فصلنامه مطالعات جوان و رسانه
پیاپی 15 (پاییز 1393)

در عصر ارتباطات، رسانه های جمعی یکی از مهم ترین عوامل جامعه پذیری میان جوانان است. پژوهش حاضر با هدف توصیف انواع مهارت های اجتماعی در جوانان و اثر آن بر ابعاد گوناگون ازدواج با توجه به نقش رسانه بر آنها، از طریق مطالعه اسنادی با نگاهی به چند دیدگاه جامعه شناختی انجام شد. در پایان پیشنهادهای کاربردی و پژوهشی را برای دست اندرکاران رسانه و ازدواج ارائه نمود. به طور کلی یافته های پژوهش نشان می دهد رسانه افزون بر اینکه تصاویر قابل لمس آشکار یا پنهان نقش ها، ارزش ها، روابط، نگرش ها و افکار مناسب اجتماعی در زمینه ازدواج را ارائه می دهد از شگردهای رسانه ای و از تلقین ایدئولوژی به دیگران بهره می گیرد تا عادی سازی، متعارف سازی و آسان جلوه دادن رفتارها و الگوهای کنش هر فرد را که معطوف به ابعاد هنجاری و معنایی زندگی اجتماعی است، به عادت اجتماعی مبدل کند که ممکن است متاثر و هم راستا با هنجار های پذیرفته شده جامعه یا در تضاد با آن باشد.

با فراگیر شدن ارتباطات اینترنتی و عضو شدن در شبکه های اجتماعی گوناگون، شیوه همسرگزینی جدیدی که مغایر با شیوه های سنتی است، در جامعه، به ویژه میان جوانان گسترش یافته است. این شیوه همسرگزینی که از ارتباطات مجازی آغاز می شود، با ویژگی هایی همچون ایجاد رابطه عاطفی پیش از ازدواج، کاهش نقش خانواده ها، فردگرایی جوانان در ازدواج و برجستگی ویژگی های فردی، ازدواج به شیوه سنتی را به چالش کشیده و جامعه و خانواده ها را با معضل جدیدی روبه رو ساخته است، دلیل گرایش به این شیوه ازدواج را می توان تغییر شرایط و شیوه زندگی، تامین نشدن نیازهای عاطفی افراد در خانواده و فرار از برخی واقعیت ها شمرد. مقاله حاضر، در پاسخ به این پرسش نوشته شده است که کاستی ها و خوبی های ازدواج اینترنتی چیست؟ سپس کاستی های این پدیده نو ظهور را از سه رویکرد جامعه شناسی، روان شناسی و دینی بررسی و مطالعه می کند. در پایان نیز با ارائه برخی خوبی های این شیوه ازدواج، راهکارها و پیشنهاداتی را در این زمینه ارائه می نماید. با توجه به این فرض که این شیوه از ازدواج مانند دیگر پدیده های اجتماعی امکان و فرصتی است که می توان از آن به درستی استفاده کرد، غفلت و سهل انگاری از آن می تواند تبعات منفی به دنبال داشته باشد و با آگاهی از ویژگی ها و شرایط آن می توان به افزایش خوبی های آن، و کاهش پیامدهای منفی آن منجر شد.

ازدواج مهم ترین مرحله زندگی انسان شمرده می شود و در این باره، همسرگزینی به عنوان سنگ بنای اولیه تشکیل خانواده اهمیت زیادی دارد. امروزه رسانه ها بهترین وسیله برای فرهنگ سازی در جوامع مدرن هستند. در این میان، سریال های تلویزیونی، نقش مهمی در شکل گیری و یا تغییر شکل ارزش ها و ساختارهای اجتماعی در جامعه بازی می کنند. وجود شکاف میان واقعیت و آنچه در رسانه ها ارائه می شود، سبب شده است، تلاش های بسیاری برای توصیف و تبیین شیوه، چگونگی و چرایی ارائه بازنمایی ها از جهان خارج انجام شود. در پژوهش حاضر، با استفاده از روش کتابخانه ای به چگونگی بازنمایی ازدواج و شیوه های همسرگزینی در رسانه ملی پرداختیم. یافته ها حاکی از ناهماهنگی محتوای رسانه ای و جهت گیری دینی در راستای افزایش آگاهی مخاطب به منظور ازدواج آگاهانه است. بنابراین، با توجه به مضامین دینی و خاستگاه مذهبی تلویزیون ایران راهکارهای مدیریتی و محتوایی در راستای اثربخشی مثبت تلویزیون بر نگرش مخاطبان بیان شد.

محوریابی یکی از قالب های مهم برای استفاده مدیران و برنامه سازان سازمان صداوسیماست که می تواند زوایایی مختلف یک موضوع را روشن سازد، به همین جهت در این نوشتار تلاش شده است ابعاد مختلف موضوع ازدواج از جنبه های دینی، اجتماعی، روان شناسی و... مورد بررسی قرار گیرد.