مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی
سال پانزدهم شماره 2 (پیاپی 76، اردیبهشت 1394)

باورهای فراگیران در مورد توانایی های خود در فرایند تحصیل در قالب خودکارآمدی تحصیلی تعریف می شود که تحقق آن متاثر از عوامل مختلفی است. پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه بین خودکارآمدی تحصیلی با استرس ادراک شده، راهبردهای مقابله ای و حمایت های اجتماعی ادراک شده در دانشجویان دانشگاه گیلان انجام شد.
در این پژوهش توصیفی همبستگی جامعه پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه گیلان در نیمسال اول سال تحصیلی 94- 1393 بود و 335 نفر از آنان به روش تصادفی خوشه ایانتخاب شدند. به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه خودکارآمدی تحصیلی دانشجویان اون و فرامن (Owen & Froman)، مقیاس استرس ادراک شده کوهن (Cohen) و همکاران، مقیاس مقابله با شرایط پر استرس اندلر و پارکر (Endler & Parker) و مقیاس ارزیابی حمایت اجتماعی واکس (Vaux) و همکاران که از پایایی و روایی قابل قبول برخوردارند، استفاده شد. به منظور تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آزمون همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی چند متغیره استفاده شد.
همبستگی پیرسون نشان داد که خودکارآمدی تحصیلی با متغیرهای حمایت های اجتماعی ادراک شده (518/0=r) و راهبردهای مقابله ای مساله محور (421/0=r) همبستگی مثبت و معنادار دارد (01/0>P) و با متغیرهای استرس اداراک شده (574/0-=r)، مقابله هیجان محور (364/0-=r) و مقابله اجتنابی (364/0-=r) همبستگی منفی و معنادار دارد (01/0>P). نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که متغیرهای پیش بین به طور معنادار قادر به تبیین 39/0 از واریانس خودکارآمدی تحصیلی در دانشجویان بودند یافته های این تحقیق از اهمیت متغیرهای استرس ادراک شده، حمایت های اجتماعی ادراک شده و مقابله مساله محور در پیش بینی خودکارآمدی تحصیلی در دانشجویان دانشگاه گیلان حمایت می کند. بنابراین به نظر می رسد برگزاری دوره های آموزشی جهت رشد باورهای خودکارآمدی و مدیریت استرس مفید است.

برنامه درسی دوره علوم پایه در ایران با چالش های گوناگونی رو به روست. برنامه ریزی مناسب برای طراحی چیدمان این دوره می تواند تاثیر بسزایی در میزان یادگیری، عملکرد آموزشی، پیشرفت تحصیلی و رضایت مندی دانشجویان پزشکی داشته باشد. این مطالعه به منظورارزشیابی اثربخشی تغییرات چیدمان علوم پایه دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان از دیدگاه دانشجویان طراحی شد.
این پژوهش توصیفی به روش سری های زمانی منقطع (Interrupted time series design) بود. جامعه آماری کلیه دانشجویان پزشکی دانشکده پزشکی اصفهان ورودی بهمن 84 و مهر 85 بودند که به ترتیب در چیدمان قدیم و جدید دوره علوم پایه در حال تحصیل بودند، نمونه گیری به روش نمونه در دسترس انجام گرفت. ابزار مطالعه پرسشنامه های محقق ساخته و خودایفای روا و پایا بود. داده ها به وسیله ی شاخص های آماری توصیفی و آزمون t مستقل تحلیل شد.
میزان رضایت مندی دانشجویان در چیدمان جدید (48/0±95/2) از مجموع 5 نمره نسبت به چیدمان قدیم (68/0±78/2)به طور معناداری بیش تر شده است (001/0=P و 25/3-=t). دانشجویان چیدمان جدید در مجموع پنج نیمسال نمره بالاتری به ترتیب و ترکیب دروس اختصاصی داشتند (15/2±92/4 در مقابل 81/1±34/6، 001/0=P و 42/7-=t). فرصت مطالعه جهت آمادگی آزمون جامع علوم پایه در طول نیمسال پنج (10/1±86/2 در مقابل 34/1 ±77/2، 72/0=p و 35/0=t) و همچنین میزان استرس آنان در چیدمان جدید و قدیم تفاوت معناداری نداشت (15/1 ±49/3 در مقابل 22/1±48/3، 99/0=p و 01/0=t).
یافته ها نشان می دهد تغییرات اگرچه جزیی، می تواند بر دیدگاه دانشجویان موثر باشد هر چند تغییر ترتیب و ترکیب دروس به تنهایی کافی نیست واصلاح مداوم برنامه ی آموزشی با توجه به رویکرد های نوین از جمله تلفیق دروس بر اساس سیستم های بدن و بررسی و اصلاح سایر ابعاد موثر بر رضایت مندی دانشجویان از قبیل تغییر محتوا، روش و محیط آموزشی توصیه می شود.

با توجه به روش های گوناگونی جهت ارائه آموزش، انتخاب روش های آموزش را می توان از جمله فعالیت هایی دانست که مدرسان با توجه به شرایط و امکانات برای رسیدن به اهداف آموزشی اتخاذ می کنند. این مطالعه با هدف و مقایسه رضایتمندی دانشجویان کارشناسی پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تهران نسبت به دو روش آموزش از طریق لوح فشرده و آموزش سنتی انجام شد.
این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی بود. جامعه پ‍‍‍‍‍ژوهش شامل کلیه دانشجویان پرستاری ورودی مهر 88 که واحد بهداشت جامعه ی 3 را در نیمسال تحصیلی 92-91 می گذراندند، بود(38 نفر). شرکت کنندگان بر اساس روش تخصیص تصادفی به روش بلوک دوتایی به دو گروه آموزش با روش سنتی و آموزش با لوح فشرده تقسیم شدند. ابزار گردآوری داده ها در این مطالعه پرسشنامه ی پژوهشگر ساخته ی رضایت سنجی از شیوه آموزشی بود که پس از تایید روایی و پایایی در پایان دوره توسط فراگیران دو گروه تکمیل شد. جهت تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار)، آزمون آماری آنالیز کوواریانس، آزمون کای دو و آزمون تی مستقل استفاده شد.
میانگین و انحراف معیار رضایت مندی در دو گروه آموزش سنتی و آموزش لوح فشرده نیز به ترتیب 17/15±74/58 و 31/16±37/74 از مجموع 100 نمره بود. مقایسه میانگین نمرات رضایت مندی دانشجویان دو گروه نشان داد که نمرات رضایت مندی دانشجویان در دو گروه از نظر آماری تفاوت معنادار (006/0p=) داشت.
با توجه به نتایج مطالعه فوق، رضایت مندی دانشجویان پرستاری از آموزش با لوح فشرده در مقایسه با آموزش سنتی بیش تر است و مدرسان و سیاست گذاران آموزشی می توانند با توجه به نتایج این پژوهش، در آموزش دروس نظری پرستاری از روش آموزش با لوح فشرده و یا ادغام آن با سایر روش های آموزشی استفاده نمایند.

در روند آموزش بالینی جهت اطمینان از دستیابی به اهداف مدنظر، در دست داشتن ابزار مناسبی که از روایی و پایایی مطلوب برخوردار باشد ضروری است. با توجه به این که تاکنون ابزار مناسبی جهت ارزشیابی دانشجویان اتاق عمل تدوین نشده است، لذا مطالعه ی حاضر با هدف تدوین وسنجش روایی و پایایی ابزار ارزشیابی این گروه از دانشجویان انجام گرفت.
این مطالعه ی توصیفی در سال 1393 در دانشگاه علوم پزشکی بیرجند انجام گرفت. در این مطالعه پس از تعریف مفاهیم و رفتار مورد اندازه گیری با استفاده از روش های مصاحبه و مرور متون مربوطه، ابزار اولیه تدوین شد و سپس روایی صوری و محتوایی آن به صورت کمی و کیفی (با استفاده از نظرات پانل متخصصان، CVR و CVI) صورت گرفت. پایایی این ابزار نیز به صورت پایایی بین گروهی و آلفای کرونباخ محاسبه شد.
ابزار نهایی تدوین شده شامل 62 عبارت در 7 حیطه (ویژگی های حرفه ای، ارتباطات، بررسی و شناخت بیمار، آموزش به بیمار و خانواده، ثبت گزارش، ایمنی مددجو و صلاحیت بالینی) است. شاخص روایی محتوای کل پرسشنامه 84/0 و نسبت روایی محتوا برای هر آیتم 62/0 و بالاتر گزارش شد. آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه با حجم نمونه ی 28 نفری از دانشجویان 82/0 به دست آمد. پایایی بین مشاهده کنندگان نیز 45/0 بود.
نتایج مطالعه حاکی از آن است که ابزار تدوین شده از روایی و پایایی مناسبی برخوردار بوده و استفاده از آن می تواند به عنوان یک ابزار مناسب جهت ارزشیابی بالینی کار آموزی در عرصه دانشجویان رشته ی اتاق عمل مورد استفاده قرار گیرد.

از وظایف مهم دانشگاه های علوم پزشکی، ارزشیابی از فعالیت های آموزشی مدرسین است که داده های مورد نیاز جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد و نتایج آن به منظور ارتقای روش تدریس و آموزش به اطلاع آنان خواهد رسید. این مطالعه با هدف بررسی عوامل موثر بر نمرات ارزشیابی اساتید از دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کردستان انجام گردید.
این مطالعه از نوع توصیفی-مقطعی بود. جامعه مورد مطالعه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کردستان بودند که حداقل یک نیمسال تحصیلی را گذرانده بودند و با فرایند ارزشیابی استاد آشنا بودند. تعداد 384 نفر از دانشجویان به صورت تصادفی انتخاب شده و وارد مطالعه شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه ای شامل سوالات دموگرافیک و سوالات مربوط به عوامل موثر بر ارزشیابی استاد از دیدگاه دانشجویان بودند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های میانگین و انحراف معیار و آزمون های آماری کولموگروف اسمیرنوف، یو من ویتنی و کروسکال والیس استفاده گردید.
مهم ترین عوامل موثر بر نمره ارزشیابی اساتید از دیدگاه این دانشجویان، تسلط استاد بر موضوع درس (میانگین 8/0±53/4)، توانایی و قدرت استاد در تفهیم مطالب درسی (میانگین 78/0±52/4)، رعایت تناسب بین محتوای درسی و سوالات امتحانی (میانگین 79/0±40/4) و کم اهمیت ترین آنها شامل جنس (میانگین01/1±48/3)، سن استاد (14/1±28/3) و برگزاری آزمون های سنجش پیشرفت تحصیلی استاد (42/1±1/3) بود.
با توجه به یافته های این مطالعه، توانمند نمودن اساتید در زمینه روش های تدریس موثر و همچنین آموزش مهارت های ارتباطی با دانشجویان ضروری به نظر می رسد.

سردبیر محترم مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی مقاله ای با عنوان تاثیر به کارگیری روش تقلید از نسخه با نام ابداعی Prescomime بر یادگیری و رشد مهارت های بالینی دانشجویان پزشکی در درس داروشناسی. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی. 1393; 14 (12): 1087-1096 به چاپ رسیده است(1). این مطالعه به صورت مداخله ای تک گروهی صورت گرفته است. با توجه به این که نتایج مطالعات کارآزمایی در تصمیم گیری های بهداشتی و درمانی کاربرد دارند، ذکر چند نکته برای اطمینان از قابل استفاده بودن این روش آموزش در موارد مشابه قابل بحث است، از آنجایی که روش اجرای مناسب و به کارگیری روش آماری مناسب برای افزایش بهبود کیفیت کارآزمایی بالینی ضروری است(2و3)، لذا نکات زیر این مطالعه قابل تامل می باشد. در مطالعه حاضر نحوه ورود افراد داوطلبانه ذکر شده است در حالی که در روش کار بیان شده که برای افرادی که شرکت داشته اند امتیازاتی در نظر گرفته شده و چنانچه فرد شرکت ننماید با کسر نمره مواجه می شود و این در حالی است که با یکی از اصول مهم در مطالعات که ورود و خروج آزادانه افراد از مطالعه می باشد در تعارض می باشد(4). از طرفی، مداخله در قالب یک واحد درسی ارائه شده است، رضایت و داوطلب بودن فرد دیگر مفهوم پیدا نمی کند و دانشجو باید واحد ارائه شده در آن ترم را انتخاب کند، که از این منظر نیز، می توان گفت که داوطلبانه بودن آزمودنی در این پژوهش، احتمالا کاربرد نداشته است. در خصوص مقایسه گروه مداخله و گروه عدم مداخله نیز چند ابهام وجود دارد اول آن که آیا سوالات آزمون نهایی بین دو گروه یکسان بوده است یا کیفیت سوالات متفاوت بوده که قطعا تفاوت کیفیت سوالات در نمره دانشجویان تاثیرگذار خواهد بود و حداقل کاری که می بایست در این پژوهش اشاره می شد، این است که در هر دو ورودی از یک امتحان واحد استفاده شده است، در غیر این صورت قسمتی از تفاوت ها می تواند ناشی از تفاوت در نحوه ارزیابی دو گروه باشد. از طرفی با توجه به این که استاد مربوطه از وضعیت مداخله در دو گروه مطلع بوده است و اصطلاحا ماسکه (Blind) نبوده است این امکان وجود دارد در جهت حمایت از طرح پیشنهادی خود در گروه مداخله با ارفاق و در گروه عدم مداخله سخت گیرانه نسبت به نمره دهی اقدام نموده باشد. نکته دیگر، مشخص نیست افزایش رضایتمندی دانشجویان چگونه سنجیده شده است، دانشجویان حاضر درس مربوطه را در شرایط مداخله مربوطه گذرانده اند و شرایط عدم مداخله را تجربه ننموده اند، لذا رضایت مندی اولیه ای وجود نداشته که با شرایط بعد از مداخله مقایسه و متوجه افزایش رضایت مندی شویم. آنالیز واریانس برای مقایسه میانگین بیش از دو گروه استفاده می شود در حالی که در مطالعه حاضر دو گروه مقایسه شده اند ضمنا در نتایج نیز مشخص نشده است که از این آزمون در کجا استفاده شده است. یکی از قسمت های مهم یک مقاله، روش اجرا و آنالیز داده ها و تطابق آنچه در روش اجرا و نتایج بیان شده است، می باشد و باید دارای پیوستگی باشد(5). این در حالی است که چنین موردی در زمینه آزمون های آماری استفاده شده در این مقاله صدق نمی کند. امید است، این دست نوشته و موارد مشابه، مورد توجه خوانندگان قرار گرفته و با رعایت نکاتی هر چند اندک، باعث بهبود گزارش مقالات و در نتیجه افزایش اطمینان به نتایج پژوهش ها شد(6).

مقاله ای با عنوان تاثیر قرارداد یادگیری بر رضایت مندی و یادگیری خود-هدایتی دانشجویان پرستاری در آموزش بالینی در مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی. 1393; 14 (12):1078-1086 به چاپ رسیده است، این مقاله به صورت نیمه تجربی صورت گرفته است(1) و حاوی نکاتی بسیار ارزنده و مفید و کاربردی است. از آنجایی که نتایح این مطالعه و سایر مطالعات مشابه می تواند در برنامه ریزی های آموزشی مناسب و مفید باشد(2و3)، نکات زیر در مورد این مقاله قابل بحث است. نتایج این مطالعه به صورت کاملا شفاف بیان نشده است، هر چند مقایسه دو گروه از نظر متغیرهای زمینه ای و پایه یکی از معیارهای استاندارد گزارش چنین مقالاتی است(4) ولی خروجی جدول 1 که در این مطالعه آورده شده است مبهم بوده و در خصوص متغیر جنسیت 36 نفر در گروه مداخله و 23 نفر در گروه کنترل واقع شده اند که با گزارش متن که 32 نفر در گروه مداخله و 27 نفر در گروه کنترل ذکر شده هم خوانی ندارد. در متن مقاله آورده شده است که «تحلیل آماری نشان داد که بین امتیازات یادگیری خود- هدایتی در دو گروه تفاوت معناداری وجود دارد. اما بین امتیازات رضایت مندی در دو گروه، علی رغم بالاتر بودن امتیازات گروه مداخله، تفاوت معناداری دیده نشد». هدف از انجام چنین مطالعه ای اصولا مقایسه اثربخشی یک روش آموزشی در مقایسه با گروه کنترل است، برای رسیدن به چنین هدفی در آنالیز یکی از روش ها این است که اثر اختلاف میانگین نمره قبل از مداخله با استفاده از آزمون آنالیز کوواریانس کنترل شود. چون در غیر این صورت چه تضمینی وجود دارد که اختلاف نمره بین دو گروه قبل از مداخله نیز وجود نداشته است. در این مطالعه، میانگین نمره در گروه مداخله و کنترل با استفاده از آزمون تی سنجیده شده است که مشخص نشده است که آیا میانگین نمره مربوط به قبل از مداخله است یا بعد از مداخله. در صورتی که مربوط به بعد از مداخله نیز باشد نمی تواند نتیجه منطقی و درستی باشد، چرا که تفاوت میانگین ها در شروع مطالعه نادیده گرفته می شود(5). نکته دیگر پژوهشگران پیشنهاد کرده اند که در گروه های با حجم نمونه بزرگ تر چنین مطالعه ای طراحی شود، در انجام یک مطالعه حجم نمونه برای مقایسه بایستی متناسب انتخاب شود و با استفاده از شیوه ی علمی نسبت به محاسبه تعداد حجم نمونه اقدام کرد، و معمولا برای این کار همواره سرشماری صورت نمی گیرد(4و6)، در مطالعه حاضر کلیه افراد به روش سرشماری وارد مطالعه شده اند، سوالی که مطرح است این است که آیا این تعداد افراد برای مطالعه کافی است؟ و اگر بر اساس فرمول، حجم نمونه محاسبه شود، حجم نمونه محاسبه شده به نظر بیش تر از این مقدار محاسبه شود یا خیر(7). از این رو آیا توان این مطالعه در حد قابل قبولی است؟ در واقع با توجه به پیشنهادات نویسندگان مبنی بر انجام چنین مطالعه ای در حجم نمونه بزرگ تر، این سوال پیش می آید که آیا این مطالعه از توان کافی برای نشان دادن اثر مداخله برخوردار نبوده است؟ انتظار می رود در صورت چنین پیشنهادی، در مورد توان مطالعه نیز صحبت شود تا سایر محققین بتواند تصمیم درست تری مبنی بر انجام چنین کاری در سایر دانشگاه ها داشته باشند. استفاده درست و به جا از آزمون های آماری در پژوهش ها و مقالات منتشر شده یکی از ضروریات اعتماد به مقاله و کاربردی بودن نتایج آن است و هرگونه استفاده نادرست از آزمون آماری می تواند باعث خدشه دار شدن نتایج گردد(8)، با توجه به اهمیت مقالات منتشر شده در مجله آموزش پزشکی و کاربردی بودن آن در تصمیم گیری های بهداشتی(2)، انتظار می رود چنین دست نوشته ای مورد توجه قرار گیرد و با رعایت نکات هر چند ساده توسط محققین و پژوهشگران زمینه ساز بهبود گزارش مقالات منتشر شده و اطمینان بیش تر به مقالات گردد.

یکی از مهم ترین موارد در گزارش صحیح یک مقاله شفافیت در بیان روش انجام کار است زیرا شفاف بودن روش کار به خواننده در درک مراحل انجام کار و تحلیل نتایج به دست آمده کمک می کند و از به وجود آمدن ابهامات جلوگیری می کند. نکته دیگر نیز ویرایش یک مقاله جهت چاپ است که باعث جذب خوانندگان بیشتر برای مقاله و مجله می گردد(1و2). مجله آموزش در علوم پزشکی بااهمیت دادن به نقد مقالات و چاپ آن ها یکی از مجلات پیشرو در این زمینه است چرا که نقد منصفانه یکی از بهترین راه های آشنایی خوانندگان و نویسندگان در مورد اشکالات احتمالی یک گزارش است. مقاله ای با عنوان: مقایسه پیشرفت تحصیلی در تدریس به روش سخنرانی و یادگیری مبتنی بر مساله در دانشجویان پزشکی، یک مقاله از نوع مرور نظام مند است که در مجله آموزش در علوم پزشکی /آبان 1393/14 (8) /729 تا 741 به چاپ رسیده است(3). چند مورد در این مقاله قابل بحث است: 1. به کار بردن جملات تکراری به ویژه در چکیده مثلا در قسمت مقدمه در خط سوم گفته شده از طریق مرور نظام مند و بلافاصله در خط اول روش ها هم مجدد تکرار شده است و در قسمت روش ها صفحه 732 در خط سوم گفته شده است که بانک های اطلاعاتی توسط دو نفر جستجو شده اند و این جمله در انتهای پاراگراف مجدد تکرار شده است و این در حالی است که چکیده باید تا حد ممکن خلاصه ای از کار بوده و از موارد تکراری به دور باشد.

در سطح جهان، نظام علم اغلب کشورها در پاسخ گویی به نیاز فزاینده اجتماعی و اقتصادی به دانش و فن آوری در حال تغییر و تحول هستند. نظریه دانشگاه کارآفرین یکی از مدل های مطرح شده برای تبیین چهره جدید و متحول شده ی دانشگاه ها است. در واقع هدف از پژوهش حاضر تبیین ظرفیت و فرهنگ کارآفرینانه و مولفه های آن در دانشگاه علوم پزشکی بابل از طریق روش تحلیل فازی است.
پژوهش توصیفی است. جامعه آماری این تحقیق شامل اساتید، متخصصین کارآفرینی دانشگاهی و مسوولین دانشگاه علوم پزشکی بابل در سال 1392 بود. در تحقیق حاضر، پرسشنامه دانشگاه کارآفرین گیب پس ازتایید روایی و پایایی آن مورد استفاده قرار گرفت، به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل فازی استفاده شد.
ظرفیت و فرهنگ کارآفرینانه در دانشگاه، شامل: مولفه های چشم انداز، ماموریت و استراتژی دانشگاه، حاکمیت و اداره ی دانشگاه، ساختار و طرح سازمانی، چندرشته ای، فرارشته ای، قدرت نفوذ و استفاده از منابع متنوع، مدیریت ذی نفعان و ارزش های جامعه، دانش آموختگان، انتقال دانش، مرکز رشد، تامین مالی مخاطرات در شرکت های مشتق از دانشگاه، بین المللی سازی، و در نهایت، آموزش کارآفرینانه، در سطح نامناسبی قرار دارند.
در مسیر تبدیل شدن دانشگاه ها به یک دانشگاه کارآفرین به خصوص در دانشگاه های علوم پزشکی، لازم است که آن ها در ابعاد ساختاری، مدیریتی و فرهنگی خود را متحول ساخته و با گسترش زیرساخت های مورد نیاز، زمینه را برای ایفای کارکردهای جدید فراهم سازند.

کارورزی به شیوه منتورشیپ باعث بهبود آموزش بالین در پرستاری می شود. با توجه به مشکلات فراوان، در روند اجرای طرح منتورشیپ، این مطالعه، با هدف تبیین راه کارهای ارتقای طرح منتور شیپ انجام شد.
این مطالعه به شیوه کیفی و با رویکرد آنالیز محتوا در سال 1392 در بیمارستان های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی لرستان انجام شد. 11 نفر از دانشجویان ترم آخر پرستاری و 6 سرپرستار به روش مبتنی بر هدف در مطالعه شرکت کردند. داده ها با مصاحبه عمیق و نیمه ساختارمند گردآوری شدند. مصاحبه ها ضبط، دست نویس و سپس داده ها با استفاده از روش تحلیل محتوا مطابق با رویکرد گرانهیم و لاندمن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
داده ها، در سه طبقه اصلی و 9 زیر طبقه شامل، عوامل مربوط به منتور (با زیر طبقات ویژگی های شخصیتی منتور و توانمندی در آموزش بالین)، عوامل مربوط به پرسنل بیمارستان (با زیرطبقات توجیه برنامه منتورشیپ، مدل نقش بودن پرستاران، ارتباط بین حرفه ای) و عوامل مدیریتی(با زیر طبقات نحوه ارزشیابی، تقسیم کار پرستاری به شیوه موردی، تدارک امکانات رفاهی برای دانشجویان و برنامه ریزی مناسب جهت اجرای کارورزی ها) قرار گرفت.
با در نظر گرفتن صلاحیت علمی و عمومی منتور، نقش پرسنل بیمارستان در حرفه ای شدن دانشجویان پرستاری و مدیریت مناسب اجرای برنامه های کارورزی، می توان به ارتقای طرح منتورشیپ کمک نمود.

درگیری دانشجویان به لحاظ شناختی، رفتاری و عاطفی با محیط و زمینه تحصیلی، سرزندگی و موفقیت تحصیلی دانشجویان را درجهت پیشبرد اهداف آموزشی تضمین می کند. هدف از انجام این پژوهش، بررسی نقش تعلل ورزی و خودتنظیمی انگیزشی در پیش بینی اشتیاق تحصیلی دانشجویان است.
دراین پژوهش همبستگی تعداد 311 دانشجوی دانشکده علوم پزشکی دانشگاه آزاد اراک در سال تحصیلی 94-1393 به شیوه نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند و به پرسشنامه های تعلل ورزی، خودتنظیمی انگیزشی و اشتیاق تحصیلی پاسخ دادند. داده های جمع آوری شده به وسیله آمار توصیفی و استنباطی(ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون) تجزیه و تحلیل شد.
آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که بین تعلل ورزی با اشتیاق تحصیلی همبستگی منفی معناداری وجود دارد (01/ 0>P). همچنین بین خودتنظیمی انگیزشی با اشتیاق تحصیلی همبستگی مثبت معناداری وجود دارند (001/ 0>P). تحلیل رگرسیون نشان داد که تعلل ورزی و خودتنظیمی انگیزشی می توانند 3/ 22 درصد از واریانس اشتیاق تحصیلی را پیش بینی نماید.
تعلل ورزی و خودتنظیمی انگیزشی می تواند اشتیاق تحصیلی بین دانشجویان را پیش بینی کند. با توجه به این که این دو متغیر با شوق و اشتیاق دانشجویان به ادامه ی تحصیل ارتباط دارد باید در زمینه موفقیت تحصیلی دانشجویان مورد توجه و تاکید قرار گیرد.

یکی از روش های رایج ارزیابی مهارت های بالینی دانشجویان علوم پزشکی، دفترچه ثبت مهارت های بالینی است. در سال های اخیر، روش دفترچه ثبت مهارت های بالینی در ارزشیابی بالینی دانشجویان مامایی دانشکده پرستاری و مامایی شیراز مورد استفاده قرار گرفته است، این مطالعه با هدف تعیین میزان رضایت دانشجویان از این روش انجام گرفت.
این مطالعه توصیفی مقطعی در سال 1393 در دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام شد و 52 نفر از دانشجویان مامایی که کارآموزی های «داخلی-جراحی» و «بیماری های زنان»را می گذراندند، به روش نمونه در دسترس انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند. داده ها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته پس از تایید روایی و پایایی آن جمع آوری شد. پرسشنامه شامل 23 گویه و 9 حیطه در قالب مقیاس لیکرت 5 نمره ای است. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آزمون های آماری تحلیل واریانس و آزمون های تعقیبی استفاده شد.
میانگین رضایت مندی دانشجویان مامایی از «دفترچه ثبت مهارت های بالینی» 02/ 15±51/ 48 از مقیاس 100 در کارآموزی داخلی- جراحی و 94/ 16±81/ 48 در کارآموزی بیماری های زنان بود. در کارآموزی داخلی-جراحی، بالاترین نمره رضایت مندی مربوط به حیطه استرس زا بودن (11/ 26±61/ 59) و پایین ترین نمره مربوط به حیطه منصفانه بودن (81/ 20±61/ 44) بود. در کارآموزی بیماری های زنان، بالاترین نمره رضایت مندی مربوط به حیطه مطابقت با اهداف آموزشی (71/ 19±30/ 57) و پایین ترین نمره مربوط به حیطه علاقه مندی به این روش (72/ 20±46/ 43) بود. در هر دو کارآموزی، میزان رضایت دانشجویان ترم آخر، بیش از سایر دانشجویان بود.
استفاده از دفترچه ثبت مهارت های بالینی در ارزشیابی بالینی کارآموزی های داخلی- جراحی و بیماری های زنان برای دانشجویان مامایی دانشگاه علوم پزشکی شیراز همراه با نارضایتی نسبی است. لذا بازنگری و اصلاح جوانب مختلف دفترچه ثبت مهارت های بالینی ضروری به نظر می رسد تا موجبات رضایت هرچه بیش تر دانشجویان فراهم گردد.

حرکت مبتنی بر ضابطه و قانون ضرورت پویایی و هماهنگی در سازمان هاست. از ملزومات این پویایی آشنایی روسا و مدیران سازمان ها با مجموعه ی این ضوابط و قوانین است. این پژوهش با هدف بررسی نیازهای آموزشی روسای دانشکده ها و مدیران شبکه های بهداشت، درمان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان از قوانین و مقررات اداری مرتبط با حوزه ی کاری ایشان و تهیه بسته آموزشی انجام شد.
این مطالعه توصیفی مقطعی در سال 92-1391 انجام گرفت. جامعه تحقیق این پژوهش شامل روسای دانشکده ها و مدیران شبکه های بهداشت، درمان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان (رییس دانشگاه، روسا و معاونین دانشکده ها، بیمارستان ها و شبکه های بهداشتی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی اصفهان) بود، که به روش سرشماری وارد مطالعه شدند. به منظور گردآوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته پس ازتایید روایی و پایایی استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های آماری توصیفی، آزمون تی مستقل و تحلیل واریانس استفاده شد.
میانگین و انحراف معیار نمره کل پرسشنامه برابر 68/ 0±01 /4 از 5 بود. کم ترین میانگین نمره مربوط به«آگاهی از ماده قانونی مرتبط با عدم ارائه اسناد و مدارک به رییس یا شعب دیوان عدالت اداری در قانون دیوان عدالت اداری» با میانگین 44 /3 و بالاترین میانگین نمره مربوط به«آگاهی از تخلفات اداری احصا گردیده در ماده هشت قانون رسیدگی به تخلفات اداری کارکنان دولت» با میانگین 01/ 4 بود. نیاز آموزشی روسای دانشکده ها و مدیران شبکه های بهداشت، درمان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان از مجموعه قوانین و مقررات در حد بالا برآورد گردید. نیازهای آموزشی برحسب جنس و سطح تحصیلات تفاوت معناداری نشان نداد. تهیه بسته آموزشی ویژه برای هرحوزه کاری محصول نهایی این پژوهش بود.
با توجه به ضرورت حرکت قانون مند و هماهنگ سازمان ها به نظر می رسد پرداختن به آموزش قوانین و مقررات مربوطه ضروری است.

مدیریت کلاس درس را مدرس برای ایجاد نظم و انگیزه، درگیر کردن فراگیران و جلب مشارکت آن ها در فرایند یادگیری انجام می دهد. چنانچه مدرسی نتواند با استفاده از فنون متعدد، کلاس درس خود را مدیریت کند، فرایند تدریس او به خوبی صورت نخواهد گرفت. این مطالعه باهدف مروری بر فنون مدیریت کلاس درس انجام گرفت.
در این مطالعه مقالات پایگاه های اطلاعاتی شامل SID Iranmedex، Irandoc، Magiran، Pubmed، google scholar، و Eric در بازه زمانی 1365 تا 1393با استفاده از کلید واژه های مدیریت کلاس، انضباط، انگیزش و قوانین کلاسی مورد جستجو قرارگرفت.
فنون مدیریت کلاسی در چهاردسته مدیریت محتوا و ارائه؛ مدیریت قوانین؛ مدیریت عدالت و انگیزش و مدیریت رابطه ها قرار گرفت. در مدیریت محتوا از مواردی مانند فنون تدریس، چگونگی جلب توجه فراگیران، تسلط بر موضوع درسی و قدرت انتقال مفاهیم؛ در مدیریت قوانین از مواردی مانند تعیین قوانین با همراهی فراگیر، زمان تعیین قوانین، اجرای قوانین و پیامدهای تخطی از قوانین؛ در مدیریت عدالت از مواردی مانند برخورد و نگاه عادلانه و توجه به تک تک فراگیران، رعایت عدالت در ارزشیابی و نقش عدالت در موفقیت و انگیزش و در مدیریت رابطه ها از مواردی مانند شناخت علایق و استعدادهای فراگیران، ارتباط موثر و متقابل مدرس با فراگیران در مدیریت کلاس استفاده شده بود.
بر اساس نتایج مرور شده، یکی از مهم ترین فنون مدیریت کلاس تعیین قوانین کلاسی با همراهی فراگیران و اجرای این قوانین در کلاس درس است. توصیه می شود اساتید در جلسه اول کلاس قوانین کلاسی را در مورد استفاده از تلفن، حضور وغیاب، مشارکت فعال، تاخیر در ورود به کلاس با همراهی فراگیران تدوین نمایند.

توانایی خودارزیابی به عنوان یک صلاحیت حیاتی حرفه ای گری برای دانشجویان پزشکی در شورای اعتبار بخشی آموزش پزشکی مطرح است. در این پژوهش وضعیت آمادگی برای تغییر در زمینه رفتار خود ارزیابی صلاحیت های بالینی کارورزان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، با استفاده از سازه مراحل تغییر مدل فرانظری بررسی گردید.
در این مطالعه توصیفی از بین دانشجویان پزشکی که در نیم سال اول تحصیلی 93-92 در دانشگاه علوم پزشکی مشهد دوره کارورزی خود را می گذراندند، 127 نفر با استفاده از جدول مورگان بر اساس نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار انجام پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود که سوالات آن شامل سه بخش، اطلاعات دموگرافیک، سوالات زمینه ای و سوالات مربوط به سازه مراحل تغییر بود. پس از تعیین روایی و پایایی، پرسشنامه ها با روش خود ایفا تکمیل گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های آماری آنالیز واریانس یک طرفه، تی تست و کروسکال والیس و ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد.
بیش تر از نیمی از دانشجویان (49/ 70%) در مراحل اولیه مدل فرانظری یعنی مرحله تفکر و پیش تفکر قرار داشتند. حدود(9/ 4%) مرحله بیش تفکر و تفکر را پشت سرگذاشته و در مراحل بالای مدل قرار داشتند و ارزیابی از صلاحیت بالینی خود را انجام داده بودند. (58/ 15%) از دانشجویان در مرحله نگهداری قرار داشتند و خودارزیابی از صلاحیت بالینی جزیی از رفتار آنان شده بود.
نتایج بیانگر آن است که اکثر دانشجویان پزشکی ارزیابی از عملکرد بالینی خود را انجام نمی دهند، این در حالی است که خود ارزیابی و شناسایی نیازهای آموزشی برای یادگیری مادام العمر ضروری به نظر می رسد. پیشنهاد می شود خودارزیابی به همراه سایر روش های ارزیابی مورد استفاده قرار گیرد.

با توجه به اینکه تعامل الکترونیکی دانشجویان در فرایند یاددهی یادگیری در آموزش تلفیقی و شناسایی عوامل موثر بر آن با اهمیت تلقی می شود، هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش آمادگی خودراهبری در یادگیری و گرایش به تفکر انتقادی در تعامل دانشجویان دانشکده پرستاری و مامایی در محیط آموزش تلفیقی بود.
در این پژوهش توصیفی جامعه آماری شامل تمامی دانشجویان مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 1392-1393 مقطع کارشناسی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی مشهد بود (764 نفر). حجم کل نمونه بر اساس روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی با استفاده از جدول گرجسی و مورگان، 260 نفر تعیین شد. به منظور جمع آوری داده ها از پرسشنامه آمادگی خودراهبری در یادگیری فیشر (Fisher) و همکاران، پرسشنامه گرایش به تفکر انتقادی ریکتس (Ricketts) و پرسشنامه دیدگاه دانشجویان نسبت به تعامل در محیط آموزش تلفیقی استفاده شد. برای تحلیل داده ها از آزمون های آماری تحلیل واریانس چند متغیری (MANOVA) و آزمون رگرسیون چندگانه سلسله مراتبی استفاده شد.
اغلب دانشجویان با تعامل در محیط آموزش تلفیقی نظر موافق و کاملا موافقی داشتند (92 درصد). بین ابعاد مختلف آمادگی برای خودراهبری در یادگیری دانشجویان زن و مرد به طور کلی تفاوت معناداری مشاهده شد (f=15.57 and p<0.01). مولفه های خودکنترلی، خودمدیریتی، رغبت به یادگیری از سطوح آمادگی خودراهبری یادگیری و مولفه نوآوری از گرایش به تفکر انتقادی، متغیرهایی بودند که دیدگاه دانشجویان نسبت به تعامل در محیط آموزش تلفیقی را پیش بینی می کردند(f=24.5 and p<0.01).
این پژوهش نشان داد که دانشجویان دیدگاه مثبتی به تعامل در محیط آموزش تلفیقی داشتند، بنابراین پیشنهاد می شود استفاده از رویکرد آموزش تلفیقی در این نظام آموزشی مورد توجه و تاکید قرار گیرد.

فهم فرایند توانمندسازی و افزایش ظرفیت دانشگاه ها برای ایجاد جوی توانمند، از عوامل موثر بر عملکرد آموزش است و شناسایی راه کارها و عوامل تاثیرگذار بر توانمندی اعضای هیات علمی را ضروری می نماید. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تعیین مناسب ترین راه کارهای توانمندسازی آموزشی اساتید پزشکی از نظر اعضای هیات علمی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام شد.
این مطالعه ی توصیفی مقطعی در سال 1391 در دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام شد. ابتدا با بررسی مستندات و متون و سپس نظر صاحب نظران، فهرست راه کارهای مناسب توانمندسازی استادان استخراج شد، سپس براساس فهرست، پرسشنامه ی محقق ساخته آماده و پس از تعیین روایی محتوای و پایایی با استفاده از روش بازآزمایی (با ضریب همبستگی87/ 0) در اختیار 96 نفر از اعضای هیات علمی دانشکده پزشکی (20 نفر عضو هیات علمی پایه، 76 نفر عضو هیات علمی بالینی) که به روش نمونه گیری تصادفی–طبقه ای انتخاب شده بودند، قرار گرفت. برای هر کدام از راه کارها سه گزینه مناسب(3)، تا حدودی مناسب (2) نامناسب(1) قرار داده شد. داده ها با شاخص های آمار توصیفی وآمار استنباطی (من ویتنی و کروسکال-والیس) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.
راه کارهای کارگاه آموزشی، مشاهده بهترین عملکرد، دوره های کوتاه مدت آموزشی و فلوشیپ به ترتیب با میانگین 33/ 2، 42 /2، 51/ 2، 59 /2 مناسب ترین راه کارها و نظارت بر عملکرد اساتید، راه کاری نامناسب شناخته شد. نتایج نشان می دهد که راه کارهای کارگاه، دوره های کوتاه مدت آموزشی و فلوشیپ با سن اعضای هیات علمی ارتباط دارند (05/ 0>p). بین راه کار مشاهده ی بهترین عملکرد با سن اساتید و همچنین بین مناسب ترین راه کارهای توانمندسازی آموزشی با سایر ویژگی های فردی اعضای هیات علمی(جنس، نوع هیات علمی، رتبه علمی، مدرک تحصیلی، نوع استخدام و سابقه کار) ارتباط معناداری مشاهده نشد (p>0.05).
نتایج این مطالعه جهت مدیران، مدرسان و برنامه ریزان دوره های توانمندسازی اعضای هیات علمی برای برنامه ریزی و اجرای دوره های توانمندسازی اعضای هیات علمی می تواند مفید باشد.

ادراک عدالت کارکنان از نظام ارزیابی عملکرد پیش آیندی مهم برای موفقیت و اثربخشی آن است. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ادراک عدالت (ظاهری، نظام مند، اطلاعاتی، بین فردی) از نظام ارزیابی عملکرد با تعهد سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی انجام گرفت.
این پژوهش یک مطالعه توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری آن شامل همه پرستاران زن و مرد شاغل در بیمارستانهای شهر رفسنجان در بهار 1392 به تعداد 600 نفر بودند که از میان آنان تعداد 253 نفر بر اساس جدول حجم نمونه میشل و جولی به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردیدند. ابزار های پژوهش شامل پرسشنامه های ادراک عدالت از نظام ارزیابی عملکرد Thurston، تعهد سازمانی Allen & Meyer و رفتارهای شهروندی سازمانی Lee and Allen بود. داده ها با استفاده از روش همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون هم زمان مورد تحلیل قرار گرفت.
بین مولفه های ادراک عدالت از نظام ارزیابی عملکرد با ابعاد تعهد سازمانی رابطه مثبت معنادار (01/ 0≥p) و بین ادراک عدالت ظاهری، نظام مند و اطلاعاتی از نظام ارزیابی با رفتار شهروندی سازمانی معطوف به سازمان رابطه مثبت معنادار (01/ 0≥p) وجود دارد. همچنین، از بین مولفه های ادراک عدالت فقط ادراک عدالت اطلاعاتی قادر به پیش بینی تعهد عاطفی و ادراک عدالت ظاهری قادر به پیش بینی تعهد مستمر و ادراک عدالت ظاهری و نظام مند قادر به پیش بینی تعهد هنجاری پرستاران بود.
از آنجایی که ادراک عدالت از نظام ارزیابی عملکرد در میان پرستاران از اهمیت به سزایی برخوردار است و در عین حال می تواند انواع نگرش ها (از جمله تعهد سازمانی) و رفتار های آنها (ازجمله رفتار های شهروندی) را متاثر سازد، بنابراین توصیه می شود تا رعایت عدالت از نظام ارزیابی عملکرد برای پرستاران از زمره اولویت های مطرح در نظام ارزیابی عملکرد قرار گیرد.

توجه به کیفیت خدمات ارائه شده یکی از عوامل موثر در موفقیت و بقای نظام ها، از جمله نظام آموزش عالی است، لذا این مطالعه با هدف بررسی کیفیت خدمات آموزشی دانشکده پرستاری و مامایی رازی کرمان بر اساس مدل سروکوال در سال 1393 انجام شد.
در این مطالعه توصیفی- تحلیلی 150 نفر از دانشجویان دانشکده پرستاری و مامایی کرمان با روش نمونه گیری تصادفی ساده مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد سروکوال بود که شامل سه بخش اطلاعات پایه و 28 جفت سوال مربوط به سنجش وضع موجود و مطلوب کیفیت خدمات بود. تفاوت میانگین وضع موجود و مطلوب به عنوان شکاف خدمات محاسبه گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون تی زوجی، تی مستقل، کروسکال والیس و آنالیز واریانس یک طرفه) استفاده شد.
نتایج به دست آمده نشان داد که شکاف منفی در همه ابعاد کیفیت وجود دارد و بیش ترین شکاف مربوط به ابعاد فیزیکی و پاسخ گویی (7/ 1-) و کم ترین شکاف مربوط به بعد اطمینان (6/ 0-) بود. بین شکاف کیفیت خدمات آموزشی در ابعاد پنج گانه و جنس و مقطع تحصیلی تفاوت معنادار آماری مشاهده نشد و فقط این تفاوت آماری بین شکاف کیفیت خدمات آموزشی در ابعاد پنج گانه و رشته تحصیلی معنادار بود (p< 0.05).
با توجه به شکاف منفی در ابعاد کیفیت خدمات آموزشی و بیش تر بودن شکاف در ابعاد فیزیکی و پاسخ گویی، پیشنهاد می شود که تخصیص منابع با استفاده از یک برنامه ریزی مناسب و اولویت بندی انجام شده و همچنین دوره های آموزشی برای کارکنان و اعضای هیات علمی دانشگاه جهت شیوه های موثر ارائه خدمات آموزشی و برقراری ارتباط اثربخش با دانشجویان برگزار گردد.

با توجه به این که نگارش منابع یکی از مهم ترین قسمت های یک مقاله است. در فرایند داوری مقالات مجلات توجه خاصی به رفرنس ها می گردد. یک نویسنده برای این که در بخش چک رفرنس ها مشکل کم تری داشته باشد و بخواهد به روند بررسی مقاله خود سرعت بخشد لازم است یک سری نکات مهم را رعایت نماید. ما پس از مطالعه رفرنس های مقالات ارسال شده به این مجله شایع ترین مشکلاتی را که در نگارش رفرنس ها این مجله وجود داشت استخراج کردیم تا کمکی به نویسندگان برای نگارش رفرنس های یک مقاله انجام شده باشد. شایع ترین مشکلات در رفرنس نویسی عبارتنداز: 1- هنگام نوشتن یک مقاله حتما اصل مقالات یا کپی صفحه ای از کتاب هایی را که از آنها استفاده کرده اید و به آنها رفرنس می دهید، را نگه دارید. بسیار مشاهده شده است که داور از نویسنده می خواهد که اصل مقاله یا کتابی را که به آن رفرنس داده شده است، ارسال نماید ولی نویسنده اصل مقالات را نداشته است. 2- این مجله رفرنس های مقالات خود را به صورت لاتین در انتهای مقاله می نویسد. بعضی از نویسندگان در مقاله ی خود از مقالات یا کتاب هایی فارسی زبان استفاده می کنند که چکیده یا عنوان لاتین ندارد. با توجه به سیاست این مجله اگر مقاله یا کتابی که به آن رفرنس داده می شود چکیده یا عنوان لاتین ندارد، عنوان باید به صورت انگلیسی آوانویسی شود. مشکلی که وجود دارد این است که بعضی نویسندگان عنوان مقاله یا کتاب مربوطه را ترجمه می کنند و در فرایند داوری، هنگامی که داور در پی جستجوی این مقاله یا کتاب است آن را پیدا نمی کند. 3- بعضی از نویسندگان به وب سایت ها رفرنس می دهند. البته رفرنس دادن به وب سایت مشکلی ندارد. اما مشکل اینجاست که آدرس وب سایت ها مدام در حال تغییر است. پس اگر در مقاله ای به یک سایت رفرنس می دهید لازم است زمان رفرنس دادن و آدرس اینترنتی که داور را به سایت مورد نظر هدایت می کند، بنویسید. همچنین برای محکم کاری زمانی که مطلبی را از یک سایت می گیرید یک عکس یا پرینت از خود سایت که حاوی مطلبی است که به آن رفرنس داده اید بگیرید و ذخیره نمایید تا در صورت درخواست داور به وی ارائه دهید. بسیاری از نویسندگان به این مهم توجه نمی کنند. 4- فرمت رفرنس نویسی این مجله به صورت ونکور است، به این صورت است که رفرنس نویسی در داخل متن به صورت عددگذاری است و در قسمت منابع نیز رفرنس ها به همان ترتیبی که در متن چیده شده اند مرتب می شوند. در فرایند بررسی به طور مکرر مشاهده شده است که ترتیب اعداد در متن درست نیست. مثلا به صورت 1، 2، 3، 4، 5 نیست و مثلا به صورت 1، 2، 3، 5 است. نویسنده مقاله باید به ترتیب رفرنس ها در متن بسیار توجه نماید. نکته مهم دیگر این که اگر مثلا عدد یک در قسمت متن مقاله مربوط به مقاله آقای حسینی است که نویسنده به آن رفرنس داده است در قسمت منابع نیز عدد 1 باید مقاله آقای حسینی باشد. این یکی از مشکلات اساسی است که نویسندگان توجهی دقیق به آن نمی کنند. 5- نکته مهم و شایع دیگر این موضوع است که بعضی از نویسندگان به اشتباه در قسمت نتایج رفرنس می دهند. در قسمت نتایج فقط باید حاصل کار ذکر شود نیازی به رفرنس دادن در قسمت نتایج نیست. فقط در صورتی که مقاله مروری باشد نویسنده می تواند در قسمت نتایج رفرنس بدهد. 6- یکی دیگر از اشکالات شایع در رفرنس نویسی این است که نویسندگان، نام و نام خانوادگی نویسنده مقاله را به اشتباه به جای هم می نویسند که این موضوع بیش تر مربوط به مقالات لاتین است. مثلا فرض کنید نویسندگان یک مقاله به ترتیب زیر است: Habib Heydari، Parsa Rezaei، Reza Rezaei نویسنده می خواهد به این نویسندگان طبق فرمت ونکور رفرنس دهد. در مرحله اول که نویسنده باید ترتیب نویسندگان را همان طور که در متن مقاله آمده است در رفرنس مربوطه بگذارد سپس می نویسد: Haydari H، Rezaei P، Rezaei R 7- نکته دیگر این که بعضی از مجلات از جمله این مجله از نویسنده می خواهند اگر مقالاتی که به آن رفرنس می دهند لاتین نیست حتما عنوان مقاله را داخل کروشه بگذارند و در انتهای رفرنس زبان مربوطه را داخل کروشه ذکر نمایند به عنوان مثال اگر رفرنس فارسی بود کلمه [Persian] را در انتهای رفرنس بگذارند. 8- یکی دیگر از مشکلات شایع در رفرنس نویسی تکرار رفرنس ها است. به عنوان نمونه اگر در قسمت منابع رفرنس 1 مربوط به مقاله ی آقای محمدی است که با عنوان «کاربردی ملموسی از نظریه های یادگیری در بهداشت عمومی» در مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی چاپ شده است نویسنده مجاز نیست در رفرنس 5 نیز همین مقاله را رفرنس دهد چون تکراری می شود. 9- سیاست این مجله برای نوشتن نویسندگان بدین صورت است که تعداد نویسندگان تا 6 نویسنده ذکر شود و در صورت بیش تر بودن تعداد نویسندگان از 6 تا بعد از نوشتن 6 نویسنده کلمه et al قرار داده شود. مشاهده شده است که نویسندگان مقاله فقط نویسنده اول را ذکر می کنند. 10- گاهی مشاهده شده است که نویسندگان در پایان یک رفرنس که به صورت مقاله است، سال انتشار، دوره، شماره و شماره صفحه مقاله ذکر نمی کنند در صورتی که باید ذکر شود. 11- گاهی برخی از نویسندگان در پایان یک رفرنس که به صورت کتاب است، شهر محل نشر، ناشر و سال نشر کتاب را ذکر نمی کنند در صورتی که باید ذکر شود. 12- بعضی از نویسندگان در متن مقاله ذکر می کنند به عنوان نمونه «حسینی و همکاران» اما در قسمت رفرنس تنها یک همکار برای آن ذکر می کنند یا این که اصلا همکاران وی را ذکر نمی کند برعکس این موضوع نیز وجود دارد که در متن مقاله به عنوان نمونه می نویسد «حسینی» در حالی که در قسمت رفرنس آقای حسینی چند تا همکار دارد. نویسنده مقاله باید به این نکته توجه داشته باشد.

یافته های برخی مطالعات نشان داده است که استفاده از ارزشیابی تکوینی در کنار ارزشیابی تراکمی منجر به بهبود کیفیت آموزش، افزایش انگیزه مطالعه و تقویت یادگیری خودراهبر دانشجویان می شود. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر ارزشیابی تکوینی علاوه بر ارزشیابی تراکمی بر میزان یادگیری دروس آناتومی و بافت شناسی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام گردید.
دراین مطالعه نیمه تجربی کلیه دانشجویان پزشکی که دروس آناتومی و بافت شناسی رادر نیمسال دوم 91-90 (گروه شاهد) و نیمسال اول 92-91 (گروه تجربی) اخذ نموده بودند، به روش نمونه گیری در دسترس وارد مطالعه شدند. از ارزشیابی تکوینی به عنوان یک مداخله آموزشی در کنار ارزشیابی تراکمی پایان ترم استفاده شد. تعداد دانشجویان گروه تجربی در درس آناتومی شامل 54 نفر و در گروه شاهد 64 نفر بودند. تعداد دانشجویان گروه تجربی و شاهد در درس بافت شناسی برابر و شامل 60 نفر بود. داده های جمع آوری شده به وسیله آمار توصیفی و استنباطی(آزمون تی مستقل) تحلیل شد.
میانگین نمرات آزمون های درس آناتومی سروگردن گروه تجربی 01/ 2±89/ 11 و گروه شاهد 73/ 2±32/ 13 به دست آمد. مقایسه میانگین نمرات در دو گروه مورد مطالعه تفاوت معناداری را نشان داد (p=0.012، t=2.605). میانگین نمرات آزمون های درس بافت شناسی گروه تجربی 27/2±50/13 و گروه شاهد 58/ 2±82/ 13 به دست آمد که مقایسه میانگین نمرات دو گروه مورد مطالعه تفاوت معناداری مشاهده نگردید (p=0.447، t=0.765). استفاده از ارزشیابی تکوینی در قالب آزمون های چهارگزینه ای نه تنها باعث افزایش نمرات دانشجویان به عنوان ملاک یادگیری آنان نشده است بلکه در درس آناتومی سروگردن باعث کاهش معنا دار نمرات و یادگیری آنها شده است.

مقاله وهابی و همکاران(1) تحت عنوان عوامل موثر بر نمرات ارزشیابی اساتید از دیدگاه دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی کردستان که اخیرا درمجله به انتشار رسیده است را مطالعه کردم که جای تقدیر به علت ورود محققین به این حیطه از علوم آموزش پزشکی دارد. همان گونه که مستحضر هستید حیطه ارزشیابی اساتید از جمله مهم ترین حیطه های آموزش پزشکی بوده که انجام آن هر ساله با صرف وقت بسیار توسط مراکز توسعه آموزش پزشکی دانشگاه های علوم پزشکی کشور انجام می پذیرد که با توجه به اهمیت این موضوع در فرایند ارتقای اعضای هیات علمی جای تعجبی نیست. دیدگاه های مختلفی در خصوص اعتبار فرایند انجام این کار وجود دارد(2). مطالعات نشان داده اند که عواملی همچون ویژگی های فردی استاد، مهارت های تدریس، مهارت های ارزشیابی از و رعایت اصول و قوانین آموزشی در نمره دانشجویان در این خصوص موثر است(3). هدف اینجانب از نگارش این نامه ارائه تجربیات هفت ساله شخصی از ارزشیابی اساتید طی دوره پزشکی عمومی خود است. در هنگام تحصیل در مقطع علوم پایه فرایند ارزشیابی اساتید در دانشگاه علوم پزشکی بیرجند به صورت کتبی و بدون نام، قبل از شروع جلسه امتحان برای اساتید همان درس صورت می پذیرفت که عملا با توجه به استرس امتحان به ندرت دانشجویی نسبت به پر کردن دقیق فرم اقدام می نمود. از مقاطع فیزیوپاتولوژی تاکنون فرم های کاغذی منسوخ و فرایند ارزشیابی به صورت الکترونیک در سامانه مدیریت آموزش (سما) انجام می پذیرد که این روش نیز علی رغم سهولت و سرعت مناسب، با مخاطراتی همراه است. پر نمودن این فرم الکترونیک مستلزم ورود با نام کاربری دانشجویی بوده و عملا فرایند محرمانه بودن زیر سوال می رود. در کنار این مساله، موضوع دیگر نحوه سوق دادن دانشجویان جهت انجام ارزشیابی می باشد که خود گویای بسیاری از مسائل است. در واقع دانشجو نه با هدف ارزشیابی اساتید، بلکه جهت مشاهده ریز نمرات خود به حساب کاربری در سامانه مدیریت آموزش وارد شده و در آنجا با پیغامی مواجه می شود که جهت مشاهده ریز نمرات باید فرایند ارزشیابی را طی نماید. این موضوع نمایان گر علاقه کم دانشجویان و اهمیت پایین موضوع ارزشیابی اساتید در نزد آن ها می باشد و در واقع در صورت فقدان چنین اجباری بسیاری از دانشجویان از انجام ارزشیابی اجتناب می کنند. لذا پیشنهاد می نمایم که در پژوهش آتی به جای بررسی عوامل موثر، مقایسه آن با خودارزیابی اساتید در ابتدا به این موضوع بپردازیم که این فرایند تا چه اندازه برای دانشجویان اهمیت داشته و آن ها تا چه اندازه نسبت به پر کردن دقیق فرم متعهد هستند.

مقاله ای با عنوان: راه کارهای ارتقای طرح منتور شیپ: مطالعه کیفی در مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی در خرداد 1394: (22)15; 159-146 به چاپ رسیده است(1). این مطالعه، به صورت کیفی و به روش تحلیل محتوا انجام شده است. روش شناسی (Methodology) قلب پژوهش است و توجه ویژه به طراحی آن تضمین کننده درستی داده های جمع آوری شده و الگوی تحلیل آنها است(2). از آنجایی که رسالت مجلات علمی پژوهشی علاوه بر نشر نتایج پژوهش ها، ارائه الگوهای صحیح روش شناسی جهت استفاده سایر محققان نیز می باشد(3). خواندن نقدهای منتشر شده سبب افزایش درک و فهم و ارتقای توانایی مخاطبان در نقد می شود و زمینه ساز بهبود کیفیت مقالات منتشر شده در مجلات است(4و5)، در حقیقت مجله آموزش در علوم پزشکی فرصتی را برای محققین جهت فراگیری نوشتن مقاله و رعایت اصول نگارش علمی فراهم ساخته است، نقدهای منتشر شده حاوی نکات بسیار مفید در زمینه نوشتن مقاله می باشند، این نقدها بسیار جنبه کاربردی داشته و می تواند تاثیر بسیار خوبی بر روند گزارش مقالات داشته باشد(6). از آنجایی که مقاله مذکور بسیار مفید و کاربردی در بحث آموزش پزشکی است، ذکر چند نکته جهت اطمینان و کاربرد نتایج این مطالعه در سایر دانشگاه ها می تواند، قابل بحث باشد. 1- بر اساس نظریه شی و شانون می توان رهیافت های موجود در زمینه تحلیل محتوا را به سه دسته تقسیم کرد که عبارتند:1- تحلیل محتوای عرفی و قراردادی2- تحلیل محتوی جهت دار3- تحلیل محتوای تلخیصی یا تجمعی(7)؛ که در این مطالعه، نوع رویکرد تحلیل محتوای مشخص نیست، در حالی که ذکر این مورد جزء ضروری در مطالعات کیفی است. 2- یافته باید دارای قابلیت اطمینان باشند. در تحقیقات کیفی استفاده از مفاهیمی مانند قابلیت اعتبار، قابلیت اعتماد و قابلیت انتقال در توصیف جنبه های گوناگون قابلیت اطمینان کاربرد داشته است(7)، که در این مطالعه به آن اشاره نکرده است، از این رو قابلیت اطمینان و اعتماد به نتایج در این مطالعه مشخص نیست. 3- با توجه به این که مکان مطالعه، بیمارستان های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی لرستان است در متن کسب اجازه از مسوولین یک بیمارستان قید شده است و همچنین نوشته شده است «تمامی مصاحبه ها در اتاق بالین، واقع در بیمارستان شهدای عشایر انجام شد». به نظر می رسد که نام سایر بیمارستان های آموزشی لرستان از قلم افتاده است و در حقیقت در ذکر جزییات روش کار تناقض دیده می شود، این در حالی است که محقق وظیفه دارد، روش کار را به درستی شرح دهد(8). 4- آیتم معیار ورود و خروج شرکت کنندگان توضیح داده نشده است. 5- در مورد سوال های پژوهش، بهتر بود، از تجارب شرکت کنندگان پرسیده می شد. برای مثال«می توانید تجارب خودتان را از نقاط قوت و ضعف این طرح بیان نمایید». 6- برای درک بهتر مطالب توسط مخاطبان از جداول برای ارائه اطلاعات دموگرافیک شرکت کنندگان (سرپرستاران چند سال سابقه کار و از کدام بیمارستان) و نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها (درون مایه و کدهای خلاصه شده و واحدهای معنی) استفاده می شد. 7- با توجه به این که رعایت نکات اخلاقی در تمامی مراحل پژوهش از همان ابتدای شروع تحقیق تا تدوین گزارش نهایی از اهمیت به سزایی برخوردار است(9). می توانست جهت کسب رضایت آگاهانه در فرایند پژوهش به عدم استفاده دیگر از این صداها و ارائه خلاصه نتایج پژوهش به مراکز و واحدهای مورد پژوهش و مسوولین محترم تاکید می شد. 8- حدودا یک سوم منابع(18 منبع) مربوط به سال های کم ترا ز 2005 و بعضا خیلی پایین تر است و با توجه به این که جزء مباحث پایه ای نیستند، ممکن است محتوی آن در گذر زمان تغییر کرده باشد. 9- در محدودیت های مطالعه، گفته شده است در سطح یک دانشگاه مطالعه صورت گرفته است، در حالی که در روش کار یک بیمارستان از بیمارستان های این شهر آورده شده است، از این رو این قسمت برای خواننده که در مورد، نتایج و تعمیم آن می خواهد تصمیم گیری کند، دارای اشکال است. با توجه به اهمیت مقالات در تصمیم گیری های بهداشتی(10)، نگارش مقاله توسط نگارنده طبق اصول علمی و بر پایه دانش مقاله نویسی و دقت بیش تر داوران مقالات در هنگام بررسی و تایید مقاله، ضروری به نظر می رسد و رعایت چنین نکاتی هرچند کوچک، باعث بهبود کیفیت مقالات و افزایش اطمینان به نتایج مطالعه می شود.