فهرست مطالب

فصلنامه پژوهش های ادبی - قرآنی
سال دوم شماره 2 (پیاپی 6، تابستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/09/24
  • تعداد عناوین: 7
|
  • بررسی سوره «عبس» از دیدگاه سبک شناسی گفتمانی میشل فوکو
    محمد جرفی*، عباد محمدیان صفحه 9
    نظریه سبک شناسی گفتمانی در پی بررسی زیبایی های منحصر به فرد چینش کلام در متون برجسته و هنری است. سبک شناسی گفتمانی، نگرشی است در باب رابطه محتوای متن با بیرون متن، که مستقیما تحت نفوذ اندیشه میشل فوکو به وجود آمد. این برخورد زبان شناختی، در متن های ادبی به مقولاتی فراتر از جمله، مانند: پیوستار معنایی، سبک نحوی جمله ها، کنش گفتاری، بافت، نظم ساختارهای خود متن و بسامد کنش ها و جمله ها می پردازد. سبک نحوی جمله ها و کنش گفتاری سوره عبس، رابطه مستقیمی را با پیوستار معنایی و بافت موقعیتی برقرار کرده است؛ به گونه-ای که با تغییر بافت موقعیتی، سبک نحوی جمله ها و کنش گفتاری آن نیز تغییر می یابد و نکته دیگر، اینکه با تطبیق کنش ها و سبک نحوی جمله ها با بلاغت کلاسیک عربی در علم معانی که توجه به اقتضای حال را شرط اصلی بلاغت شمرده شده است، در یک راستا می باشد و کنش های کلامی کاملا درست و به جا با مقتضای حال به کار رفته اند. در این جستار، می توان به عوامل موثر محیطی در نازل شدن این سوره و تاثیر عوامل محیطی بر کنش های کلامی، پیوستار دستوری و معنایی به کار رفته در جملات را بهتر جویا شد و به درک صحیح تری از نازل شدن سوره عبس که به سبک و سیاق ادبی ویژه ای نازل شده است، دست یافت.
    کلیدواژگان: قرآن کریم، سوره عبس، سبک شناسی گفتمانی، سبک نحوی، کنش گفتاری، میشل فوکو
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تحلیل غزلی از مولوی بر مبنای رویکرد بینامتنی به قرآن
    همایون جمشیدیان* صفحه 27
    هر متنی با متون پیش از خود رابطه دارد و با آنها گفتگو می کند، و معنا در بافتی بینامتنی با ارجاع از متنی به متن دیگر شکل می گیرد. غزلیات شمس که حاصل مکاشفات و تجربه های معنوی مولوی است به شخصیت های قرآنی نیز می پردازد. مولوی ماجراهای پیامبران در قرآن را تنها رویدادی از آن گذشته نمی داند و معتقد است آن وقایع در سطحی دیگر برای کسانی که تشبه به احوال آنان دارند، روی می دهد. مولوی در غزلی که در این مقاله بررسی می شود، وقایع پیش آمده بر حضرت آدم را به گونه ای بیان می کند که می توان آن را زبان حال آدم دانست، یا گزارش تجربه راوی از آن ماجرا.
    بر اساس نتایج این تحقیق، نسبت دو متن (قرآن و غزل مورد نظر) با یکدیگر نسبت میان مستعارله و مستعارمنه در استعاره فرض شده است، مستعارمنه یا بر مبنای اصطلاحات بینامتنی (زبرمتن)، متن غزل است و آیات قرآن با توجه به قراین، مستعارله یا بر مبنای اصطلاحات بینامتنی «زبر متن» در نظر گرفته شده است و آنگاه متن غزل با توجه به آیات، تفسیر و تحلیل شده است. از آنجا که زاویه دید این غزل اول شخص است راوی به احساسات و عواطف خود یا آدم نیز در شعر پرداخته است. سیر روایت این غزل بر مبنای محور عمودی با آیات مربوط به آدم در سوره بقره انطباق دارد، به گونه ای که علاوه بر موضوع اصلی، موضوع فرعی آن دو نیز به هم شباهت دارد.
    کلیدواژگان: بینامتنیت، قرآن، غزلیات شمس، مولوی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • زبان شناسی فعل مجهول، دانشی برای تصویرگری صحنه های غیبی قرآن کریم
    سید ابوالفضل سجادی *، حسین احمدی آمویی، زهره نادری لردجانی صفحه 44
    فعل مجهول ساختاری است که در زبان عربی از اهمیت خاصی برخوردار است. این امر به دلیل اهتمام خاصی است که در این زبان به بیان وشیوه تعبیر داده شده است و نمود این ظرافت را در متن إعجاز گونه ی قرآن کریم به روشنی می-توان مشاهده کرد. وجود صحنه های غیبی در قرآن به کمک فعل مجهول، این گونه صحنه های نامحسوس را در حد توان فهم وقوای دنیوی قابل درک می کند. از ویژگی های قرآن کریم می توان به تصویر سازی و مفهوم سازی های بی بدیل به نسبت هر صحنه و هر موقعیت اشاره کرد، حال آنچه مهم است توانایی های ذهن بشر است که با استفاده از قوای تخیل خویش هر صحنه را به نحوی مطابق با صحنه های محسوس مفهوم سازی می کند. آنچه در این جستار مطمع نظر نگارندگان است، اشاره به توانایی های ذهن انسان در درک صحنه های نامحسوس و غیبی قرآن کریم می باشد و کوشیده ایم تا اینگونه صحنه ها را با توجه به چند مفهوم اساسی زبانشناسی شناختی یعنی مفهوم انطباق ذهنی، چشم انداز، مفهوم طرح صحنه و ضبط صحنه بررسی کنیم تا از این رهگذر بر اهمیت تصویر سازی بیرونی و مفهوم سازی درونی ذهن اشاره کنیم.
    کلیدواژگان: قرآن کریم، فعل مجهول، تصویرسازی، صحنه های غیبی وپنهانی، مفهوم سازی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • نماد پردازی قرآنی در شعر معاصر فلسطین (شخصیت یوسف (ع))
    عاطی عبیات*، علی مطوری، عبدالرسول الهایی صفحه 72
    نمادها، همواره در دو حوزه ی معناگرایی و تصویرآفرینی نقش پربار داشته اند و همین دو خصلت ارزشمند ادبی سبب شده است تا نمادها در ساز و کار سرایندگی، به شکلی کارآمد مورد توجه قرار گیرند. شاعران نیز برای رهایی از ورطه ی تاریک و ناپیدای شعارزدگی وگریز از هرگونه سانسور، راهی جز تمسک به نمادهای گوناگون نیافتند. بر همین اساس می توان گفت یکی از انگیزه های رویکرد شاعران معاصر فلسطین به سمبل(نماد)، بیان غیر مستقیم افکار واندیشه واحساسات می باشد. در این روش شاعر به منظور پربار کردن محتوای شعری و تبین اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی جامعه و حالات درونی خود به صورت رمز گونه، پرده از حقایق می گشاید. در میان سمبلها، نمادهای دینی به لحاظ ماهیت مذهبی و تاکید شاعران بر محتوای غنی فرهنگ قرآنی، نسبت به نمادهای حماسی، نمود بیشتری دارند. از میان نمادهای قرآنی شخصیت حضرت یوسف (ع) به دلیل برخورداری از پتانسیل ودلالتهای بالقوه و سازگار با تجربه درونی شاعران فلسطین،نسبت به سایر سمبلهای دینی بسامد بیشتری داشته است. شاعران فلسطینی در آثار خود ابعاد داستانی شخصیت حضرت یوسف (ع) را مورد بازنگری قرار داده، از آن، در جهت انتقال داده های ذهنی خود به شکل رمزگونه ونمادین بهره جسته اند. در ضمن شاعران فلسطین در پرداختن به این گونه نمادها (نمادهای قرآنی) همواره وجه تحریکی و تشجیعی آنها را مد نظر داشته اند. نتیجه تحقیق حاکی از آن است که فراخوانی شخصیت حضرت یوسف (ع) در شعر فلسطین، مفاهیمی چون مقاومت وپایداری،امید و رهایی ازگرداب بحرانهای سخت، را پررنگ وتقویت کرده است. روش تحقیق در این پژوهش تحلیلی و توصیفی است و سعی در پاسخ دادن به سوالات زیر دارد:الف: نماد چیست و چه تاثیری بر فرآیند زبان شعری دارد؟
    ب: مهمترین انگیزه های شاعران فلسطین از کاربرد نمادین شخصیت حضرت یوسف (ع) چیست؟
    ج: فراخوانی شخصیت یوسف (ع) و داستان آن، چه تاتثری بر افق شعری شاعران فلسطینی ومخاطبان آنان داشته است.
    کلیدواژگان: شعر معاصر فلسطین، نمادهای قرآنی، شخصیت یوسف، درون مایه
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • معانی خوف و رجا در قرآن و تاویل آن در مثنوی مولوی
    نسرین کریم پور، محمد کاظم یوسف پور* صفحه 91
    مفهوم خوف و رجا از بعد معرفت شناختی و نظام اصطلاح شناسی در قرآن و در آثار عرفانی، به ویژه مثنوی معنوی جایگاهی ویژه دارد. از این رو این مقاله کوشیده است ابتدا مفهوم این دو واژه را در قرآن کریم بکاود و سپس تاویلات عرفانی این مفاهیم را در نگاه و اندیشه مولوی بررسی نماید. در این رهگذر، سیر مفهومی و تاریخی این دو مفهوم در اندیشه و کلام متصوفه و عرفا تا عصر مولانا نیز به اختصار بررسی می گردد.
    نتیجه تحقیق نشان می دهد که مولانا با تکیه بر قرآن و آموزه های دینی، احادیث و روایات به این دو مقوله مکمل نگریسته و در تبیین مفهوم و حقیقت خوف و رجا با تاثیر از کلیت اندیشه عارفان اهل سکر، اندیشه خاص و تفکر عاشقانه خود را به کار گرفته است. مولانا با تلفیق رجا و عشق، رجا را بر خوف برتری می دهد تا اندیشه غالب در مثنوی، یعنی عشق و وصال، در اجزای آن نیز تبلور یابد.
    کلیدواژگان: خوف، رجا، قرآن، عرفان، مثنوی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی اغراض بلاغی اسلوب های تهکم و استهزاء در قرآن کریم
    عزت الله مولایی نیا، رسول دهقان ضاد، مرضیه سادات کدخدایی صفحه 122
    زمانی که گوینده یا نویسنده، سخنانی را بر زبان یا صفحه کتاب، جاری می سازد و با کلام خودگروه خاصی را مخاطب قرار می دهد، بی گمان با گزینش واژگان ویژه در پی تحقق اغراض خاصی است و با توجه به این اغراض است که واژه ها، جمله ها، ساختارها و اسلوب های خود را تعیین می کند و در قالب آنها کلام خود را هدفمند ساخته و سامان می دهد.از جمله این ساختارها، اسلوب تهکم و استهزاء است که متکلم در بهره گیری از آن،اغراضی همچون توبیخ مخاطب، تحقیر، تعجیز و... را دنبال می کند.
    مقاله حاضر به بررسی اغراض بلاغی این اسلوب در قرآن کریم اختصاص یافته و نمونه هایی از آیات مربوط به این اسلوب را با تکیه بر منابع و مآخذ اصیل قرآنی- ادبی و بلاغی به بحث و گفتگو نهاده و نتایجی را به دست داده که برای تفسیرپژوهان در کشف مقاصد هدایتی قرآن کریم بسیار راه گشا است. برای این منظور پس از استخراج آیات مربوط به این اسلوب با مراجعه به کتب بلاغی و تفاسیر ادبی به بررسی اغراض بلاغی مورد نظرآنها پرداخته و در نتیجه روشن شد که اسلوب مورد نظر در بسیاری ازآیات قرآن وجود دارد و خداوند متعال از به کارگیری آن اهداف متعددی دارد که از مهمترین آنها می توان به تحقیر، تعجیز، توبیخ و... نسبت به شنوندگان اشاره کرد.
    کلیدواژگان: قرآن کریم، اغراض بلاغی، اسلوب، تهکم، استهزاء
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • نقد ادبی ترجمه ی محدث دهلوی از قرآن کریم
    علی احمد ناصح* صفحه 137
    تاکنون ترجمه های زیادی از قرآن کریم به زبان فارسی نگاشته شده است که هیچ یک بی اشکال نبوده اند. یکی از این ترجمه ها از آن دانشمندی معروف در شبه قاره هند به نام شاه ولی الله محدث دهلوی است که از حدود دو قرن و نیم قبل برجای مانده است.
    این ترجمه با همه زیبایی هایش دارای اشکالاتی اساسی بویژه از جنبه ادبی نیز می باشد. برخی از مهمترین این اشکالات که در این مقاله بعنوان لغزش از آنها یاد شده است عبارتند از: ناهمسانی در ترجمه واژه ها، ترجمه غلط و ناصواب برخی کلمات و آیات، مخالفت برخی ترجمه ها با قواعد صرفی و نحوی، دخالت دادن دیدگاه های خاص کلامی در ترجمه، عدم رعایت حدود ترجمه و خلط میان ترجمه و تفسیر و تاویل، استفاده از اسرائیلیات و افزودن برخی حواشی غیرضروری و ناصواب، و در نهایت عدم رعایت قواعد املایی و چینش دستوری زبان فارسی.
    این لغزش ها در دو دسته ادبی و غیر ادبی جای گرفته اند و اگرچه برخی از آنها ناخواسته رخ نموده اند، ولی قطعا برخی دیگر لغزش هایی است که به عمد در این ترجمه راه یافته اند.
    کلیدواژگان: ترجمه قرآن، محدث دهلوی و زبان فارسی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
|
  • A survey of " Abas" chapter with Michal Foucault's model of discourse analysis
    Mohammad Jorfi*, Ebad Mohammadian Page 9
    Theory of discourse stylistics follows surveying the unique beauties of setting words in the artistic and prominent texts. Discourse stylistics is a discipline about the relation between both the content of text and outside it, which directly comes into existence from Michel Foucault's thought. This linguistic coincidence in literary texts deals with categories beyond the sentence such as continuum semantic, syntactic style of sentences, speech act, context, order of structures used in text, and frequency of actions and sentences. Syntactic style of sentences and speech act used in Abas chapter have made a direct relation with continuum semantic and occasional context; that is, every change in occasional context affects both its syntactic style and speech act, furthermore regarding the fact that the Semantics regards present necessity as main condition of rhetoric, matching of actions and syntactic style of sentences with classic rhetoric of Arabic are in the same path and regarding present necessity the speech action has been applied completely right. Surveying of discourse stylistics of Abas chapter leads to better understanding of effective environmental elements of Abas chapter descending (which has been descended with unique style), effects of environmental elements on speech act, continuum semantic, and syntactic used in the sentences.
    Keywords: discourse stylistics, semantic style, speech act, Abas chapter, Michel Foucault
    Abstract View Paper Original: Persian
  • An analysis of Movali's sonnet with a Quranic intertextual perspective
    Homayoun Jamshidian* Page 27
    Intertextuality refers to far more than the influences of texts on each other. A text has a multidimensional relationship with a variety of writings and the meaning arises in a context associated with the intertextuality. Molavi’s sonnets, the revelation and mystical experiences, reflect the history of Quranic characters. In these poems, the events are repeated for another person. These stories are not so unique that happened in the past only. Quranic characters perform various rules in Molavi’s sonnets. In poem that is reviewed in this article, events that happened to Adam have been reported as an experienced as human being. This research shows that the connection between this poem and Quran is as metaphoric relation. It means that a word or phrase literally denotes an object or idea for an analogical relation. The first-person perspective of the narrator in reflects the writer’s emotional feeling and the narrative poem based on the vertical axis complies with the verses about Adam in Quran.
    Keywords: Intertextuality, Quran, Molavi's sonnets
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Linguistic analysis of passive structure; knowledge for visualizing unseen scenes of the holy Quran
    Seyed Abolfazl Sajadi*, Hossein Ahmadi Amoei, Zohre Naderi Page 44
    Passive verb construction is a process which has special importance in the Arabic language. This is because of special attention which this language pays to expressions and ways of interpretation and the elegance and delicacy of this construction can be seen clearly in miracle-like texts of the holy Quran. The existence of the invisible scenes in Quran with passive verb structure makes these intangible scenes comprehensible based on the level of ability of mundane forces and understanding. A cognitive linguistic study of these verbs demonstrates the semantic importance as well as the formal property of these verses. Quran conceptualizations from different contexts are unparalleled and God reports the information related to a sentence according to the fundamental cognitive linguistic concepts which we will later elaborate on. In processing invisible scenes in Quran, our mental descriptive forces refer to the importance of background and foreground and perspective principles in drawing and comprehending these invisible scenes. The authors of this article try to study the invisible scenes in Quran according to the fundamental cognitive linguistic concepts which mean mental alignment, scene design perspective, and scene recording, so that they emphasize the importance of deep structure and surface structure of these scenes.
    Keywords: Quran, passive verbs, unseen scene, receive mental, pictorial, concept
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Using Symbols of Quran in Contemporary Poem of Palestine (Joseph's Character)
    Ati Abyat*, Ali Matori, Abdol, Rasol Elhaei Page 72
    Symbols continue to play effective roles in interpretive literature, imagery and deviations from norm. Therefore, contemporary poets have turned to using symbols, as a last resort, to avoid sloganism and escape censorship. Accordingly, it’s safe to argue that one motive for the use of symbols by Palestinian poets has been to indirectly express their ideas and feelings. Using this strategy, poets uncover the true stories behind events symbolically in order to enrich their poetic concepts as well as to provide a description of the political and social situations of their society and of their inner feelings. Religious symbols have been more evident in comparison to epical symbols among Palestinian poets for these poets’ special emphasis on the fruitful Quran culture. Specifically, Joseph’s character has been more attended and more frequently used by Palestinian poets than other symbols, because of its potential for being more in line with their inner experiences. Findings indicate recalling Josephs’ character in Palestinian poems has highlighted concepts such as resistance, endurance and hope for freedom in the face of difficult crises. This research used a descriptive and analytical methodology to answer the following questions: A-What is a symbol and its effect on the poetic language?B-What are the most important motivations behind a symbolic use of Joseph’s character by Palestinian poets?
    Keywords: Palestinian poem, Quran Symbols, Joseph's character, themes
    Abstract View Paper Original: Persian
  • The Meanings of Khouf and Reja e in Quran and their interpretations in Masnavi of Molavi
    Nasrin Karimpour, Mohammad Kazem Yousefpour* Page 91
    From an epistemological perspective and in a terminological system the concepts of Khouf (fear) and Reja’e (hope) in Quran have special places in mystical works especially Masnavi-e Manavi. Therefore this article has tried first to analyze the concepts of these two words in Holy Quran and then to examine the mystical interpretations of them in Moulavi’s view and thought. Through this way the conceptual and historical course of these two concepts in the ideas and words of Sufis and mystics until the age of Moulana is also investigated briefly. The results of research indicate that Moulana have looked upon these two supplementary concepts based on the holy Quran and religious teachings, Hadiths, and accounts and in explaining the concept and truth of Khouf and Reja’e he was influenced by the universality of the ideas of love drunken mystics and has applied his own idea and way of thinking. Moulana by integrating Reja’e and love prefers Reja’e over Khouf so that the dominant idea in Masnavi, that is love and reunion, would also be crystallized in its components.
    Keywords: Khouf, Rejae, Quran, Mysticism, Masnavi
    Abstract View Paper Original: Persian
  • The study of rhetorical purposes of mockery (al-Tahakkom and al-Estehza) in the Holy Quran
    Ezzatollah Molainia, Rasool Dehghanzad, Marzieh Sadat Kadkhodaei Page 122
    When a speaker or writer expresses different concepts verbally, he or she will surely have special intentions to achieve. He or she will basically make use of different styles of speech that suit his or her intentions. One of these styles is mockery (al-Tahakkom and al-Estehza) which the writer tries to follow the purposes of punishment, contempt, humiliation… through it. This paper seeks to examine the rhetorical purposes of this style of speech in Holy Quran based on the authentic sources of the Quran and some literary and rhetorical texts. For this reason, after extracting the Holy verses concerning this method of speech, with referring to the rhetorical and literary commentary books, we have reviewed the rhetorical purposes of mockery. The results indicate that this method has been used in the holy Quran many times, and God by using this method have followed special goals such as: Contempt, Incapacitation and reprimand of the audience.
    Keywords: Quran, rhetorical purposes, style, mockery (al, Tahakkom, al, Estehza)
    Abstract View Paper Original: Persian
  • A Literary Critique of Muhaddeth Dehlavi's Persian Translation of the Quran Dr. Ali Ahmad Naseh* University of Qom
    Ali Ahmad Naseh* Page 137
    So far a great number of Persian translations of the Holy Quran have appeared; none of these translations has been flawless. One such translation was the one produced in India by a renowned scholar named Shah Vali Allah Muhaddeth Dehlavi that was produced around two centuries and a half ago. Despite its beauties, this translation suffers from a number of defects, especially the literary ones. Some of the most important literary flaws highlighted in the present paper are as follows: inconsistency in rendering lexical items, incorrect and inappropriate translation of certain words and verses, lack of parallelism in certain translated items against the rules of Arabic morphology and syntax, incorporation of certain doctrinal leanings in the translation, merging translation with exegesis and interpretation, drawing on Israelite accounts and adding a number of unnecessary and inappropriate notes, and finally incorrect Persian spellings and inappropriate Persian syntax of words. In this paper, the above-mentioned flaws are divided into literary and non-literary errors and flaws; granted that some of them might have occurred inadvertently, there are certainly a number of such mistranslations that have crept into this work on purpose.
    Keywords: Quran translation, Muhaddeth Dehlavi, the Persian language
    Abstract View Paper Original: Persian