومعه) نیز در زمره ای هام های تبادر و دوگانه خوانی قرارمی گیرد. در بیتی نیز به رسمی از مراسم ازدواج در قرون گذشته (حضور غلامان خواجه در حجله) اشاره شده که آگاهی از آن، زیبایی دوچندانی به شعر حافظ می-بخشد.
-
صفحات 111-129عبدالقاهر جرجانی، بلاغی و دستورنویس شهیر ایرانی در قرن پنجم، با دو کتاب مهم خود، اسرارالبلاغه و بهخصوص دلائل الاعجاز، انقلاب زبان شناسی عرب را رقم زد. در قرن حاضر جرجانی به خاطر تازگی و به روز بودن بسیاری از آرائش مورد توجه قرار گرفت و تلاشی گسترده برای جستجوی مشترکات نظری و عملی او با زبان شناسی مدرن آغاز شد. این مقاله نیز در پی آن است تا بخشی از آراء جرجانی در کتاب دلائل الاعجاز را -که مجموعا «نظریه نظم» نام گرفته است- تحلیل کند و همانندهای آن را با دو شاخه متشابه زبان شناسی یعنی کاربردشناسی زبان و نقش گرایی هلیدی بسنجد. توجه به نقش گوینده و شنونده در شکل گیری کلام، تاکید بر ارتباط نحو و معنا و به ویژه تاثیر آرایش واژگانی در خلق معنا، از اهم مباحثی هستند که مجرای پیوند جرجانی با کاربردشناسی و نقش گرایی به شمار می آیند.
-
صفحات 131-153استفاده از امکانات تحلیلی یا کلمات نقشی آزاد، یکی از روش های بیان مفاهیم دستوری در زبان های دنیاست. افعال معین از اجزای مهم دستوری هستند که می توانند به صورت کلمات نقشی آزاد در بیان مفهوم دستوری «نمود» استفاده شوند. این افعال همگی از رهگذر دستوری شدگی پا به عرصه وجود می گذارند. دستوری شدگی فرآیندی تدریجی است که طی آن واحدهای واژگانی زبان با از دست دادن بعضی مولفه های معنایی خود، خصوصیات دستوری کسب می کنند و به صورت کلمات نقشی درمی آیند و یا کلمات دستوری، دستوری-تر می شوند. هدف این مقاله بررسی تحول فعل واژگانی «رفتن» به افعال معین نمودنمای آغازی و تکمیلی یا فرایند کلی «معین شدگی» این فعل است. این بررسی، با پذیرش مفاهیم بنیادی انگاره هاینه یعنی «زنجیره دستوری شدگی فعل به نشانه نمود» و «طرحواره رویداد زنجیری» به انجام رسیده است. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که مفاهیم پیشنهادی هاینه، در بررسی همه جانبه معین شدگی فعل «رفتن» برای کسب نقش دستوری «نمود» تا حدودی ناکارآمد است و در تکوین عناصر دستوری مذکور، «تصویرگونگی خطی» نقشی اساسی دارد.
-
صفحات 155-179در نقد کهن الگویی تحلیل نمادهای مظهر کهن الگو، محور اصلی مباحث را تشکیل می دهد. پیر فرزانه از برجسته ترین نمونه های کهن الگو است که به گفته یونگ، شخصیت ثانوی همه افراد است و در ادبیات و اساطیر، در قالب شخصیت پیران خردمند روشن ضمیر، تمثل یافتهاست. یونگ در آثار مختلف خود شاخصه های متعددی همچون دانش، تعمق، بینش، خرد، زیرکی، جذبه و نیز ارتباط با ماوراءالطبیعه را برای این کهن الگو برشمرده و مصادیقی چند برای آن در اساطیر جهان مشخص کردهاست. در داستان های شاهنامه فردوسی نیز چهره های زیادی همچون فریدون، جاماسپ و بزرگمهر وجود دارند که شاخصه های کهن الگوی پیر فرزانه بر آنها قابل تطبیق است، اما برجسته ترین مصداق پیرفرزانه در بخش حماسی شاهنامه، زال زر است؛ پیر خردمندی که در مقاطع حساس تاریخ اسطوره ای به یاری ایرانیان می شتابد و با بهره گیری از هوش متعالی و خرد ناب خود، گره گشای معضلات فروبسته است.
-
Pages 9-27There are many aspects in Literary Schools which deserve a deeper investigation. One of them is to take a new look on literary schools from the perspective of pleasure and reality. Reality can be found more in our unconscious than in our conscious dimension of the mind; that is why the best examples of reality should be traced out in surrealistic works. Based on the viewpoints of Jakobson، Lacan and Žižek، literary schools can be divided into three categories of Imaginary، Symbolic and Real which respectively refer to Realism and Naturalism; Symbolism، Surrealism and Modernism; and Postmodernism. The present article، through following this perspective، searches for some samples in the works of Hedāyat.
-
Pages 29-54This article، through studying the evolution of minstrelsy from Iran and ancient Mesopotamia، and its relation to Mitraism and Zoroastrianism، focuses on the role of minstrels in post-Islamic Persian literature، and proves that in ancient Iran، the word “Mehrbān” was used to address religious singers. It will be also demonstrated that Mehrbānān were related to Mitraism and appeared before Gosāns، and accompanied them to join Iranian stories، epics، traditions and culture to Islamic tradition and culture. In addition، the word “Navā’een” which has wrongly been confused with “Noā’een”، is connected to “navā” and means a person who has the capacity to sing، i. e. a singer or a minstrel.
-
Pages 55-75Narratives related to the life of Prophets are among the significant artistic parts of the Holy Quran because they are creative enough to affect the story telling in Persian Literature. This article، through a kind of comparison between the Quranic narratives and stories based on them tries to find out the mechanism of causal relations in the stories. The study concentrates on the interrelation between the elements of language and content، in order to come to an acceptable understanding of the techniques used in these stories and note the differences between these techniques and the ones used in The Quran. It seems that the interpretive goals of these readings are mostly related to cause/effect relations of events which by its turn have influenced the setting and characterization.
-
Pages 77-110Ambiguity is one of the significant rhetorical devices in Persian poetry. It was introduced in the 5th century (A. H.)، extended in 6th century and turned out to be a basic device in 7th and 8th centuries poetry، along with other devices like decorum and syllepsis. Any review of Hāfiz poems proves how important this technique is in his work. This article is an attempt to search for evidence of this device in couples like shām/ shafākhāne، moqabbal/some’e، … which reveal another aspect in esthetics of Hāfiz.
-
Pages 111-129Abdolghāher Jorjāni، the famous Iranian rhetorician and grammarian of 5th century (A. H.)، is considered as an evolutionary thinker in linguistics due to ideas introduced in Asrār-ol balāqe، and dalā’el-ol e’jāz. In our time a new attempt has been made to show some affinities between his ideas and ideas of modern linguistics. The present article tries to show the so-called “Theory of Order” by Jorjāni has some equivalents in pragmatics and Halliday’s functionalism. The role of speaker and hearer، the relation between syntax and semantics، and the effect of word order on meaning production are among the elements which create this co-relation.
-
Pages 131-153Auxiliaries are among the important grammatical elements which may act as exponents، if realized as free functional units. These verbs are created through grammaticalization – a process in which lexical items become grammatical by losing their semantic components. This article focuses on the auxialiarization of the verb “go”، based on some concepts of Brend Heine such as “grammaticalization chain of verbs” and “chain event schema”. The findings show that these concepts are not efficient enough in a comprehensive study of auxiliarization of the verb “go” because in realization of this process، “linear picture-likeness” plays a crucial role.
-
Pages 155-179In archetypal criticism which is based on the ideas of Jung، Campbell، Maud Bodkin، and Northrop Frye، analyzing symbols plays a fundamental role. The Wise Old Man، according to Jung، is a deep structural character depicted in mythology and literature. In fact Yung has defined multiple features of this myth as introduced by mythological accounts. In Shāhnāme of Feredowsi، there are several figures who possess the features of The Wise Old Man، but the most remarkable among these figures is Zāl who is always ready to take great steps for Iranian.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.