فهرست مطالب

نشریه زراعت دیم ایران
سال دوم شماره 2 (پاییز و زمستان 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/09/17
  • تعداد عناوین: 7
|
  • رضا محمدی، محمد آرمیون، اسماعیل زادحسن، مسعود اسکندری صفحات 1-14
    این تحقیق به منظور تجزیه اثرات متقابل ژنوتیپ در محیط (G×E) برای عملکرد دانه درآزمایشات چند محیطی گندم دوروم در ایستگاه های تحقیقات کشاورزی دیم کشور با استفاده از مدل های آماری GGEبای پلات (اثر ژنوتیپ + اثر متقابل G×E) و رگرسیون توام (ضریب رگرسیون + واریانس انحراف از رگرسیون) انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، سهم اثرات اصلی محیط، اثر متقابل G×E و اثر ژنوتیپ به ترتیب 84%، 7/7% و 3/2% تغییرات کل بود. تجزیه همبستگی بین محیط ها نشان داد که گروه محیط های مربوط به مراغه و شیروان (اقلیم سرد) ازگروه محیط های مربوط به ایلام (اقلیم گرم) از نظر رتبه بندی و تعیین سازگاری ژنوتیپ ها متفاوت بودند. در حالیکه محیط های مربوط به کرمانشاه (اقلیم معتدل) با هر دو گروه محیطی بسته به سال زراعی همبستگی معنی دار نشان دادند. بر اساس مدل GGE بای پلات، ژنوتیپ های G21(ساجی)، G11 و G16 دارای ترکیب بالایی از پایداری و عملکرد بودند. بر اساسGGE بای پلات ژنوتیپ های G16، G4 و G13 پایدار و ژنوتیپ های G23 و G22 ناپایدار بودند. بر اساس رگرسیون توام ژنوتیپ های G7، G18، G17 و G19 با بیشترین ضریب رگرسیون دارای سازگاری به شرایط مطلوب و ژنوتیپ های G23 و G22 با کمترین ضریب رگرسیون دارای سازگاری به شرایط نامطلوب بودند. ژنوتیپ های G16 و G8 با کمترین واریانس انحراف از رگرسیون دارای پایداری استاتیکی به محیط های مختلف بودند و ژنوتیپ های G23، G1 و G4 ناپایدار بودند. ژنوتیپ های G16، G5 و G18 بر اساس رگرسیون توام دارای ترکیب مناسبی از عملکرد و پایداری بودند. هر دو مدل GGE بای پلات و رگرسیون توام لاین اصلاحی G16 را بعنوان ژنوتیپ پایدار با عملکرد بالا و ژنوتیپ G23 بعنوان ژنوتیپ ناپایدار با عملکرد پایین شناسایی نمودند. بر اساس نتایج حاصل، روش GGE بای پلات نسبت به روش رگرسیون توام به دلیل ارائه اطلاعات بیشتر ابزار مناسب تری برای مطالعه و تفسیر اثرات متقابل G×E بود.
    کلیدواژگان: G×E، پایداری و سازگاری، GGE بایپلات، رگرسیون توام
  • یدالله فرایدی صفحات 17-32
    به منظور انتخاب ارقام پایدار و پرمحصول و متحمل به سرما، این پژوهش با 13 ژنوتیپ نخود همراه با شاهد محلی جم، در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در4 تکرار و به مدت 3 سال زراعی (91-1388) درایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه انجام شد. ژنوتیپ های مورد بررسی در طول زمستان 88، 89 و 90 به ترتیب تحت تاثیر سرمای طبیعی 5/8-، 11- و 12- درجه سانتی گراد بدون پوشش برف قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین ژنوتیپ ها از نظرصفات عملکرد دانه و بیوماس، وزن صد دانه، ارتفاع بوته، تعداد روز تا گلدهی و رسیدگی، شاخص برداشت، درجه باردهی، تحمل سرما، درصد مقاومت به سرما و تعداد بوته زنده مانده پس از سرما اختلاف آماری معنی دار وجود داشت. مقایسه میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ ها نشان داد که ژنوتیپ های شماره 6، 9 و 4 به ترتیب با 1017، 1013 و 977 کیلوگرم درهکتار، بیشترین عملکرد را به خود اختصاص دادند و نسبت به شاهد جم، برتر بودند. نتایج بررسی ژنوتیپ ها از نظر تحمل سرما نشان داد که تقریبا تمامی لاین ها سرمای 5/8- درجه سانتی گراد را به خوبی تحمل نمودند. لاین شماره 9 (FLIP 00-84C) بیشترین مقاومت را نسبت به سرما از خود نشان داد و بر اساس نتایج حاصل از تجزیه پایداری به روش غیرپارامتری رتبه بندی، کمترین میانگین رتبه (R) مربوط به همین لاین و برابر با 3/3 بود. کمترین انحراف معیار رتبه (SDR) را ژنوتیپ شماره 12 با مقدار عددی 57/0 به خود اختصاص داد. بررسی عملکرد ژنوتیپ ها با استفاده از پارامتر واریانس عملکرد بین سال ها (S2y) نشان داد که ژنوتیپ های 1، 2و 9 به ترتیب با مقادیر 155/0، 196/0 و 217/0 از کمترین واریانس و بیشترین پایداری برخوردار بودند. با توجه به کم بودن مقادیر عددی S2y و SDR، جمع بندی نتایج دلالت بر عملکرد بیشتر و نیز پایداری عملکرد لاین FLIP 00-84C در بین ژنوتیپ های مورد بررسی در این آزمایش داشت.
    کلیدواژگان: کشت پاییزه، نخود، Cicer arietinum، تحمل سرما، اثر متقابل ژنوتیپ در محیط، پایداری
  • خشنود علیزاده، وحید فتحی رضایی صفحات 33-40
    معرفی ارقام مناسب ماشک با قابلیت کشت پاییزه برای تولید علوفه در دیمزارهای سردسیر از نیازهای مهم کشور در حال حاضر است و هر روز بر اهمیت آن افزوده می شود. در این تحقیق 14 لاین ماشک مجاری انتخابی از ژرم پلاسم بین المللی در طی دو سال زراعی 1389-1387 در چهار ایستگاه تحقیقاتی همکار با موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور بر اساس طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه مرکب عملکرد علوفه ژنوتیپ ها نشان داد که اثر اصلی مکان، سال، ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ ×محیط در سطح 1% معنی دار بودند. شاخص های غیرپارامتریک پایداری، از نظر شناسایی ارقام پایدار در این پژوهش در سه گروه متمایز بودند. گروه اول شامل آماره های مبتنی بر رتبه و عملکرد ژنوتیپ ها که رقم گل سفید و لاین Sel-515 را پایدار تشخیص دادند و از لحاظ گروهی دیگر از شاخص ها نیز لاین های Sel-459 و Sel-1327 برتر بودند که همگی بعنوان لاین های امیدبخش جهت کشت پاییزه شناسایی شدند ولی در مجموع چنین نتیجه گیری شد که لاین Sel-515 با داشتن کمترین میانگین رتبه و نیز کمترین تغییرات رتبه از بیشترین هوموستازی در شرایط دیم سردسیر برخوردار بود.
    کلیدواژگان: ماشک، پانونیکا، مناطق مرتفع، علوفه دیم
  • امین عباسی، واقف عنایتی صفحات 41-51
    به منظور بررسی اثرات فقدان منیزیم، روی فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و مرگ سلولی، رقم PGS گندم دوروم به روش هیدروپونیک در سال 1388 در اتاقک رشد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه بر پایه طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار کشت شد. تیمارهای مورد مطالعه در این آزمایش شامل گیاهچه های شاهد (Ca(NO3)2، KNO3، MgSO4، KH2PO4، FeSO4،H3Bo3،MnSO4،ZnSO4، CuSO4 و H2MoO4) و فقدان منیزیم (حذفMgSO4 از ترکیب غذایی از ابتدای کشت) بودند. نتایج حاصل نشان داد که فقدان عنصر منیزیم سبب افزایش تولید انواع اکسیژن فعال می شود. بطوریکه افزایش میزان پراکسید هیدروژن نیز بیانگر این امر می باشد. بعلاوه در شرایط کمبود منیزیم فعالیت آنزیم های آسکوربات پراکسیداز و گایاکول پراکسیداز و میزان کلروفیل کل نسبت به شاهد کاهش معنی داری نشان داد. اما فعالیت آنزیم های کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز در شرایط عدم منیزیم افزایش معنی داری داشت. برآیند تغییرات مذکوراحتمالا سبب بروز تنش اکسیداتیو در داخل سلول های گیاهی شده و در نتیجه منجر به افزایش میزان آسیب های وارده به مولکول زیستی شده است. افزایش پراکسیداسیون لیپیدی و میزان مرگ سلولی این نظر را تایید کرد. همچنین نتایج این بررسی نشان داد که کاهش کارایی چرخه مهلر و گزانتوفیل و کاهش فعالیت آنزیم های آسکوربات پراکسیداز و گایاکول پر اکسیداز سبب افزایش آسیب به مولکول های زیستی شده است. کاهش کارایی چرخه مهلر و گزانتوفیل وکاهش فعالیت آنزیم های آسکوربات پراکسیداز و گایاکول پر اکسیداز سبب افزایش آسیب به مولکول های زیستی شده است. بنابراین می توان بیان داشت که بین فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و پراکسیداسیون لیپیدی و مرگ سلولی یک ارتباط منفی وجود دارد.
    کلیدواژگان: تنش اکسیداتیو، فقدان منیزیم، سازوکارهای دفاعی سلول
  • علیرضا توکلی صفحات 53-68
    به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و مقادیر تک آبیاری بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد دو رقم جو دیم، تحقیقی به صورت کرت های دوبار خردشده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار ر سه تکرار و در دو سال زراعی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه به اجراء در آمد. سه تاریخ کاشت (زود، معمول، دیر)، پنج مدیریت تخصیص آبیاری محدود (دیم، تک آبیاری به میزان 50 میلی متر در زمان کاشت، تک آبیاری به میزان 100 میلی متر در زمان کاشت، یک مرتبه آبیاری بهاره با تامین 50% نیاز و یک مرتبه آبیاری بهاره با تامین 100% نیاز) و دو رقم جو (آبیدر و Dayton) مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد اثر تاریخ کاشت و تک آبیاری بر عملکرد دانه و شاخص بهره وری آب کاربردی معنی دار است. عملکرد جو Dayton بیشتر از آبیدر بود که ناشی از تعداد سنبله در متر مربع و تعداد دانه در سنبله بیشتر است. آبیاری زمان کاشت به میزان 100 میلی متر و در تاریخ کاشت های زود و نرمال، از طریق افزایش وزن هزار دانه، تعداد سنبله در متر مربع و افزایش سهم سنبله های بارور، عملکرد را بهبود بخشید، به نحوی که میانگین اثربخشی این تیمار در دو سال نشان می دهد که کاربرد آن، عملکرد جو را به محدوده 3500 تا 4100 کیلوگرم در هکتار افزایش داد. در خصوص تیمارهای آبیاری بهاره نیز آنچه که اهمیت فراوان دارد، افزایش وزن دانه و سهم سنبله های بارور به کل سنبله ها است که افزایش عملکرد نسبت به شرایط دیم را توجیه و کفایت جبران 50 درصد تخلیه رطوبتی خاک در بهار (44 میلی متر) یعنی I50% را بیان می کند.
    کلیدواژگان: آبیاری بهاره، آبیاری زمان کاشت، آبیدر، بهره وری آب
  • صفحات 69-82
    به منظور بررسی شاخص های رشد ژنوتیپ های مختلف گندم نان دیم در دو شرایط دیم (تنش خشکی) و آبیاری تکمیلی، تعداد 20 ژنوتیپ انتخابی از آزمایش های به نژادی گندم دیم و خزانه های بانک ژن ایران به همراه ارقام زراعی سرداری و آذر2 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در سال زراعی 1387-1386 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای تعیین سرعت رشد گیاه و سرعت رشد نسبی محصول، در طی مراحل مختلف نمو گندم از اندام های هوایی ژنوتیپ ها نمونه گیری به عمل آمد. نتایج نشان داد که در شرایط دیم لاین Dogu88/Ghafghaz و در شرایط آبیاری تکمیلی ژنوتیپ بومی GB-61، لاین های اصلاح شده Dogu88/Ghafghaz و PTZNISKA/UT1556-170//UNKNOWN و رقم آذر 2 با دارا بودن سرعت رشد بالا، عملکرد دانه بالایی داشتند. در شرایط دیم سرعت رشد نسبی ژنوتیپ های GB- 61، GB- 252، Sardari HR-20، 92 ZHONG257 و آذر 2 نسبت به بقیه ارقام از شیب تندی برخوردار بوده و به همین دلیل تجمع ماده خشک در آن ها سریع تر بود. نمودار RGR نشان داد که در شرایط دیم، سرعت رشد نسبی بالا به تنهایی موجب افزایش عملکرد دانه نمی شود بطوریکه در شرایط تنش خشکی، ژنوتیپ هایی با عملکرد بالا دارای سرعت رشد نسبی پایین بودند در حالی که در شرایط آبیاری تکمیلی این روند متفاوت بوده و لاین هایی با عملکرد دانه بالا دارای سرعت رشد نسبی بالایی بودند.
    کلیدواژگان: گندم دیم، خشکی، سرعت رشد نسبی محصول، سرعت رشد، عملکرد
  • سید سعید پورداد، رضا ملک حسینی، حسین حاتم زاده صفحات 83-100
    به منظور بررسی ترکیب پذیری عمومی و برآورد هتروزیس در رگه های خالص آفتابگردان از نظر عملکرد دانه و سه صفت زراعی دیگر،تعداد 68 رگه خالص با رقم آزاد گرده افشان لاکومکا تلاقی داده شده و در سال بعد رگه ها و تاپ کراس های حاصل در دو تکرار و در دو محیط با شرایط رطوبتی متفاوت در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود) کشت شدند. تجزیه واریانس داده ها در هر دو شرایط رطوبتی نشان داد که بین رگه های خالص و نیز تاپ کراس ها اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1% برای کلیه صفات وجود داشت. بیشترین میانگین عملکرد در شرایط تنش رطوبتی متعلق به رگه SIL-109 با 6/14گرم در بوته وتاپ کراس SIL-175×lakumka با 6/38 گرم در بوته بود. در شرایط عدم تنش رطوبتی نیز رگه SIL-102 با 7/26گرم در بوته وتاپ کراس SIL-99×lakumka با2/32 گرم در بوته بالاترین عملکرد دانه را داشتند. میانگین عملکرد رگه ها و تاپ کراس ها در محیط بدون تنش بیش از دو برابر محیط تنش رطوبتی بود.میانگین هتروزیس برای عملکرد دانه در شرایط با و بدون تنش رطوبتی به ترتیب 25/25 و77/43 درصد بود. همچنین بررسی تعداد ترکیبات هتروتیک در دو محیط نشان داد که تعداد بیشتری از تاپ کراس ها در شرایط عدم تنش رطوبتی دارای هتروزیس مثبت بوده و پتانسیل عملکرد خود را بهتر بروز داده اند. بررسی قابلیت ترکیب پذیری در دو شرایط تنش و عدم تنش نیز نشان داد که قابلیت ترکیب پذیری رگه های خالص در شرایط بدون تنش رطوبتی افزایش می یابد. بررسی بای پلات ترکیب پذیری عمومی رگه های خالص نشان داد که در شرایط با و بدون تنش رطوبتی به ترتیب 8 و 10 رگه خالص در نزدیکی بردار عملکرد دانه و در ناحیه هم جهت با این بردار قرار داشتند که دارای قابلیت ترکیب پذیری عمومی بالایی بودند.
    کلیدواژگان: آفتابگردان، ترکیب پذیری عمومی، شرایط رطوبتی مختلف، هتروزیس
|
  • Reza Mohammadi, Mohammad Armion, Esmail Zadhassan, Masoud Eskandari Pages 1-14
    This research was investigated to analyze genotype × environment (GE) interaction for grain yield in durum wheat multi-environment trials (MET) conducted in dryland agricultural research stations (DARI) using GGE (G + GE interaction) biplot methodology and joint regression analysis (b + S2di). The environment، GE interaction and genotype effects were accounted for 84%، 7. 7% and 2. 3% of total sum of squares. The large variations due to environment effects are indicating environmental diversity that causes significant GE interaction and consequently variation in genotypic yields. Correlation analysis among environments indicated that the environment group corresponding to Maragheh and Shirvan locations (cold locations) differed from environment group corresponding to Ilam location (warm location) in genotypes ranking، whereas environments corresponding to Kermanshah location (moderate location)، depending on cropping season، were correlated with the both environmental groups. Based on GGE biplot، the genotypes G21 (Saji cultivar)، G11 and G16 had the high combination of yield and stability، while the genotypes G16، G4 and G13 were stable and G23 and G22 were unstable. According to joint regression analysis (JRA)، genotypes G7، G18 and G17 with regression coefficients higher than unit were adapted to favorable environments، while G23 and G22 with lowest regression coefficients were adapted to unfavorable environments. Genotypes G16، G8 and G6 with lowest variance in regression deviation were among the first three most stable genotypes and genotypes G23، G1 and G2 vice versa. Genotypes G16، G5 and G18 based on JRA had a good combination of yield and stability. Based on both methods (GGE biplot and JRA) genotype G16 was identified as high yielding and stable genotype and G23 as unstable genotype with low yielding performance. The GGE biplot due to provide more information on GE interaction was a useful tool than the JRA.
  • Yadollah Farayedi Pages 17-32
    In order to study of environment × genotype interaction and selection of stable and high yielding and cold tolerant chickpea lines، this study carried out with 13 chickpea genotypes along with one local check (Jam) in a RCB design with four replications during three cropping seasons (2009-2012) in agricultural research station of Maragheh (DARI). The genotypes were exposed to cold temperatures of -8. 5، -11 and -12 ◦C without snow covering during 2009، 2010، 2011 winters. Combined analysis of variance showed that there were significant differences in grain and biomass yields and highly significant differences in other characteristics (100SW، PH، DF، DM، HI، PS، CT، CH% and PC2) between genotypes. Mean comparison of grain yield showed that FLIP 99-26C، FLIP 00-84C and FLIP 00-39C with 1017، 1013 and 977 Kg/ha had more grain yield than Jam check (973)، respectively. The results of this study showed that almost all of genotypes endured -8. 5 ◦C perfectly and FLIP 00-84C showed the highest tolerance to cold. Based on ranking method، FLIP 00-84C with 3. 3 had the lowest ranking. Genotype No. 12 had the lowest SDR (0. 57). Evaluation of yield stability of genotypes with using of among years variance (S2y) showed that genotypes No. 1، 2، 9 with 0. 155، 0. 196 and 0. 217 had low variance، respectively; and they were the most stable genotypes. The conclusion of results based on variance of among years، ranking and CV methods showed that FLIP 00-84C was the most stable genotype.
    Keywords: Autumn Sowing, Cicer arietinum, Cold Tolerance, Chickpea Genotypes, Stability
  • Khoshnood Alizadeh, Vahid Fath Rezaei Pages 33-40
    Introduction of suitable vetch as a winter crop in cold drylands is highly important in the country. Hence، 14 Hungarian vetch selected from exotic germplasm were studied as randomized complete blocks design with three replications in four research stations of Dryland Agricultural Research Institute (DARI) during 2007-2010. Combined analysis of forage yields revealed significant differences between years، locations، genotypes and genotypes by environment interaction effects. Non parametric stability values were in three categories. The first group of stability values selected Golsefid and Sel-515 and the other group recognized Sel-459 as the most stable genotype. However، it was concluded that line Sel-515 with the lowest rank and the least variation according to all stability values have the highest homeostasis under cold rainfed conditions.
  • Amin Abbasi, Vagef Enayati Pages 41-51
    A hydroponic experiment was conducted to investigate the effect of of magnesium (Mg) deficiency on plant cell metabolism in PGS durum wheat cultivar. The experiment was conducted in 4 replications as a completely randomized design in 2010. Result showed that magnesium deficiency increased reactive oxygen species (ROS) production such as hydrogen peroxide (H2O2). Furthermore، Mg deficiency declined significantly the activity of ascorbate peroxidase (APX) and glutathione peroxidase (GPX) as well as total chlorophyll content. But catalase and superoxide dismutase (SOD) activities were significantly increased under Mg deficiency. Outcome of these changes caused oxidative stress in plant cells and thus lead to increase damage of biological molecules. The increased of lipid peroxidation and cell death confirmed this opinion. The results showed there is a negative relationship between the antioxidant enzymes activity and cell membrane damage and ultimately cell death.
    Keywords: oxidative stress, magnesium deficiency, Cell defense mechanisms
  • Ali Reza Tavakoli Pages 53-68
    To study the effect of sowing date and a single irrigation (SI) on yield and yield components of barley، a field experiment was conducted in Dryland Agricultural Research Institute (Maragheh، Iran) in 2004-06 cropping seasons، using a split plot based on a randomized complete block design with 3 replications. Main plots were assigned to 3 levels of sowing date (early، normal and late). Sub-plots were assigned to five levels of single irrigation (Rainfed، 50mm SI at planting time، 100mm SI at planting time، SI at 50% depletion of available water and SI at 100% of depletion of available water) for two levels of sub-sub plots of barley cultivars (Abidar and Dayton (URB79-7)). The results showed the effect of planting date، single irrigation and barley cultivars on grain yield and water productivity index were significant on yield and yield components. Dayton cultivar had more yield than Abidar because of having more grains per spike and spike per square meter. Single irrigation at planting time increased grain yield by increasing seed weight، spike number per square meter and fertile spikes. Effectiveness of this treatment on average two years shows that barley yield increased up to 3500 - 4100 kg ha-1. Limited single irrigation (SI at 50% depletion of available water) at spring time (during heading to flowering stage) had significant effects on yield and water productivity by increasing fertile spikes and seed weight.
    Keywords: barley cultivar, Sowing irrigation, Spring irrigation, Water productivity
  • Pages 69-82
    In order to study physiological characteristics of rainfed bread wheat genotypes، an experiment was conducted with 20 genotypes in a randomized complete block design with 4 replications under rainfed and supplementary irrigation conditions. This experiment was carried out at the Dryland Agricultural Research Institute (DARI) in Maragheh during 2007-2008. To determine growth indices، sampling was carried out during growing season. The results revealed that genotype 7 in rainfed and genotypes 1، 7، 12 and 22 in supplementary irrigation conditions had both high CGR and high grain yield. Relative growth rate curve of genotypes 1، 3، 7، 9، 19 and 22 sharply increased than the rest in rainfed condition، so their dry matter accumulation will be faster. This study indicates that high relative growth rate (RGR) cannot be considered the only factor of high grain yield under stress condition، because some high yielding genotypes had low RGR. By contrast، genotypes with high RGR produced high grain yield in supplementary condition.
    Keywords: Rainfed wheat, Drought, Relative Growth Rate, Crop Growth Rate, yield
  • Seyyed Saeid Pourdad, Reza Malek Hoseini, Hosein Hatamzadeh Pages 83-100
    To study general combining ability (GCA) and estimation of heterosis in sunflower inbred lines for seed yield and other three agronomic traits، 68 inbred lines crossed with open pollination variety Lakumka. In next year inbred lines along with topcrosses were planted in RCBD with 2 replications under two moisture conditions in Sararood Agricultural Research Station. Analysis of variance in both moisture conditions showed significant differences among inbred lines and topcrosses in 1% level of probability for all traits that means there were high genetic variation among genotypes under study. The highest seed yield in drought stress condition were belonged to SIL-109 inbred line with 14. 6 and SIL-175×lakumka topcross with 38. 6 g/plant. In non-stress condition SIL-102 inbred line and SIL-99×lakumka topcross had the highest seed yield with 26. 7 and 32. 2 g/plant، respectively. Average seed yield of inbred lines and topcrosses in non-stress condition were two times more than stress condition. Heterosis for seed yield in stress and non-stress conditions were 25. 25 and 43. 77 percent، respectively. Considering heterotic combinations in both conditions showed that more number of topcrosses had positive heterosis under non-stress condition as compare to drought stress condition and showed better yield potential. Estimation of GCA under both moisture conditions revealed that GCA of inbred lines increased in stress as compare to non-stress condition. Drawing biplot of GCA for inbred lines showed that 8 and 10 inbred lines were close to seed yield vector for stress and non-stress conditions، respectively and had high GCA.
    Keywords: Sunflower, GCA, different moisture conditions, heterosis