فصلنامه مطالعات جوان و رسانه
پیاپی 14 (تابستان 1393)

ازدواج، موثرترین رویدادی است که به میزان قابل توجهی زمینهساز مدیریت مطالبات و کششهای نسل جوان به جنس مخالف بوده و در کسب جایگاه رفیع اجتماعی و نیل به صفات و کمالات اخلاقی فرد نقش آفرینی می کند. البته برای تحقق چنین آثاری، رعایت اصول عقلی و دینی مرتبط از اهمیت بالایی برخوردار است. امروزه باورها و عقاید غنی دینی و ملی نسبت به امر ازدواج، دستخوش تغییر و استحاله فرهنگی شده و ضمن پیدایش سطحینگری به کارکردها و قابلیتهای ازدواج، باورهایی غیر واقع رایج و مولفههای انتخاب همسر و نحوه تشکیل زندگی نیز دچار یک تغییر منحط شده است.
ازاین رو برای مدیریت و تصحیح این نگرشها و احیای فرهنگ اسلامی ایرانی در امر ازدواج، این پژوهش ضمن بیان چهارگونه از باورهای نادرست در ازدواج و برخی از مهم ترین علل آن، با توجه به کارکرد نظارتی، پالایشی، آگاهی بخشی و آموزشی رسانه، پیشنهادهایی در این زمینه ارائه داده است.

نوشتار حاضر با این پیش فرض شکل گرفته است که رسانه و پیام، مفاهیمی واحد هستند و بر این اساس سعی شده ابتدا مشخص شود که رسانه چگونه از شیوه های بازنمایی و شکل دهی در جهت تولید پیام استفاده می کند. در ادامه به بررسی وضعیت اجتماعی ازدواج در جامعه ایران پرداخته شده است. در این وضعیت سنجی اجتماعی مشخص می شود که مسئله ازدواج تحت تاثیر دو وضعیت فرهنگ جهانی و ویژگی های جدید جامعه ایرانی تغییر کرده است.
یافته های این تحقیق نشان می دهد از یک سو ساخت یک الگوی اسلامی بر اساس جهان بینی اسلامی در امر ازدواج، نیازی ضروری برای تولید پیام در رسانه های داخلی بوده و از سوی دیگر، پرداختن به امر سواد رسانه ای، برای مقابله و فهم بهتر پیام های رسانه های جهانی یک ضرورت به شمار می رود.

یکی از مسائل مطرح در حوزه جوانان، روابط پیشاازدواجی با جنس مخالف است. بنا بر یافته های مطالعات انجام گرفته در غرب و ایران، این روابط باعث کمرنگ شدن روابط پس از ازدواج و تضعیف نهاد خانواده می شود، بنابراین شناخت علل و راهکارهای بهسازی آن امری ضروری است. با توجه به این مسئله، پرسش اصلی این نوشتار آن است که عوامل موثر بر این روابط چیست و چه راهکارهای رسانه ای برای سالم سازی آن می توان مطرح کرد؟ برای رسیدن به پاسخ، داده های مرتبط با روش اسنادی، گردآوری شده و با روش توصیفی تبیینی و توصیفی تحلیلی، مورد مطالعه قرار گرفته اند. بنا بر یافته های تحقیق، عوامل فردی مانند دینداری و نیاز عاطفی و عوامل محیطی مانند خانواده و رسانه، بر میزان رابطه پیشاازدواجی اثر گذارند. رسانه ملی با آگاهی بخشی به جوانان درباره پیامدهای این روابط و آگاهی بخشی به خانواده ها درباره تاثیر روابط عاطفی والدین و فرزندان بر میزان روابط پیش از ازدواج و... می تواند به سالم سازی این روابط کمک کند.

ازدواج به عنوان یکی از مولفه ها و محورهای مشترک تشکیل دهنده سبک زندگی انسان ها در هر جامعه و دین و اعتقاد، امروزه آماج هجمه تفکرات انحرافی و پلید جریان هایی است که درصدد تخریب بنیان های اخلاقی جامعه در راستای منافع خویش هستند.
در حال حاضر حدود 155 شبکه تلویزیونی ماهوارهای فارسی زبان در معرض دید خانواده های ایرانی قرار دارند که بسیاری از این شبکهها، از قالب برنامههای مختلف بهویژه فیلم و سریال در جذب مخاطب و همچنین تحصیل اهداف فرهنگی اجتماعی سیاسی خود بهره میبرند.
هم اکنون در میان ده ها شبکه فارسی زبانی که از این قالب مهم و تاثیرگذار در برنامه های خود استفاده می کنند و به نوعی از این رسانه قدرتمند در جذب مخاطب و انتقال مفاهیم و سبک زندگی به وی سود می جویند، 15 شبکه اختصاصی فیلم و سریال به زبان فارسی وجود دارد که به صورت 24 ساعته و مستمر، صدها فیلم سینمایی و دهها سریال را در هزاران قسمت به سوی اذهان مخاطب ایرانی گسیل می دارند. با توجه به اهمیت و گستره مخاطب این گونه رسانه ها، در این مجال به بحثهای پیرامون موضوع ازدواج و روابط جنسی در سریالهای ماهواره ای می پردازیم. در این تحقیق مهم ترین سریال های شبکه های ماهواره ای فارسی زبان با موضوع ازدواج در سه ماهه نخست سال 93 رصد شده و مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند. یافته های این تحقیق نشان می دهد که هدف اصلی این شبکه ها از بین بردن حیا و عفت عمومی و عادی سازی و ترویج روابط غیرعفیفانه زن و مرد و زیر سوال بردن امر مقدس ازدواج و بنیان خانواده است.