فهرست مطالب
مجله پژوهشهای میان رشته ای قرآن کریم
سال پنجم شماره 2 (پیاپی 11، پاییز و زمستان 1393)
- بهای روی جلد: 70,000ريال
- تاریخ انتشار: 1393/11/23
- تعداد عناوین: 6
-
صفحات 7-34آیات قرآن مجید تجلی گاه جمال و جلال خداوندی هستند و هنرمندان مسلمان با عنایت به این آیات به خلق آثاری پرداخته اند که جلوه ای از بهشت آرمانی آنها است. در این راستا فرش-باغ ایرانی نمودی از تصویر باغ-بهشت است که خود جلوهای از فردوس قرآنی به شمار می آید. هدف از این پژوهش بازشناسی کهن الگوهای باغ ایرانی در آیات قرآن مجید به ویژه سوره مبارکه الرحمن و بررسی نحوه تجلی آنها در ساختار فرش ایرانی است. پرسش هایی که در این پژوهش مطرح میشوند، عبارتند از: 1(آیات قرآن مجید به ویژه سوره مبارکه الرحمن چگونه به توصیف بهشت می پردازند؟ 2(چگونه میتوان الگوی فردوس قرآنی را در ساختار باغ ایرانی و به تبع آن فرش-باغ به چشم دید؟ جهت پاسخگویی به پرسش های نامبرده متکی بر تکنیک های مقایسه تطبیقی استفاده شده است. روش «توصیفی- تحلیلی» از روش تحقیق گردآوری اطلاعات و داده های موردنظر نیز ترکیبی از روش های کتابخانه ای و مطالعه اسنادی میباشد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که ساختار باغ و فرش در تمدن ایرانی-اسلامی بر شاخصهای حاصل از تحلیل فردوس قرآنی انطباق دارند و لذا میتوان فرش-باغ را نمودی از الگوی باغ-بهشت به شمار آورد. تجلی آیات قرآن مجید در ساختار فرش-باغ ایرانی را میتوان در نظام های سه گانه معنایی، کارکردی و کالبدی به چشم دید.کلیدواژگان: فردوس، قرآن مجید، باغ ایرانی، فرش ایرانی، سوره مبارکه الرحمن
-
صفحات 35-48رویکرد تاریخی نگری خاورشناسان در ورود به مسائل دینی و از جمله علوم قرآنی به ویژه مسئله تاریخ و تفسیر قرآن کریم، با آسیب جدی عدم نگاه ساختاری به مکتب تاریخ نگاری اسلامی مواجه است. این رویکرد البته در محافل اخباری گری نیز مشاهده می شود. علت این آسیب را می توان تفکیک تاریخ از حدیث و ارائه تعریفی ناقص از مفهوم حدیث دانست. تواتر تاریخی نیز یکی از شاخصه های تاریخ نگاری اسلامی است که در رویکرد تاریخی نگری باید موردتوجه باشد. تواتر، اصطلاحی اسلامی است که بر مبنای آن اعتبار تاریخ بیشتر از آنکه بر گزاره های منفرد تاریخی باشد بر متواترات تاریخی بنا نهاده شده است. تواتر تاریخی البته توسعه معنایی دارد و صرفا شامل تواتر لفظی نمی شود. تحلیل های خاورشناسان و رویکرد اخباریان در حوزه تاریخ قرآن و روایات تفسیری تاریخی، به مسئله تواتر بی توجه بوده و یکان یکان اخبار تاریخی را صرفا بر مبنای مقام بیانشان، مبنای تحلیل خود قرار داده اند.کلیدواژگان: روش شناسی تاریخی، خاورشناسان، اخباریان، تاریخ حدیث، تاریخ قرآن
-
صفحات 49-74نسبت اسلام و علوم انسانی یکی از مباحث بنیادینی است که ذیل عنوان اسلامی سازی دانش خصوصا پس از پیروزی انقلاب، از موضوعات اصلی تبادل نظر اندیشمندان این حوزه بوده است. اظهارنظر در خصوص دیدگاه اسلام نسبت به موضوعات مطرح در علوم انسانی، مستلزم استنطاق قرآن کریم به عنوان منبع اصلی و احادیث اهل بیت به عنوان مفسرین خاص قرآن و متعاقبا امکان سنجی تدوین گزاره های علمی بر اساس دیدگاه این دین نسبت به هر موضوع می باشد. مقاله حاضر درصدد است با استفاده از روش تتبع نظری ضمن بررسی قرآن کریم، تفاسیر معتبر و برخی منابع دیگر به شناخت دیدگاه اسلام نسبت به جامعه و مآلا قانونمندی آن در چارچوب ارائه گروه بندی دقیقی از آیاتی که ناظر بر قانون مدار بودن جوامع بشری هستند، نائل آید. ملاحظه خواهد شد که در یک دسته بندی کلی، چهار مجموعه آیات، این مفهوم را افاده می کنند که این مقاله به بررسی مجموعه اول این آیات، شامل نوزده دسته از آیات قرآن کریم که مستقیما بر قانونمندی جامعه دلالت دارند، می پردازد.کلیدواژگان: اصالت فرد و جامعه، سنت اجتماعی، قانونمندی جامعه، اسلامی سازی دانش
-
صفحات 75-108مقاله حاضر پیرامون موضوعی بین رشته ای در ارتباط مفاهیم پایه در دانش معماری با آموزه های قرآن کریم است. از نظر این مقاله، مهم ترین داعیه یک اثر معماری، ارتقای سطح کیفی زندگی آدمی است و معماری کیفیت های خود را از کیفیت زندگی انسان دریافت می کند؛ ازآنجایی که کیفیت زندگی انسان، ابعاد مختلف معنایی خود را از نظام معرفتی معماران نسبت به مفهوم انسان و زندگی شایسته او اخذ می نماید، طرح نسبت «معماری» و «کیفیت زندگی انسان» در یک پژوهش، بدون توجه به نظام معرفتی افراد در دریافت از این دو مفهوم ممکن نیست. بر اساس مفروضات مقاله، بهترین و کارآمدترین نظام های معرفتی، نظام معرفتی اسلام در قالب آموزه های قرآن بوده که بر پایه وجود فطرت در آدمی طرح ریزی شده است و «حیات طیبه»، مبنای بنیادین کیفیت زندگی در آن به شمار می رود؛ بنابراین این پرسش که آموزه های قرآن کریم به مثابه نظام معرفتی چه نقطه نظراتی درخصوص کیفیت زندگی انسان دارد و این نکات چگونه در معماری قابل پیگیری هستند، مهم ترین مسائل پژوهش قلمداد می گردند. در این راستا هدف این بوده است تا با طرح امکان پژوهش بین رشته ای، مسائل معماری به همراه تحلیل مواضع نظری قرآن کریم نسبت به موضوع انسان و زندگی وی انجام پذیرد؛ لذا موضوع «انسان شناسی» به مثابه معرفت پایه در دانش معماری معرفی شده که به شناخت زندگی انسان مبتنی بر آن منجر می شود و سرانجام ابعاد «کیفیت زندگی انسان» به عنوان دغدغه محوری رشته معماری مورد بازشناسی قرار گرفته اند. سرفصل عمده مطالعات بدین شرح بوده است: ابتدا ماهیت و هویت و منزلت انسان از منظر شریف قرآن مورد بررسی واقع شده است. سپس با تامل بر ابعاد مختلف زندگی انسان در هستی، مراتب حیات آدمی متناظر با مراتب وجودی او معرفی و نهایتا در تناظر با ظرفیت های معماری، بر درک صحیح نسبت ابعاد کیفی معماری در آیینه کیفیت زندگی انسان موثر و راهگشا بوده است.کلیدواژگان: معماری، انسان، کیفیت زندگی، حیات طیبه، قرآن کریم
-
صفحات 109-134این تحقیق به منظور اثربخشی دو روش معنادرمانی قرآن و معنادرمانی فرانکل بر بهزیستی ذهنی و سلامت روان مادران افسرده صورت گرفته است. از بین 1350 نفر مادر افسرده با استفاده از تست افسردگی 21 سوالی بک (BDI-II) تعداد 45 نفر به عنوان نمونه انتخاب و در سه گروه همگن قرار گرفتند و با استفاده از دو تست (بهزیستی ذهنی 39 سوالی مولوی و همکاران، 1390) و تست (28 سوالی سلامت روان گلدبرگ،1972) پیش آزمون برگزار شد و بعد از اجرای دو مداخله درمانی داده های به دست آمده تجزیه و تحلیل شد و نتایج زیر به دست آمد. مقدار معنادرمانی قرآن بر بهزیستی ذهنی مادران افسرده (04/0p<) و بر سلامت روان مادران افسرده (01/0p<) است. همچنین مقدار معنادرمانی فرانکل بر بهزیستی ذهنی مادران افسرده (01/0p<) است و بر سلامت روان آنان(04/0p<) است. این پژوهش تاثیر معنادار دو روش معنادرمانی قرآن و فرانکل را بر سلامت روان و بهزیستی ذهنی تایید نمود.کلیدواژگان: بهزیستی ذهنی، سلامت روان، افسردگی، معنادرمانی قرآن، معنادرمانی فرانکل
-
صفحات 135-151هدف از این تحقیق بررسی «آسیب شناسی مطالعات بین رشته ای قرآن کریم در فضای فناوری اطلاعات محور» است. در این پژوهش از روش تحقیق کتابخانه ای و روش تحلیلی استفاده شده است. در حال حاضر تحقیقات در زمینه مطالعات بین رشته ای قرآن کریم به شکل تراکمی و متسلسل پیش نمی رود و محققان، کمتر می توانند از آثار پژوهشی و کتابهای مرتبط استفاده نمایند. پایگاه های اطلاع رسانی موجود نیز در زمینه ارائه این گروه از تحقیقات، به صورت تخصصی و فراگیر وارد نشده اند. تحقیقات در کلیه علوم به صورت تجمعی و افزایشی است اما به دلیل عدم ارتباط محققین مطالعات بین رشته ای قرآن کریم با یکدیگر، بیشتر تحقیقات در این زمینه به صورت پراکنده و غیر مرتبط با یکدیگر رشد می نماید. راه حل این مشکل در ایجاد بانک جامع اطلاع رسانی در فضای مجازی در زمینه مطالعات بین رشته ای قرآن کریم است که اولا؛ به طور تخصصی در زمینه مطالعات بین رشته ای قرآن کریم فعالیت نماید. ثانیا؛ به جمع آوری مقالات مرتبط در همایش ها، مجلات و روزنامه ها بپردازد. ثالثا؛ دارای کتابخانه دیجیتال و مجله الکترونیکی همراه با ارتباط گسترده با مخاطبانش باشد و طرحی نیز برای جمع آوری تحقیقات مطالعات بین رشته ای قرآن کریم در کشورهای غیر از ایران داشته باشد.کلیدواژگان: مطالعات بین رشته ای قرآن کریم، علوم انسانی اسلامی، فناوری اطلاعات
-
Pages 7-34Verses of the Quran are manifestations of God’s beauty and magnificence and Muslim artists have benefited from these verses to create art works that manifest their ideal Heaven. In line with this, the Persian garden-carpet is a reflection of the picture of garden-heaven, which itself is considered a display of Quranic paradise. Quranic paradise’s patterns are used in both Iranian carpets and gardens which help us know Muslim's beliefs through their art. The aim of this research is to recognize the ancient patterns ofPersian garden in the Quran’s verses, especially verses of Surah Al-Rahman, and investigate how they are used in Persian carpet structure. The questions that are posed in this research are:1) How do the Quran’s verses, especially Surah Al-Rahman, describe Heaven? 2) How can we see Quranic paradise’s patterns in Persian garden structure and carpet-garden? To answer these questions, a descriptive-analytic method, which relies on comparative techniques, has been used. The results of the research show that the structure of garden-carpet in Islamic Iranian art agrees with the parameters and features of the Quranic paradise. Therefore, it could be concluded that the carpet–garden is considered as the sample of heaven-garden with semantic, functional, and somatic triple orders.Keywords: Holy Quran, Persian Garden, Persian Carpet, Paradise
-
Pages 35-48The Islamic historiography has been inaptly studied as a nonstructural concept in current Quranic scholarship by Orientalists. It usually abstains from attempts at making sense of the history as a structural concept. This pathology of common historical methodology is dealing with two principal issues i.e. the analysis of the Islamic historiography (Hadith) outside its structure and disregarding the Historical frequency in the historical scholarship. A fresh approach goes beyond the verbal shape of historical frequency. It is argued in this paper that every historical narration contains un-limited narrations regarding not just its expressed direction but the numerous directions beyond the textual implication. This Ultra expression's view is often ignored within analysis of the narratives transmitted in Islamic tradition.Keywords: Historical Methodology, Orientalists, History of Hadith, History of Quran
-
Pages 49-74The relationship between Islam and humanities is a fundamental issue,discussed by scholars under the general theme of the Islamisation of Knowledge, especially after the Islamic Revolution of Iran. In order to comment on Islam’s point of view about sociology and possibility of Islamisation of the field, however, it is necessary to first explain the ontology of the society from Islam’s viewpoint and then to assess the feasibility of codification of scientific propositions based on the viewpoint of this religion about society. Through a documentary method, this research tries to present the viewpoint of Islam about society and its lawgovernedness by studying the basic religious texts such as Quran and Hadith (i.e. Tradition). It will be seen that there are four groups of verses implying a law-governed society, among which the first group includes nineteen sets of verses that directly signify law-governed society.Keywords: Individualism, Socialism, Ontology of Society, Social law, Society Law, Governedness, Islamisation of Knowledge
-
Pages 75-108The main objective of an architectural work is to elevate the quality of humans’ life. Moreover, Architecture gets its qualities from the qualities of human life. Since the quality of human life receives its different spiritual aspects from the cognitive system and perceptions of the architect and his life, it is not possible to discuss the relationship between architecture and human life quality in a research without Based on the presumptions of this study, the most effective cognitive system is that presented by Islam in the teachings of Quran, which is rooted in the innate existence (Fitrat) of man, and “Hayat-e-Tayyebah” is its fundamental basis. Therefore, the main consideration in this paper is to discuss the teachings of the Quran about the quality of human life and how they can be used in architecture. The aim has been to introduce an interdisciplinary research possibility using modeling and logical argumentation and analyzing issues in architecture with a look at the theoretical framework of the Holy Quran toward human and his life. To this end, knowledge about humans has been introduced as the basic cognition in architecture that leads to understanding human life. Finally, potentials of architecture have been redefined in interaction with the quality of human life.Keywords: Architecture, Human, Quality of Life, Holy Quran
-
Pages 109-134This study aims to investigate the effects of the Logotherapy of the Quran and that of Frankl’s on the well-being and mental health of depressed mothers. Out of 1350 depressed mothers, 45 were selected and given Beck’s 21-question test (B.D.I-II). They were divided into 3 approximately equal groups and information was collected with two mental well-being tests: the 39-question test (Molavi and colleagues, 1390) and 28-question mental health test (Goldburg, 1972). The amount of Quran Logotherapy on depressed mothers’ mental well-being is (p-value<0.04) and the amount of Quran Logotherapy on their mental health is (p-value<0.01). The amount of Frankl Logotherapy on depressed mothers’ mental well-being is (pvalue< 0.01) and the amount of his Logotherapy on depressed mothers’ mental health is (p-value<0.04). This research showed the meaningful effect of the two methods (Quran Logotherapy and Frankl Logotherapy on the individual’s mental health and well-being.Keywords: Mental Well, being, Mental Health, Depression, Quran Logotherapy, Frankl Logotherapy
-
Pages 135-151The purpose of this study is to investigate a "Pathology of Interdisciplinary Quranic Studies in the Information Technology-based Environment". In this study, library research and analytical methods have been used. Currently, there is not much research done on interdisciplinary studies of the Quran and scholars have little access to related works and books. The solution to this problem is to create a comprehensive database of information in cyberspace specialized in the field of interdisciplinary Quranic studies. It will include the collection of books as well as articles related to conferences, journals and newspapers on the subject. There should also be plans for collecting works on interdisciplinary studies of the Quran conducted in other countries.Keywords: Interdisciplinary Quranic studies, Islamic Human Sciences, Information Technology
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.