فهرست مطالب

فرهنگ و ادبیات عامه - پیاپی 4 (پاییز و زمستان 1393)

نشریه فرهنگ و ادبیات عامه
پیاپی 4 (پاییز و زمستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/10/17
  • تعداد عناوین: 7
|
  • غلامرضا کافی، زهره عامری صفحات 1-26
    رمان سیاسی- اجتماعی سووشون که با شهرت خود، سیمین دانشور را در کنار بزرگان داستان نویسی ایران قرار داده، افزون بر خصلت جمع گرایی و توده اندیشی، مجموعه ای از ادبیات و باورهای مردم ایران است. توجه به فرهنگ و ادبیات عامه در اثر دانشور نه تنها عیب نیست، بلکه در نوع خود بیانگر بلاغت و سخندانی اوست.
    مقاله حاضر به بررسی عناصر ادبیات و باورهای عامه در این اثر می پردازد. در این پژوهش باورهای عامه نظیر توتم، تابو، فتی شیزم، آنیمیزم، مانا، نوما و خرافه ابتدا تعریف و تشریح شده اند، سپس شواهد آن از متن ارائه گردیده است. در مقدمه ویژگی ها و کارکردهای ادبیات عامه و سپس وضعیت ادبیات داستانی و موقعیت سووشون و جایگاه آن در فرهنگ مردم بیان شده است. سووشون با وجود خصلت توده گرایی، بسیاری از معایب نثر معاصرانش، نظیر رکاکت بی حد، تعصب و تحزب و تجددگرایی های بی معنی را ندارد. یافته ها نشان می دهد که سووشون موفقیت و اقبال خود را مدیون به کارگیری همین عناصر و باورهاست. البته دانشور هریک از این عناصر را برای اثرگذاری بیشتر بر مخاطب، با اغراق و غلو همراه کرده و آن را دست مایه ای برای پرورش مطلب و غنای اثر قرار داده است.
    کلیدواژگان: ادبیات عامه، سووشون، باورها، خرافه، توتم، تابو، فتی شیزم
  • جلال الدین رفیع فر، خدیجه کماللو صفحات 27-55
    حنا گیاهی است با جاذبه های دوگانه طبیعی شامل رنگ زیبا و خواص کم نظیر که در بین بیشتر اقوام و ملل محبوبیت و کاربرد دارد. این گیاه افزون بر داشتن خواص دارویی- زینتی، یکی از مواد پرکاربرد در جشن ها و آیین های خانوادگی و قومی است. یکی از موارد استعمال حنا در جشن حنابندان است که ریشه در تاریخ کهن ایران دارد. از سده های پیشین تاکنون این جشن به سبب وجود خرده فرهنگ ها و موقعیت های جغرافیایی، در قسمت های مختلف ایران با آیین های ویژه ای برگزار می شود. بسیاری از این آیین ها ریشه های مشترک و شیوه های اجرایی یکسانی دارند و برخی دیگر با وجود ریشه های مشترک، با شیوه های متفاوتی برگزار می شوند. در این تحقیق با روش اسنادی و با مطالعه کتاب ها و مقالاتی که درباره آیین نمادین حنا و دیگر کاربردهای آن در فرهنگ مردم ایران نوشته شده، به مقایسه آیین های حنابندان در 10 منطقه ایران پرداخته شده و در نهایت، به کمک نظریه های کارکرد گرایی و اشاعه فرهنگی نتایج نهایی به دست آمده است.
  • علیرضا اسدی، محمدرضا خمان صفحات 56-82
  • احمد گلی، سید آرمان حسینی آبباریکی صفحات 83-107
  • ناصر نیکوبخت، ابراهیم خدایار، محسن احمدی صفحات 108-134
    تاریخ دقیق ورود قهوه به سرزمین ایران معلوم نیست، اما آنچه از آثار مکتوب به ما رسیده است، نشان می دهد در عصر صفویان و به خصوص در زمان شاه عباس، قهوه خانه ها در شهرهای بزرگ ایران، به خصوص اصفهان رونق و رواج گسترده ای داشته است. این قهوه خانه ها در عصر صفوی کارکردی فرهنگی داشته که مهم ترین مکان برای عموم مردم و به خصوص هنرمندان و شعرا بوده است. شاعران این عصر از آنجا که حکومت صفوی، مانند حکام گذشته شعر را هنر اول دربار نمی دانستند، جایگاهی عالی در دربار نداشتند و از طرف دیگر رشد طبقه متوسط در این عصر و تجمع این طبقه در قهوه خانه ها، ادبیات و شعر متناسب با خود را می طلبید. این موارد و عللی دیگر باعث شد شعر در این عصر از دربار خارج و در میان عامه مردم و در کوچه و بازار و قهوه خانه ها روایی خاصی بیابد. از آنجا که ادبیات و اجتماع دائما در حال داد و ستد دوطرفه با هم هستند، عناصر موجود در قهوه خانه های این عصر نیز در شعر و هنر این دوره تبلور خاصی داشته است. ما در این مقاله بر آن هستیم تا نشان دهیم آیا مخدرات و مکیفات که از عناصر مهم فرهنگ قهوه خانه ای هستند در شعر دوره صفوی تبلور یافته است؟. قهوه، قلیان، تریاک و افیون از اهم عناصری است که در شعر این عصر متبلور شده اند. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی می باشد. ابزار تحقیق نیز تذکره های عصر صفوی و برخی دیوان های شاعران این عصر بوده است.
    کلیدواژگان: قهوه خانه، شعر عصر صفوی، شعر غیررسمی، مواد افیونی، مخدرات
  • علیرضا شوهانی صفحات 135-158
  • سید حسین طباطبایی، سید حسن طباطبایی صفحات 159-182
|
  • Gholam, Reza Kafi, Zohreh Ameri Pages 1-26
    Human beliefs are important because they are considered as the primary capitals of folk literature. The significance of folk literature is due to the fact that it is the foundation of refined and cultured literature. The sociopolitical novel “Souvashoun”، which placed its author Simin Daneshvar with other great Iranian novelists due to its fame، is a combination of literary scholarship، collectivism and pluralism; proof of beliefs and elements in the folk literature mentioned in this work is not a shortcoming، rather it is a piece of evidence showing eloquence and rhetoric. Contemplating this work of literature، the present article come up with the pieces of evidence showing the manifestation of beliefs and folk literature elements، as well as such folk beliefs as totem، taboo، fetishism، animism، manna، noma and superstition، which are primarily described and defined. Then several instances of such beliefs are extracted from the text. Specifications and functions of the folk literature are noted، and the narrative literature’s status as well as Souvashoun and its position are explained. It is also proved that Souvashoun، apart from its pluralism، is free from many unpleasantnesses of its contemporary prose like immeasurable vulgarity، fanaticism and senseless modernisms.
    Keywords: Souvashoun, Simin Daneshvar, Beliefs of folk, Folk Literature
  • Pages 108-134
    The exact date of coffee into Iranian territory is not known, but what has come to us from literature, show the reign of Shah Abbas Safavid and especially, in coffee houses in big cities in Iran like Isfahan flourished. The coffee houses of Safavid has cultural practice that most public places and especially the artists and poets. Because the Safavid poets of the era, such as the Board did not know about the art of poetry, the place was not in court and the other party's growing middle class in this day and age class gathered in coffee houses, poetry and literature to suit Since literature and society are constantly being traded bilaterally with elements in coffee houses in poetry and art of the period of manifestation of this age is certain. Coffee, opium and opiates are the most important elements that have been visualized in the poetry of this age. The method is a cross-sectional study and tool researched biography of the Safavid court and some of the poets of this era.
    Keywords: cafe house, Safavid poetry, informal poetry, opium materials, narcotics