فهرست مطالب
فصلنامه نگرش های نو در جغرافیای انسانی
سال هفتم شماره 2 (پیاپی 26، بهار 1394)
- تاریخ انتشار: 1394/03/19
- تعداد عناوین: 13
-
-
صفحه 1
بشر از گذشتههای بسیار دور جهت ایمن ماندن از آسیبهای ناشی از بلایای جوی همچون توفانها، سرما و گرمای شدید، تابش آفتاب، باران، برف، سیل و حملات جانوران و آسایش روانی و حفظ اموال خود دست به ساخت سرپناه و مسکن نموده است. به تجربه در واکنش به شرایط جوی و همسازی بیشتر با شرایط اقلیمی و استفاده از پتانسیلهای جوی و پرهیز از اثراث سوء آن جهت ساختمان، بازشوها و مصالح جهت خیابان وکوچهها را به گونهای انتخاب نموده است که از شرایط اقلیمی بیشترین بهره را ببرد. در این تحقیق بصورت تجربی سعی شد نقش دیوار را در میزان انتقال گرمای حاصل از تابش آفتاب (انرژی تابشی مستقیم و غیر مستقیم) را بداخل ساختمان درشهرهای گرمسیری جنوبی نشان دهد. پدیدهای که هزینه لازم برای مطلوب سازی هوای داخل اطاق را برای ساکنان ساختمان تعیین میکند. نمونه انتخابی بیانگر نقش مصالح و جهت گیری ساختمان در یک اقلیم گرم میباشد. در این تحقیق تجربی سه دماسنج الکلی بر روی سه دیوار در جهات غربی – شرقی و جنوبی ازیک ساختمان خوابگاه دانشگاه انتخاب و تغییرات دما بر روی دیوار در فواصل زمانی سه ساعته در طول 2 ماه اندازهگیری شد و نقش دیوار و جهت تابش آفتاب در طول شبانه روز درانتقال گرما به داخل ساختمان تحلیل شده است. با توجه به کاهش زاویه تابش از اوایل مهر تا پایان آذر ماه کمترین دما در دیوار داخلی در 8 تا 10 دیماه ثبت شده است. با وجود اینکه بیشترین مقدار تابش بر روی دیوار شرقی در ساعت 9 صبح و دیوار غربی در ساعت 15 بوده است، ولی دمای ثبت شده در داخل اطاق (بدنه داخلی دیوار)برای دیوار شرقی در ساعت 15 و برای دیوار غربی در ساعت 21 اتقاق افتاده است. یعنی گرما 6 ساعت بعد بداخل اطاق منتشر شده است. در صورتیکه بر روی دیوار جنوبی اوج تابش در ساعت 12 بوده ولی اوج دما در داخل اطاق ساعت 15 تا 18 اتفاق افتاده است.
کلیدواژگان: اقلیم، جهت گیری ساختمان، دیوار، مصالح -
صفحه 21
جهانی شدن و تشدید آن پس از جنگ سرد با گسترش اقتصاد و بازار آزاد، وابستگی متقابل کشورها و مناطق مختلف جهان، نقش تعیین کننده و انکارناپذیری در تکوین و تقویت فرایند منطقهگرایی ایفا کرده است. منطقهگرایی نوین طی دو دهه گذشته در نقاط مختلف جهان به روندی رو به رشد تبدیل شده، و در کنار فرایند جهانی شدن بهیکی از دو جریان غالب اقتصاد سیاسی تبدیل شده است. منطقهگرایی بهعنوان تجلی و نمود همکاری بینالمللی پس از جنگ جهانی دوم در اروپا آغاز شد؛ ولی بهتدریج این فرایند در حوزه های جغرافیایی دیگر مانند آمریکای لاتین و آسیای جنوب شرقی گسترش یافت. با توجه به اهمیت فرایند منطقهگرایی در عصر جهانی شدن، این پژوهش ضمن بررسی برخی رویکردهای نظری دو مفهوم جهانی شدن و منطقهگرایی، در صدد برآمده است تا ارتباط این دو فرایند را مشخص نموده، دلایل و انگیزههای شکل گیری منطقهگرایی در عصر حاضر را مورد تحلیل قرار دهد و حوزههای مختلف منطقهگرایی را بررسی نماید. نتایج این تحقیق که با روش توصیفی – تحلیلی تدوین شده است، میتواند مشوقی برای شکل گیری منطقهگرایی در عصر جهانی شدن باشد.
کلیدواژگان: جهانی شدن، منطقه گرایی، سازمان های منطقه ای، توسعه -
صفحه 35
سیل یکی از رایجترین و خسارتبارترین بلایای طبیعی جهان است که زیانها و تلفات انسانی و مادی زیادی را در پی دارد. عوامل زیادی در وقوع سیلاب دخالت دارند. علاوه بر شرایط محیطی، فعالیتهای انسانی و عدم برنامهریزی صحیح نیز باعث ایجاد و افزایش فراوانی و حجم و همچنین خسارات مالی و جانی ناشی از سیلاب میشود. هدف اصلی این پژوهش بررسی خسارات اقتصادی و اجتماعی سیلاب در حوزه نمرود میباشد. حوزه آبخیز نمرود با وسعت 7/812 کیلومتر مربع میباشد. روش تحقیق حاضر روش پیمایشی می باشد. در مورد خسارات اجتماعی و اقتصادی سیل سطح معناداری محاسبه شده در ناحیه آلفای 05/0 برابر با. 000/0 میباشد که بیانگر توافق معنادار در بین نگرشهای ساکنین میباشد. در نتیجه با استفاده از یافته های پژوهش در ارتباط با میزان خسارتهای اجتماعی و اقتصادی میتوان نتیجه گیری کرد که وقوع سیلاب در این حوزه پیامدهای منفی اجتماعی و اقتصادی نسبتا بالایی دارد. در بحث مدیریت سیلاب، سطح معناداری محاسبه شده در ناحیه آلفای 05/0 برابر با 000/0 میباشد که بیانگر وجود توافق معنادار در بین ساکنین میباشد. بنابراین بر اساس نتایج، برای کنترل سیل خیزی در این منطقه روش های سازهای وغیر سازه ای یا شیوه های سنتی- جدید اثرگذار است.
کلیدواژگان: سیلاب، خسارت، مدیریت، حوزه نمرود -
صفحه 53
عوامل مختلفی در تامین منافع کشورها به تاثیرگذاری می پردازد. یکی از این عوامل که در ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و همچنین گسترش دامنه نفوذ یک کشور در منطقه ای که در آن قرار دارد تاثیرگذار است گردشگری است. به سبب وابستگی بخش گردشگری به ویژگی هایهای جغرافیایی منطقه ای که یک کشور در آن قرار دارد وهمچنین نقش آن در افزایش وزن ژیوپلیتیک کشورها رقابت های گسترده و دامنه داری برای کسب منافع از این طریق به وجود می آید. منطقه ژیوپلیتیک خلیج فارس یکی از مناطقی می باشد که در چند دهه اخیر رقابت در عرصه گردشگری را شاهد بوده است به گونه ای که برخی از کشورهای جنوبی خلیج فارس توانسته اند با بهر ه برداری از گردشگری در تامین منافع ملی خویش نسبت به ایران به توفیق بیشتری دست یابند. با وجود اهمیت راهبردی خلیج فارس برای ایران و برخورداری از مزیت های جغرافیایی، تاکنون برنامه ریزی منسجم و کارآمدی از سوی ایران برای بهره جستن از امکاناتی که در اختیار دارد صورت نگرفته است و بیشتر جنبه های امنیتی و نظامی سواحل جنوبی کشور همواره مورد توجه بوده است. پیامد ضعف برنامه ریزی کارآمد محیطی و غلبه رویکردهای نظامی و امنیتی در بهره برداری از سواحل جنوبی ایران در منطقه خلیج فارس از دست رفتن فرصت های اقتصادی، گردشگری و حتی فرهنگی و سیاسی می باشد که در تامین منافع ملی ایران تاثیرگذار است. این امر حالی است که در مقایسه، کشورهای جنوبی خلیج فارس در کنار توجه به مولفه های امنیتی، با کاربرد برنامه های اقتصادی به جذب سرمایه گذاری و گردشگران خارجی پرداخته اند و توانسته اند به یاری بخش گردشگری بخشی از منافع ملی خویش را تامین کنند. با توجه به نقشی که گردشگری می تواند در تامین منافع ملی و پیگیری اهداف ملی ایران در خلیج فارس دارا می باشد، پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به این پرسش است که کشور ایران چگونه می تواند ازگردشگری در منطقه خلیج فارس در راستای منافع ملی خود، استفاده نماید؟
کلیدواژگان: گردشگری، امنیت، منافع ملی، خلیج فارس -
صفحه 87
اگر شهر به مانند یک موجود زنده فرض شود برای ادامه زندگی به سرزندگی و نشاط نیازمند است. برخورداری از مسکن مناسب به عنوان پایه و اساس سرزندگی، نقش زیادی در آسایش شهروندان دارد. امروزه تامین مسکن به عنوان یکی از مسایل اساسی در ساخت و توسعه شهرها مطرح است. در ایران همراه با رشد شهرنشینی و ازدیاد جمعیت و کمبود زمین مناسب جهت ساخت و ساز، احداث مجتمعهای مسکونی از جمله اقداماتی در جهت پاسخ گویی به این نیاز روزافزون مسکن میباشد. اما در شرایط فعلی مجتمع های مسکونی از نظر برخی از نظریه پردازان شهری از جهت مطلوبیت های شهری با مشکل مواجه هستند که فقدان یا پایین بودن میزان سرزندگی از جمله آنها می باشد. سازگاری بین کاربری ها، داشتن فضای شهری مطلوب، امنیت شهری و سرمایه اجتماعی از شاخص های موثر سرزندگی در سطح مجتمع های مسکونی محسوب می گردد. بررسی و تبیین مفهوم سرزندگی در مجتمع های مسکونی بزرگ مقیاس و مشخص نمودن عوامل اصلی موثر در سرزندگی مجتمع های مسکونی از اهداف این تحقیق می باشد. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و توسعه ای می باشد و روش بررسی آن به صورت توصیفی – تحلیلی می باشد. با توجه به نتایج تحلیل عاملی اکتشافی روی 29 متغیر سرزندگی مجتمع مسکونی آسمان، چهار عامل به عنوان عامل های اصلی شناسایی گردیدند. عامل اول (عامل کالبدی)با مجموع بار عاملی 17/7 از نظر مجموع و با میانگین 79/. در صدر عوامل سرزندگی مجتمع مسکونی آسمان قرار گرفته است. عامل دوم (اجتماعی- فرهنگی) با مجموع 85/3 و با میانگین 37/. و عامل سوم (اقتصادی) با مجموع39/. بار عاملی و با میانگین73/. و عامل چهارم نیز (عامل محیطی) با مجموع بارعاملی24/3 و با میانگین 81/. در مرتبههای بعدی قرار دارد. همچنین نتایج نحقیق نشان داد، بر اساس آزمون T-test میزان سرزندگی در مجتمع مسکونی آسمان در حد 81/3 قرار دارد که بیانگر وضعیت مناسب آن نسبت به سایر سکونتگاههای شهری میباشد.
کلیدواژگان: سرزندگی، مجتمع های مسکونی، پایداری شهری، کیفیت شهری -
صفحه 107
جغرافیای انسانی در دهههای اخیر دستخوش تحولات مهمی گردیده که این تغییرات نهتنها درروش بلکه در کارکرد ظهور یافته است. یکی از موضوعات بالقوه قدرتمندی که در تحقیقات میدانی جغرافیا در حال نشو و نما هست بر مسایل مربوط جغرافیای شهری، برنامهریزی شهری و نقش آنان در سازماندهی فضایی تاکید میورزد. یکی از موضوعهایی که بیشتر شهرهای بزرگ جهان با آن دستبهگریبان هستند، موضوع «حوادث طبیعی» است. با توجه به ماهیت غیرمترقبه بودن حوادث طبیعی و لزوم اتخاذ سریع و صحیح تصمیمها و اجرای عملیات، مبانی نظری و بنیادی دانشی تحت عنوان «مدیریت بحران» به وجود آمده است یکی از اقداماتی که جهت مدیریت بحران صورت میگیرد اندیشیدن تدابیری جهت امدادرسانی پس از وقوع آن است. این موضوع لزوم مکانیابی مراکز توزیع امداد را بهخوبی نمایان ساخته است. در این تحقیق رویکردی چندهدفه برای مراکز توزیع امداد طراحیشده است. مدل پیشنهادی یک مدل دو هدفه است. هدف اول کمینهسازی هزینه انتقال و هدف دوم، بیشنه سازی مطلوبیت مراکز توزیع هست. وجه تمایز این مدل نسبت به مدلهای معرفیشده در این زمینه ارایه تابع هدف فازی بهمنظور تعیین مطلوبیت مراکز هست. همچنین برای حل این مدل روش LP توسعهیافته بکار رفته است.
کلیدواژگان: مراکز توزیع امداد، تصمیم گیری چندهدفه، تحلیل سلسه مراتب فازی، روش LP -
صفحه 127
مساکن روستایی گیلان و مازندران، با ظاهر متفاوت خود اقتباسی ساده از طبیعت و جغرافیای منطقه بوده و پاسخگوی نیازهای اساسی مردمانی است که فعالیت های اقتصادی و فرهنگ زیستی آنان متفاوت با دیگر نقاط ایران می باشد. مقاله حاضر با هدف مقایسه و شناسایی تفاوتهای مسکن بومی در روستاهای دو استان گیلان و مازندران که در سه خرده اقلیم جلگه ای، کوهپایه ای و کوهستانی قرار دارند، ابتدا به معرفی شمای کلی خانههای روستایی این نواحی می پردازد و سپس تاثیر جغرافیای انسانی، نوع فعالیتهای معیشتی و فرهنگ و علل تظاهر الگوهای متفاوت مسکن در گیلان و مازندران را بررسی می نماید. روش تحقیق، تحلیلی- تطبیقی و روش گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و مطالعات میدانی است. نتایج تحقیق نشان میدهد که فرهنگ، آداب و رسوم، ساختار خانواده، شیوه معیشت، روابط اجتماعی و شیوههای زندگی عواملی است که بر الگوهای مسکن بومی در نواحی مختلف روستاهای این دو استان تاثیر گذارده و تعیین کننده شکل کلی و ریزفضاهای مساکن این مناطق است.
کلیدواژگان: مسکن بومی، مازندران، گیلان، شیوه زندگی، معیشت -
صفحه 147
بحث ابزارها و شیوههای مشارکت سیاسی از ابعاد مهم موضوع مشارکت سیاسی در تاریخ اندیشه سیاسی و شاید مهمترین بحث در تاریخ معاصر باشد و امروزه از دغدغههای مهم جوامعی است که در حال گذر به شیوه نوینی از زندگی سیاسی می باشند. مشارکت سیاسی دارای تعابیر و برداشتهای مختلفی بوده است و با توجه به علایق، مصالح و منافع حاکمان دچار قبض و بسط مفهومی مداومی شده و همواره نگرشهای مثبت و منفی بسیاری در نتایج و پیامدهای آن ابراز گردیده است. از این رو مشارکت شهروندان در پهنه جغرافیایی قومی و هدایت آن به سوی هویت ملی امکان حضور افراد و اقوام در بخشهای مختلف جامعه را فراهم و ثبات سیاسی و توسعه یافتگی را به دنبال داشته است به نحوی که ارتباطات اجتماعی را در ساختار سیاسی تسهیل و بستر مشارکت گروههای قومی را در تصمیم گیری های سیاسی کشور، فراهم نموده است. استان خوزستان به دلیل ساختار قومی و تفاوتهای زبانی، فرهنگی و اجتماعی که با بخش مرکزی دارد و موقعیت ژیوپلیتیکی خاص از جمله مناطقی است که در طول تاریخ معاصر خود دچار تغییر و تحولاتی شده، اقوام ساکن آن نیز در این تغییر و تحولات نقش اساسی را ایفا کرده اند. اینکه قومی در مرکز کشور متمرکز شده یا در حاشیه قرار دارد دارای آثار یا تبعات متفاوتی می باشد. در چنین کشورهایی ایجاد همبستگی ملی و یکپارچگی سیاسی بین عناصر تشکیل دهنده ملی یک امر ضروری تلقی می شود. نتیجه می گیریم که پژوهش حاضر در پی بررسی شیوههای مشارکت سیاسی قومیتهای مختلف در استان خوزستان با تاکید بر هویت ملی و همگرایی اقوام با یکدیگر می باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی می باشد و با استفاده از کتب و اسناد سعی شده است که دلایل مشارکت اقوام را بعد از انقلاب اسلامی ایران بررسی نماییم.
کلیدواژگان: مشارکت سیاسی، اقوام، هویت قومی، استان خوزستان -
صفحه 171
کیفیت زندگی مفهومی عام است که در چارچوب تعریف علمی و در قلمرو وظایف، اختیارات و تکالیف مدیریت شهری متضمن عناصر، اجزا و شاخصهای مهمی است که تنزل و ارتقای آنها همچنین بهره مندی یا فقدان هر یک سطح کیفیت زندگی را مشخص می نماید. در این میان بررسی کیفیت زندگی ساکنان بافتهای برنامهریزی شده در شهر یکی از وظایف برنامه ریزان و مدیران شهری است. آنچه این پژوهش در پی آن است ارزیابی کیفیت زندگی در بافتهای برنامهریزی شده شهر زنجان با نمونه موردی شهرک کارمندان است. روش تحقیق در این از نوع توصیفی – تحلیلی و پیمایشی است. شیوه گردآوری اطلاعات به روش میدانی در قالب پرسش نامه بوده است، که در آن 143 خانوار بصورت سیستماتیک به عنوان نمونه انتخاب شده اند. دادههای حاصل در نرم افزار Spss مورد تجزیه تحلیل قرار گرفته و جهت دستیابی درجه و اختلاف کیفیت زندگی در محله برنامهریزی شده با استفاده از مدل Topsis و AHPمورد سنجش قرار میگیرند. نتایج مطالعات نشان داد که اولا محله کارمندان در وضعیت مطلوبی از لحاظ شاخصهای اجتماعی، فرهنگی و مذهبی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی علیرغم نارضایتی قرار گرفته و اختلاف چشمگیری بین شاخصها وجود ندارد. ثانیا بین شاخصهای کیفیت زندگی در این محله رابطه متقابل و معناداری حاکم است.
کلیدواژگان: کیفیت زندگی، بافت های برنامه ریزی شده، نواحی شهری، محله کارمندان، شهر زنجان -
صفحه 187
همراه با افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی، پدیدههایی در قلمروی پیرامون شهرها و پسکرانه روستاییشان در حال گسترش است که چنین قلمروهایی با ترکیبی از ویژگی های شهری و روستایی اغلب بهعنوان پیراشهر[1] شناخته می شوند. از اثرگذاری شهر و شهرنشینی بر روستا و محیط پیرامونی، تحول فضایی پیراشهرنشینی[2] شکل میگیرد. طی چهل دهه اخیر، روستاهایی پیرامونی کلانشهر تهران نیز در پی برونفکنی و جابهجایی فضایی جمعیت و فعالیت، دستخوش تغییرات عمدهای قرار داشتند، به طوریکه با بالاترین تغییرات نرخ رشد جمعیت در منطقه کلانشهری تهران، به نقاط شهری تبدیل میشوند. در این گذار پیراشهرنشینی، زمینهای زراعی با قابلیت تولید مواد غذایی در شرایط عدم کنترل رشد، به زمینهای شهری و تولیدکننده سرمایه با ارزش افزوده بالاتر تبدیل می شود. تحلیل کلاس های پوشش گیاهی حاکی از کاهش 35 درصدی زمینهای زراعی و افزایش 50 درصدی مساحت زمینهای شهری است که بیشترین میزان افزایش سطح زمینهای شهری در نقاط روستایی تبدیلشده به شهر یا به عبارتی سکونتگاههای پیراشهری مشاهده میشود. هدف از این مقاله، بررسی تاثیر تحولات پیراشهرنشینی بر زمینهای مستعد زراعی از لحاظ ارزیابی توان اکولوژیکی در منطقه کلانشهری تهران و بکارگیری نتایج تحلیلی چنین تحولاتی در برنامهریزی و مدیریت حریم کلانشهر تهران (1385) است. با بهرهمندی از روشهای تحلیل کمی و فضایی، رشد سکونتگاههای پیراشهری بر اساس دادههای جمعیتی و تصاویر ماهواره لندست تحلیل میشوند. از یافتهها ودستاوردهای پژوهشی مقاله آن است که 1)سکونتگاههای پیراشهری در مناسبترین اراضی زراعی منطقه کلانشهری تهران در حال رشد هستند. با تداوم روند رشد قارچگونه و پراکنده سکونتگاههای پیراشهری در چنین زمینهایی، تعادل اکولوژیکی و زیستمندی اقتصادی منطقه کلانشهری تهران با تهدیدات جدی روبهرو میشود که در این مقاله پیشنهاد می شود از سیاست های مهار توسعه همچون کمربندسبز برای مقابله با تهدید رشد سکونتگاههای پیراشهری در اراضی زراعی استفاده گردد. 2) شهرنشینی در مراکز روستایی یا به عبارتی تحولات پیراشهرنشینی در نواحی گسترده ای از حریم تهران (1385) در حال گسترش است که در راستای تحقق اهداف کلان تعیین حریم تهران پیشنهاد می شود که با رویکرد نوین مبتنی بر پیوستگی و انسجام ارتباطات و مناسبات شهر-روستا-طبیعت به جای تفکیک آن ها به برنامهریزی در حریم پرداخت. کاربرد مقاله در برنامه ریزی حریم تهران (1385) از آن رو است که می توان با تدوین رویکردهای نوین به برنامهریزی نواحی پیراشهری مبتنی بر پیوستگی روستا-شهری در برنامهریزی و مدیریت حریم، تهدید از بین رفتن زمینهای زراعی ناشی از رشد سکونت گاههای پیراشهری را با اتخاذ تدابیری چون توسعه کشاورزی شهری و توسعه گردشگری به فرصتی برای رونق اقتصادی و ارتقای بهرهوری روستایی در نواحی پیراشهری تهران تبدیل کرد. این مقاله در راستای برنامه ریزی حریم شهر تهران پیشنهاد میدهد که برای سکونتگاههای پیراشهری که به سرعت درحال رشد در زمین های زراعی هستند و بخش بزرگی از حریم تهران را فرامی گیرند، سیاستهای مدیریتی یکپارچه اتخاذ گردد و تحت لوای تشکیلات نهادی یکپارچه نیز این سیاستها اجرایی گردند. برنامه ریزی و مدیریت توسعه فضایی یکپارچه برای شهر، روستا و پیراشهر در حریم تهران، نیازمند درنظر گرفتن توسعه فضایی این عناصر با یکدیگر است که در عین بهره مندی از آزادی های محلی هر یک با سطوح بالای مدیریتی در سطح منطقه نیز هماهنگ باشد. نهاد مدیریت حریم تهران میتواند نهادی عمومی و غیردولتی به ریاست شهرداری تهران باشد. تدوین استراتژی های فضایی منطقهای (Regional Spatial Strategy) با هدف پیوستگی روستا- شهری، میتواند پلی بین شکاف سیاستهای توسعه روستایی (طرحهای روستایی) و توسعه شهری (طرحهای جامع شهری) مجزا در حریم تهران باشد
کلیدواژگان: پیراشهرنشینی، سکونتگاه های پیراشهری، پیوستگی روستا-شهری، ارزیابی توان اکولوژیک، زمین های مستعد زراعی، حریم شهر تهران -
صفحه 211
در کنار نظریههای متعدد ساخت شهر که نحوه رشد و توسعه شهر در ادوار مختلف را بررسی مینمایند، تعیین نواحی سکونت و اشتغال، در دورههای مختلف جریانات اجتماعی درون شهرها را تبیین مینمایند و هرکدام سعی بر آن دارند تا قسمتی از واقعیت شکلگیری و تحول شهرها را ضابطهمند سازند. از آنجاییکه شهر پیچیدهترین ساخته دست بشر است و علل و عوامل متعدد و گاه غیرمترقبه روند زندگی آنرا با چالشهای اساسی روبرو میسازد و وجود فرهنگهای مختلف، اقلیم و شرایط مکانی متفاوت و نقشهایی که هر شهر در طول تاریخ بر میگزیند بههمراه تخریبها و بازسازیها هرگونه ضابطهای را در بررسی و پیشبینی مراحل توسعه آن ناکام میگذارد. دراین پژوهش تعمیمی که سعی در یافتن قواعد کلی رشد شهر و فرسودگی بافتهای شهری دارد و بهلحاظ هدف بهعنوان مطالعه بنیادی طبقهبندی میگردد تلاش گردیده که با نگاهی بر نظریههای موجود و با استفاده از روش پژوهش اکتشافی نظریه رشد شهر بر مبنای الگوی ساقهای را ارایه تا ضمن بررسی روند رشد شهر، دلایل فرسودگی بافتهای تاریخی و ایجاد بافتهای جدید شهری تبیین گردد. در این مدل، دلایل فرسودگی بافتها، نحوه برخورد با بافتهای فرسوده و راهکارهای بنیادی تقویت و اصلاح این بافتها بررسی و در شهر سمنان بهعنوان مطالعه موردی بهکارگرفته شده است. مساله مورد بررسی این پژوهش این است که آیا میتوان بافتهای فرسوده شهری را مدلسازی نمود؟ دلایل اصلی موثربر فرسودگی بافتهای شهری چه میباشد؟ در راستای پاسخ به این سوالات مدل الگوی ساقه ای تدوین یافته است.
کلیدواژگان: بافت تاریخی، الگوی ساخت شهر، فرسودگی، الگوی ساقه ای -
صفحه 229
بام سبز، باغ بام و یااجرای فضای سبز بر روی پشت بام ساختمانهاست به عبارت دیگراستفاده از پوشش گیاهی بر روی سقف ساختمانهاکه معمولا بامهای سبز شهرت دارند به عنوان جایگزینی برای سقفهای معمولی که منافع اقتصادی، زیست محیطی و فنی بسیاری به همراه دارند. از مناسبترین راهها برای مقابله با پدیده گرم شدن زمین، کاهش تولید دی اکسیدکربن و افزایش اکسیژن میباشد که این امر میتواند با افزایش سطح فضای سبز در شهرها اتفاق بیافتد. یکی از راههای افزایش فضای سبز شهری استفاده از تکنولوژی بامها ونمای سبز شهری است. این تحقیق از نوع کاربردی است. روش تحقیق تحلیلی، توصیفی، و آماری است. در این مقاله ابتدابه معرفی بام و نمای سبز و نحوهی تاثیرگذاری فضای سبز بر اقلیم شهری و نقش بام سبز در پایداری معماری شهرسازی و نقش واهمیت بام سبز در زندگی شهری پرداخته میشود و سپس مزایا و معایب استفاده ازاین سیستمها در محیط شهری بررسی میشود، در انتها به منظور این امر که شهرهای کوچک پتانسیل استفاده از این سیستمها را در راستای حل پارهای از مشکلاتشان دارند به بررسی محدودهای از شهر اهواز به منظور تاثیر بام سبز بر کاربریهای شهری دارد پرداخته میشود. نتایج بدست آمده نشان میدهدکه به طورکلی از (36) هکتار کل مساحت محدوده 13 هکتار (حدود 36. 54 درصد)به کاربریهای عمومی دولتی اختصاص دارد، که قابلیت احداث بام سبز را داردکه این مقدار تنها با احتساب فضای بام کاربریهای عمومی دولتی میباشد و در صورتی که بناهای مسکونی نیز این سیستم را اجرا کنند تحول بزرگی در مساحت فضای سبز محدوده و به تبع آن افزایش کیفیت محیط شهری بوجود میآید. سبزکردن بامها در محله امانیه میتواند تاثیر زیادی در جلوگیری از انتشار گردوخاک و آلایندهها و کاهش درجه حرارت و تلطیف هواداشته باشد و میکرو کلیمای شهر توسط بامهای سبزبه علت عمل تعرق از سطح گیاهان خنک ومطبوع میشود.
کلیدواژگان: بام سبز، اهواز، امانیه، فضای سبز، میکرو کلیما -
صفحه 243
هر ملتی غالبا دارای ویژگیهای متنوع قومیتی و ملیتی است که این تنوع در ایجاد شرایط فرهنگی و اجتماعی متفاوت، نقش مهمی را ایفا میکند و به شکلگیری جوامع محلی بر اساس ویژگی های خاص کمک می کند. هر کدام از این جوامع محلی در سطوح منطقهای و یا ملی دارای یک وجوه مشترک در حوزه آداب و رسوم و آیینی هستند که در همگرایی ملی بسیار موثر و نقش آفرین است اما برخی دیگر از شکل آداب و رسوم محلی و یا منطقهای متمایز از مناطق و دیگر کانونهای محلی است که خود در ایجاد جذابیتها در کشور بسیارحایز اهمیت است. در بخشهای متعدد و متنوعی که در حوزه گردشگری وجود دارد گاهی این شرایط در توسعه گردشگری داخلی و خارجی تاثیر فراوانی داشته و از آن به عنوان گردشگری مناسبتی نیز یاد میشود. ایران با قدمتی چند هزار ساله و قلمرو وسیع و مردمانی فرهیخته در حوزه فرهنگ و تمدن امروزه میتواند با شناخت کافی از این توانمندیها نسبت به جذب و توسعه گردشگری زمینههای لازم را فراهم آورد. گردشگری مناسبتی که معمولا از آن به عنوان گردشگری آیینی نیز یاد میشود شکلی از گردشگری است که در آن مردم علاقمند به تاریخ جشنها و سنتها به طور انفرادی یا گروهی به دلایل کسب اطلاع، آشنایی با تاریخ بشریت یا تفریحی (تحقیقی) سفر میکنند. در این تحقیق که یک تحقیق بنیادی است و از نظر ماهیت روش دارای جنبههای کاربردی و از نظر هدف پژوهشی تحلیلی و توصیفی است. محقق با مطالعه کتابخانهای و اسنادی به بررسی و سپس معرفی توانمندیهای گردشگری مناسبتی و آیینی در کشور پرداخته است نتایج این تحقیق نشان میدهد در صورت توجه و معرفی صحیح آداب و رسوم و جشنها و آیینی که ایرانیان از گذشته به آن علاقمند بوده و انجام میدادند میتوان در سطح مختلف فراملی، ملی، منطقهای و محلی با توجه به تنوع اقلیم و فرهنگی گرشگری مناسبتی را در تمام ایام پویا و فعال نمود.
کلیدواژگان: جشن، گردشگری، تاریخ، آیین، ایران باستان