فهرست مطالب

امامت پژوهی - پیاپی 12 (زمستان 1392)

نشریه امامت پژوهی
پیاپی 12 (زمستان 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/12/19
  • تعداد عناوین: 14
|
  • مقالات
  • محمدقندهاری* صفحه 9
  • هادی علی تقوی، محمد قندهاری، محسن فی ضبخش صفحه 17
    یکی از پرسش های مربوط به آیات 17: 18 و 17: 20 از سفر پیدایش تورات، این است که آیا این آیات را می توان اشارت و بشارتی به پیامبر اسلام و دوازده امام شیعیان دانست؟ با تاملی دقیق در دعای ابراهیم برای فرزندش اسماعیل علیهما السلام (پیدایش 18: 17) و نیز نحوه استجابت الهی (پیدایش 20: 17) می توان ادعا کرد که خداوند به ابراهیم علیه السلام بشارت داده که امامت را در پیامبر اسلام و دوازده امام از نسل اسماعیل علیهم السلام قرار دهد. از سویی با توجه به قرائن درون متنی و برون متنی ای که نشان می دهد مقصود از «مئود مئود»، پیامبر اسلام است و از سوی دیگر، با ریشه شناسی واژه «ربی» و هماهنگی آن با مفهوم «امام»، می توان نشان داد که دوازده ربانی در آیه 17: 20، اشاره ای به دوازده امام شیعیان دارد. هم چنین، هماهنگی ریشه شناختی نام های برخی از دوازده امام با شماری از نام هایی که به عنوان اسامی فرزندان اسماعیل در آیات 25: 13_ 15 ذکر شده است، ادعای پیش گفته را تقویت می کند.
    کلیدواژگان: بشارات سفر پیدایش از عهد عتیق، بشارت فصل هفدهم سفر تکوین، مئودمئود، ربانی، دوازده امام، امامان از نسل اسماعیل، امامت در تورات
  • امیر رضا حقیقت خواه، محمدرضا معینی صفحه 57
    این مقاله به بررسی روایات تشبیه اوصیای پیامبر اکرم صل الله علیه وآله به نقبای بنی اسرائیل و همچنین امکان وجود معنایی فراتر از تساوی عددی برای این روایات، پرداخته و درصدد پاسخ به این پرسش برآمده است که آیا در این تشبی هات، تنها عدد دوازده، بار شباهت را به دوش می کشد یا آن که شباهت دیگری نیز بین مشبه و مشبه به در میان است؟ برای پاسخ به این پرسش، با بررسی جایگاه نقبا در تورات و ریشه شناسی واژه «نقیب» در نسخه های کهن تورات به زبان های عبری، آرامی، سریانی و یونانی، گوهر معنایی «منتخب و منصوص الهی بودن نقیب»، واکاوی شده است. از این منظر، نشان داده خواهد شد که می توان «انتخابی، انتجابی و منصوص بودن از سوی خداوند» را ویژگی مشترک دو سوی تشبیه مذکور در روایات دانست. در انتها، شواهد دیگری برای این ادعا ارائه خواهد شد؛ یعنی امور دوازده گانه ای که اگرچه در روایات بیان کننده تعداد اوصیای پیامبر خاتم صل الله علیه وآله به کار نرفته اند، ولی دارای ویژگی منتجب بودن از جانب خداوندند.
    حاصل این پژوهش، به فهم عمیق تر روایات تشبیه عددی انجامیده و جایگاه الهی ائمه و منصوص بودن آن ها را در منظومه فکری شیعه تقویت می کند. همچنین بر این واقعیت تاکید می ورزد که روایات دوازده وصی پیامبر اکرم، فقط بر امامان شیعه تطبیق می کند.
    کلیدواژگان: عدد دوازده، نقبای بنی اسرائیل، انتخاب، ائمه اثناعشر، اوصیاء دوازده گانه، تشبیه عددی، نسخه های کهن تورات
  • علی کورانی صفحه 89
    رسول خدا؟ص؟ در خطبه های حجه الوداع، از امامان دوازده گانه بعد از خویش خبر داده است؛ این روایت در کتاب های اهل سنت از طریق سه تن گزارش شده است؛ علمای اهل سنت تنها به یکی از آن احادیث که از جابر بن سمره نقل شده و انتهای آن مبهم است، توجه نشان داده اند. نویسنده در این نوشتار، ضمن نقل روایت بشارت دوازده امام، برخورد علمای حدیث را با این روایت به چالش کشیده است؛ ازجمله ایجاز گویی بخاری و مسلم درای نباره، ترجیح روایت یک کودک بر نقل دیگر روات، تطبیق سوال برانگیز این حدیث بر خلفای اموی و عباسی.
    کلیدواژگان: حدیث بشارت امامان دوازده گانه، جابر بن سمره، بشارت ائمه اثنی عشر، امامان دوازده گانه، خلفای اموی، امامان دوازده گانه، خلفای عباسی
  • کریم مومنی صفحه 125
    در منابع معتبر اهل سنت، احادیث فراوانی با اسناد صحیح از پیامبر اکرم صل الله علیه وآله درباره پیش گویی حضرت پیرامون ظهور دو گروه از راهبران جامعه بیان شده است: دسته اول، امامان حق و خلفای راستین که عمدتا در قالب احادیث «اثناعشر» معرفی شده اند؛ و دسته دوم، امامان و حاکمان جور. زبان احادیث نبوی درباره دسته اول، بشارت آمیز و پیرامون دسته دوم، پرهیز آمیز و ترساننده است. پیامبر اکرم صل الله علیه وآله برای شناخت و تمییز هر یک از این دو گروه، شاخصه هایی را معرفی کرده اند. در این نوشته، ضمن تبیین مضامین احادیث و تفکیک و مقایسه شاخصه های هر گروه در قبال همدیگر، با دستاویز قرار دادن قاعده «تعرف الاشیاء باضدادها»، ثابت شده است که ویژگی های امامان حق، فقط بر ائمه اثناعشر علیهم السلام که امامیه باورمند به آن ها است، قابل انطباق بوده و تطبیق این ویژگی ها بر حاکمان جور، با محتوای روایاتی که عالمان اهل سنت در منابع دست اول خود نقل کرده اند، ناسازگار است.
    کلیدواژگان: روایات اثناعشر، شاخصه های تمییز ائمه، مصداق یابی امامان حق، امامان جور
  • رضا قربانی زرین صفحه 151
    ثقه الاسلام کلینی، بیست حدیث را با مضمون وجود دوازده امام پس از پیامبر صل الله علیه وآله در «باب ما جاء فی الاثنی عشر و النص علیهم» کتاب الکافی نقل کرده است. این اخبار از سوی برخی از معاصران مورد اشکال قرار گرفته و با تردید روبه رو شده است. مقاله حاضر نخست رابطه این باب در الکافی را با روایات مشابه در کتاب الغیبه نعمانی سنجیده و سپس با بررسی راویانی که به علت حضور آن ها، این روایات تضعیف شده اند، نشان می دهد که با توجه به قرائنی مانند طبقه این راویان بیشتر این روایات پیش از آغاز غیبت ضبط شده اند؛ از این رو حتی در فرض پذیرش این راویان یا تعلق آنان به فرق دیگر مانند واقفیه، نمی توان محتوای روایات آن ها را باطل دانسته و به جعلی بودن آن ها حکم نمود.
    کلیدواژگان: احادیث دوازده امام، ائمه اثناعشر، کافی، کلینی، نعمانی، واقفه
  • سید محمدرضا لواسانی صفحه 183
    بشارت پیامبر اکرم صل الله علیه وآله به دوازده خلیفه یا امام، از اخبار مشهور اسلامی است. برخی از راویان این اخبار در میراث حدیثی امامیه، به مذهب شیعه اثناعشری تعلق ندارند. ابوالجارود به عنوان یکی از مهم ترین چهره های فرقه جارودیه زیدیه، از این راویان است که دراین باره خبری به واسطه او از امام باقر علیه السلام نقل شده است؛ این خبر به ماجرای لوح حضرت زهرا علی ها السلام اشاره دارد و به وجود دوازده وصی و اسامی برخی از آن هاتصریح کرده است.
    مقاله حاضر نخست علت اعتماد به اخبار جارودیان در مصادر حدیثی امامیه را با تمرکز براعتقادات آنان بررسی می کند و سپس با تکیه بر بستر تاریخی تکون این گروه، نشان می دهد نه تنها استبعادی در نقل خبر یاد شده به واسطهابوالجارود وجود ندارد، بلکه این خبر و چندخبر مشابه آن، قرائنی مهم در شناساییباور جارودیان متقدم درباره اخبار دوازده امام به شمار می روند.
    کلیدواژگان: ابوالجارود (زیاد بن منذر)، جارودیه، اخبار دوازده امام، حدیث لوح، تفسیر فرات کوفی
  • محمد قندهاری صفحه 217
    یکی از شواهد روایی امامیه در باب عدد ائمه، حدیث شهادت خضر علیه السلام بر دوازده امام علیهم السلام است که کلینی و برخی محدثین دیگر به واسطه احمد بن محمد بن خالد برقی در کتاب های خود آورده اند. برقی نقل دیگری از این حدیث را در بخش کتاب العلل از المحاسن، بدون اسامی کامل ائمه علیهم السلام آورده، که این امر موجب بروز تردیدهایی در اصالت نقل کامل آن شده است. این مقاله از خلال تطبیق اسناد حدیث خضر نشان می دهد منبع اصلی این حدیث با ذکر کامل اسامی ائمه علیهم السلام، کتاب راوی اصلی آن، ابوهاشم جعفری بوده که از آن جا به نگاشته های محدثان بعدی چون الکافی کلینی راه پیدا کرده است. در ادامه، مقاله می کوشد علت اختلاف به وجود آمده بین سند و متن نقل المحاسن با نقل دیگر کتاب های حدیثی را تبیین نماید. بدین منظور، با بررسی آماری احادیث کتاب العلل از المحاسن نشان داده می شود که این بخش از کتاب، در واقع کتابی از محمد بن خالد برقی است که توسط پسر وی تکمیل شده است و بروز اختلافات متنی و سندی نیز، ریشه در سبک حدیث نگاری برقی پدر و پسر دارد.
    کلیدواژگان: حدیث خضر، ابوهاشم جعفری، محمد بن خالد برقی، احمد بن محمد بن خالد برقی، المحاسن، احادیث ائمه اثناعشر
  • نکته ها و یادداشت ها
  • منصور پهلوان صفحه 257
  • عبدالرسول یزدی نژاد صفحه 263
  • عبدالحسین طالعی صفحه 275
  • سمیه خلیلی آشتیانی صفحه 282
  • چکیده های عربی
    صفحه 300
|
  • Amir Reza Haghighatkhah, Mohammad Reza Moeini Page 57
    This article studies the hadiths analogizing the successors of the Holy Prophet to the naqībs (chieftains) of the Children of Israel, apostles of Christ, months, and eventually aims to highlight the possibility of a wider meaning beyond the mere numerical equality. The study is going to find an answer to the inquiry whether Number 12 bears the burden of Simile or there is another Simile between the Vehicle and the Tenor? To reply to this question, the position of Chiefs described in Torah and the etymology of the terms (indicating ‘naqīb’) in the Hebrew, Aramaic, Syriac, and Greek manuscripts have been studied. It is proposed that the semantic concept of naqīb appertains to "divinely chosen". In this way, it is shown that “being divinely chosen and appointed by God” can be regarded as the common characteristic of the two parallel groups. Due to this study, deeper understanding of numerical analogizing Hadiths is culminated and the concept of Imam as “being divinely chosen” in Shiite Thought is greatly strengthened. Furthermore, the fact underlines that the Hadith of twelve successors after Prophet Muḥammad (PBUH) is perfectly matched Shiite Imams.
    Keywords: the Number twelve', naqī, bs of the Israelites, Selection, Twelve Imams, Twelve Successors, Numerical Analogy, Ancient Manuscripts of Torah
  • Ali Kurani Ameli Page 89
    During his farewell pilgrimage, Holy Prophet announced glad tidings about his twelve successors. This announcement is reported by Sunni scholars mainly through three narrators. However, they have paid attention mostly to one of these reports, which is narrated by Jābir b. Samura and has some ambiguity at the end. Narrating the glad tidings of the Twelve Imams, the author tries to challenge the approaches of Sunni traditionalists. Questionable brevity of Bukhārī and Muslim in narrating this hadith, preferring a child narrator to all other narrators, and dubious adaption of this Hadith to Umayyad and ‘Abbasid Caliphs are among these challenges.
    Keywords: Tidings of Twelve Imams, Jā, bir b. Samura, Umayyad Dynasty
  • Karim Momeni Page 125
    There are plenty of hadiths, recorded in canonical Sunni sources, regarding the emergence of two groups of Imams. The first group are true or righteous Imams or Caliphs and, the second type are unjust Imams and rulers. Holy Prophet have described different characteristics of both groups, which helps to distinguish them from each other. The theme of prophetic hadiths concerning the first group is a promising one, whereas it turns to deterrent when it comes to the second group. This study tries to demonstrate that the characteristics of the righteous Imams described by the Prophet are historically applicable to the Twelve Imams of Shīʿite Islam and are clearly inconsistent with the known characteristics of most Umayyad and ‘Abbasid caliphs.
    Keywords: Prophetic Hadiths, Criteria for Recognizing Imams, righteous Imams, Unjust Imams
  • Reza Qorbani Zarrin Page 151
    There are 20 hadiths narrated by Muhammad ibn Yaqub al-Kulayni (329 AH/ 941 CE) which indicate to the arrival of twelve Imams as the successors of the Holy Prophet, recorded in a chapter of al-Kāfī entitled as “What Have Been Narrated about Twelve Imams and Their Names”. The authenticity of these traditions, however, has been questioned by some contemporary writers. This study, first, examine the authenticity of authorship of the whole chapter, by comparing these 20 hadiths with the parallel narration in Kitab al- Ghayba by al-Nuʿmānī and then, tries to demonstrate that despite the alleged weakness of some narrators in the chain of these hadiths, most of these hadiths have been recorded before the beginning of Occultation period. As a result, even if the weakness of transmitters is accepted, the content of these narrations cannot be easily rejected or be taken as falsified or forged.
    Keywords: Hadith, al, Kā, fī, al, Kulaynī, Nuʿ, mā, nī, Seveners (Waqī, fa), Twelve Imams
  • Seyyed Muhammad, Reza Lavasani Page 183
    Some of the Shiite hadiths concerning the emergence of Twelve Imams are transmitted on the authority of non-Twelver Shīʿīs. Abu al-Jārūd (2nd/8th century), for instance, is one of the most important early Jārūdī-Zaydī figures who has related a report on the authority of Imam Bāqir (114 AH/ 732 CE), referring to the well-known Luḥ- tradition (the Tablet of Fātima in which indication to the twelve successors is made). This research, first, focuses on the early-Jārūdī doctrine in order to dissect the reasons behind the reliance upon Jārūdī narrators in the Shīʿī collections. In other words, why Imāmī traditionalists have trusted Jārūdī narrations. At the next step, Sociohistorical accounts of the emergence of the Jārūdī sect are considered to demonstrate that citation such as one by Abu al-Jārūd, not only are justifiable in Imamate tradition, but also narrations of such exemplify the early Jārūdī doctrine about hadiths related to Twelve Imams.
    Keywords: Abu al Jā, rū, ḍ, (Zī, yā, d b. Mundhir), Jā, rū, dī, s, hadiths concerning Twelve Imams, Hadith of Tablet, Furā, t al Kū, fī, Commentary
  • Mohammad Ghandehari Page 217
    One of the ancient evidences posed by Imāmī scholars, concerning the number of Imams, is the testimony of Khiḍr to the twelve Imams with the names of all 12 Imams, which is narrated by Kulaynī and some other traditionalists on the authority of Ahmad b. Muḥammad b. Khalid al-Barqī (274 or 180 AH). Al-Barqī has narrated another version of the hadith in an extant Chapter (al-ʿilal) of his famous book, al-Maḥāsin, in which full names of Imams are not mentioned. This variation has casted doubt upon originality of the tradition. Through studying the chain of transmitters of the Khidr-tradition, this article aims to show that the origin of the hadith which contains full names of Imams is the book of the main narrator, Abū Hāshim al-Jaʿfarī (261 AH), from where it has been cited in later works such as al-Kāfī. Furthermore, by examining statistically all hadiths in the chapter of al- ʿilal, this study tries to find the roots behind the differences between the versions in al-Maḥāsin and other hadith collections. The study of the chains of hadiths in al-Maḥāsin shows that al-ʿilal was originally the book of al-Barqī’s father, Muḥammad b. Khālid, completed later by al-Barqī. Moreover, it is demonstrated that the textual differences, find their roots in the methods of hadith compilation of the father and his son.
    Keywords: The Khidr, tradition, Abu Hā, shim al Jaʿ, farī, Muḥ, ammad b.Khā, lid al Barqī, Aḥ, mad b. Muḥ, ammad al Barqī, al, Maḥ, asin, hadiths concerning Twelve Imams, Hadith Transmission