فهرست مطالب

نشریه مطالعات کتابداری و علم اطلاعات
سال ششم شماره 1 (پیاپی 14، بهار و تابستان 1393)

  • تاریخ انتشار: 1393/06/11
  • تعداد عناوین: 7
|
  • عبدالحسین فرج پهلو صفحه 0
  • فهیمه باب الحوائجی، عاطفه زارعی، نرگس نشاط، نجلا حریری صفحات 1-24
    هدف
    هدف از این پژوهش شناسایی مقوله های موضوعی علم اطلاعات و دانش شناسی جهت ایجاد نقشه دانشی علم اطلاعات و دانش شناسی است.
    روش شناسی: رویکرد پژوهش کیفی است که از پنل دلفی استفاده شده است در این روش با استفاده از نظر خبرگان علم اطلاعات و دانش شناسی ایران، مقوله های موضوعی در دو مرحله مورد بررسی قرارگرفت. روش آماری مورد استفاده جهت پاسخ به سوال های پژوهش میانگین و انحراف معیار و جهت آزمون فرضیه پژوهش از آزمون تی گروه های مستقل استفاده شد.
    یافته ها
    تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده از نظرات پنل دلفی در مرحله اول و دوم در 13مقوله موضوعی پیشنهادی محقق، نشان داد که بین مقوله های موضوعی دوم (روش شناسی)، سوم (کتابخانه ها و مراکز منابع) و ششم (خدمات کاربر) در مرحله اول و دوم تفاوت معناداری وجود دارد ولیکن در 11 مقوله موضوعی دیگر تفاوتی وجود ندارد. و همچنین مقوله های موضوعی از 13 مقوله به 14 مقوله اصلی تغییر یافت که 14 مقوله موضوعی اصلی عبارت از: کلیات علم اطلاعات و دانش شناسی (کتابداری و اطلاع رسانی)، آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی (کتابداری و اطلاع رسانی)، روش شناسی، کتابخانه ها و مراکز منابع، مدیریت کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، خدمات فنی یا سازماندهی دانش، خدمات کاربر، مطالعات کاربران، ذخیره و بازیابی اطلاعات، کتابخانه و فناوری اطلاعات و ارتباطات، صنعت نشر و توزیع، مسائل اجتماعی اطلاعات، مسائل اخلاقی و قانونی، مدیریت دانش.
    اصالت / ارزش: با بررسی پژوهش های انجام شده در شناسایی روند ها و گرایش های مقوله های موضوعی در دوره های تاریخی مختلف توسط محققان در پایان نامه ها و مجله های علمی، از سیاهه مقوله های موضوعی مختلفی استفاده شده است که عبارتند از: لیزا، ایزا، ایستا و...، بنابراین جهت گردآوری اطلاعات درباره مقوله های موضوعی سیاهه استانداری وجود نداشت، در این پژوهش سعی شده است سیاهه مقوله های موضوعی با استفاده از روش پنل دلفی تنظیم گردد تا در تحقیقات آتی مورد استفاده قرار گیرد و تکمیل گردد.
    کلیدواژگان: مقوله های موضوعی علم اطلاعات و دانش شناسی، مقوله های موضوعی اصلی و فرعی، نقشه دانش
  • میترا باغ جنتی، نیلوفر معتمد، مرضیه باغ جنتی، علی حمیدی صفحات 25-50
    هدف
    پژوهش حاضر با هدف بررسی موانع رشد تفکر انتقادی در کتابخانه ها انجام شد زیرا بررسی وضع محیط ها و نهادهای آموزشی نشانگر وجود مشکلات و بازدارنده های قابل ملاحظه ای در راه ایجاد فضای مناسب رشد تفکر انتقادی است.
    روش
    تحقیق حاضر با روش کتابخانه ای و مرور متون با جستجوی گسترده در کتب و پایگاه های اطلاعاتی از جمله پایگاه اطلاعات نشریات کشور، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، پرتال جامع علوم انسانی، Ovid،Emerald، PubMed، Science Direct و با استفاده از کلمات کلیدی تفکر انتقادی در کتابخانه ها، موانع تفکر انتقادی و مولفه های تفکر انتقادی انجام شد.
    یافته ها
    این مرور به ترسیم نمودار موانع رشد تفکر انتقادی در کتابخانه ها جهت ایجاد بستر لازم جهت رشد این مهارت ها در چهار عرصه کاربران، کتابداران، منابع و سازمان کتابخانه ها منجر شد.
    نتیجه گیری
    کتابخانه ها از یک طرف با تفکر و محصولات تفکر یعنی اطلاعات بیشترین ارتباط را دارند، و از سوی دیگر، تحلیل، ارزیابی، واضح سازی، طبقه بندی و مقایسه کردن که از مولفه های اساسی تفکر انتقادی هستند، در اغلب فعالیت های مرتبط با کتابخانه ها نمود پیدا می کنند. از این رو ضروری است کتابخانه ها خود را با مهارت های مورد نیاز کاربران خویش همچون تفکر انتقادی وسواد و مهارت های اطلاعاتی وفق دهند. در نتیجه، توجه به وضع کتابخانه ها و شناسایی مشکلات و بازدارنده های قابل ملاحظه در راه ایجاد محیط مناسب پرورش تفکر انتقادی و غلبه بر آن ها، لازم و بدیهی است.
    کلیدواژگان: تفکر انتقادی، موانع، موانع ذاتی، موانع زبانی، موانع منطقی، موانع جامعه شناختی، موانع روان شناختی، کتابخانه ها
  • محمدرضا پورخانی، بیتا شادگار، علیرضا عصاره صفحات 51-68
    هدف
    هدف از انجام این پژوهش، معرفی روش انتقال پایگاه داده های رابطه ای به آنتولوژی، دسته بندی منابع ورودی برای روش انتقال و بررسی مهم ترین روش های موجود در هر دسته است.
    روش تحقیق: در این پژوهش از روش تحقیق کتابخانه ای برای جمع آوری و بررسی مقالات موجود در زمینه انتقال پایگاه داده های رابطه ای به آنتولوژی استفاده شده است.
    یافته ها
    پس از بررسی روش های موجود برای انتقال پایگاه داده های رابطه ای به آنتولوژی، این روش ها براساس منبع ورودی به سه دسته تقسیم شدند. منبع ورودی برای پایگاه داده رابطه ای می تواند شمای رابطه ای، مدل های داده ای مفهومی و صفحات HTML باشد. ساده ترین منبع قابل دسترسی که نیاز به همکاری مالک پایگاه داده ندارد، صفحات HTML مرتبط با پایگاه داده است. صفحات HTML ارتباط بین فرم های وب سایت و پایگاه داده را برقرار می کنند ولی نمی توان آن ها را به عنوان مدل واقعی پایگاه داده رابطه ای در نظر گرفت، درنتیجه نمی توان معانی نهفته در پایگاه داده های رابطه ای را از این منبع استخراج کرد. همچنین از نظر دسترسی به داده ها باید خاطر نشان کرد که بازیابی همه ی رکوردهای پایگاه داده رابطه ای از طریق وب سایت امری غیرممکن است. ساخت مدل مفهومی همیشه نخستین گام در فرآیند ایجاد پایگاه داده است، بنابراین ممکن است این مدل بیان گر آخرین تغییرات و اصلاحات پایگاه داده نباشد. همچنین برخی ابزارهای مدل سازی مفهومی پایگاه داده از همه ویژگی های مدل های مفهومی پشتیبانی نمی کنند. بنابراین ملاحضه می شود که شمای رابطه ای بهترین منبع برای تولید آنتولوژی از پایگاه داده رابطه ای است، هنگامی که ساختار پایگاه داده دردسترس و مالک پایگاه داده همکاری لازم را داشته باشد.
    نتیجه گیری
    با توجه به بررسی های انجام شده، بهترین منبع ورودی برای انتقال پایگاه داده های رابطه ای به آنتولوژی، شمای رابطه ای است.
    کلیدواژگان: بررسی، وب معنایی، انتقال، آنتولوژی، پایگاه داده رابطه ای
  • رقیه حجازی، مرتضی کوکبی، سمیه علمدار صفحات 69-88
    هدف
    پژوهش حاضر با هدف بررسی تفاوت های موجود در میان فهرستنویسی پیش از انتشار چاپ های مختلف یک اثر و استانداردهای مورد استفاده، و همچنین تاثیر آن ها بر بازیابی و گردهم آوری آثار انجام شد.
    روش/رویکرد پژوهش: روش این پژوهش از نوع مطالعه موردی است که در آن، برای نمونه فهرستبرگه های فیپای متعلق به چاپ های مختلف کتاب «خاطرات یک الاغ» که از سال 1378-1390 هفت بار چاپ شده است، انتخاب شد.
    یافته ها
    یافته های حاصل از پژوهش نشان داد که تفاوت های شناسایی شده در میان فهرستبرگه ها، از یک سو بر بازیابی و گردهم آوری آثار و از سوی دیگر، بر اجرای الگوی اف.آر.بی.آر. در نظام های ذخیره و بازیابی اطلاعات تاثیرگذار هستند.
    نتیجه
    نتایج نشان می دهد که فهرستبرگه های فیپا ابزارهای مناسبی برای فراهم آوری نظام های ذخیره و بازیابی اطلاعات نیستند، و اشکالات موجود در آن ها دستیابی به کارکردهای اساسی فهرست های کتابخانه را دچار مشکل می کند.
    کلیدواژگان: فهرستنویسی پیش از انتشار (فیپا)، استانداردهای فهرستنویسی، کارکردهای فهرست، اف، آر، بی، آر
  • فرامرز سهیلی، علی منصوری صفحات 89-106
    هدف پژوهش: هدف از پژوهش حاضر بررسی وضعیت سنجه مرکزیت شبکه اجتماعی هم نویسندگی موجود در بین مجلات شیمی ایران نمایه شده در پایگاه تامسون رویترز است.
    روش شناسی: پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل شبکه ای صورت گرفته است. جامعه پژوهش حاضر کلیه نویسندگانی ایرانی است که در 3 مجله ایرانی حوزه شیمی حداقل یک مدرک منتشر نموده اند.
    نتیجه گیری
    نتایج حاصل از تحلیل نشان داد که بین سنجه های مرکزیت رتبه، بینابینی، بردار ویژه و بینابینی جریان با بهره وری پژوهشگران شیمی ایران رابطه وجود دارد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان داد که سنجه های مرکزیت، قدرت پیش بینی بهره وری پژوهشگران شیمی ایران را دارند. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان داد که حدود 32 درصد واریانس متغیر بهره وری پژوهشگران توسط متغیرهای مرکزیت تبیین می شود. همچنین نتایج حاکی از آن است که به طور کلی در شبکه اجتماعی هم نویسندگی پژوهشگران شیمی ایران ارتباط های نسبتا زیادی وجود دارد و از لحاظ سنجه های مرکزیت در مقایسه با سایر رشته های علمی مثل سازمان و مدیریت، علم اطلاعات و برق و الکترونیک در سطح نسبتا بالایی قرار دارند.
    کلیدواژگان: مرکزیت، شبکه هم نویسندگی، تحلیل، شبکه های اجتماعی
  • ریور صباغی نژاد، غلامرضا رجبی، فاطمه رفیعی نسب * صفحات 107-127
    هدف

    مطالعه حاضر به بررسی تکنواسترس کتابداران دانشگاه های علوم پزشکی جندی شاپور و شهید چمران اهواز پرداخته است.

    روش

    جامعه مورد مطالعه کارمندان شاغل در کتابخانه های مرکزی و دانشکده ای دانشگاه شهید چمران اهواز و کتابخانه های مرکزی، دانشکده ای و بیمارستانی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز در سال 1392 می باشد. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بوده و برای تحلیل داده ها از بسته نرم افزاری آماری برای علوم اجتماعی(SPSS) استفاده شده است. همچنین سطح آلفا 01/ 0 در نظر گرفته شد.

    یافته ها

    این مطالعه نشان داد که میان مولفه های تکنواسترس در آزمودنی های دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور و شهید چمران اهواز تفاوت معنادار وجود دارد. آزمون تعقیبی Post-Hocنشان داد که بالاترین میانگین ها هم در دانشگاه علوم پزشکی و هم در دانشگاه شهید چمران مربوط به مولفه اضافه بار فن آوری بوده است.

    نتیجه گیری

    یافته های این پژوهش نشان داد که فقط در مولفه هجوم فن آوری و نه در سایر مولفه ها بین آزمودنی های مرد و زن تفاوت معناداری دیده می شود. همچنین ملاحظه شد که از میان مولفه های تکنواسترس، مولفه های اضافه بار فن آوری در کتابداران دو دانشگاهمیانگین بیشتر و در نتیجه نیاز به توجه بیشتری دارد.

    کلیدواژگان: تکنواسترس، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، کتابداران، کتابخانه ها
|
  • Abdolhossein Farajpahlou Page 0
  • Fahimeh Babalhavaeji, Atefeh Zarei, Narges Neshat, Nadjla Hariri Pages 1-24
    Aim
    The purpose of this study was to determine subject categories in Knowledge and Information Science for creating knowledge map of KIS.
    Method
    The Delphi technique was used for collection of the required data. This qualitative research methodology helped facilitating and determining the main and sub-main subject categories. The Delphi Panel was composed of 28 experts in KIS. The Statistical technique of t-test was applied for analyzing the results.
    Findings
    The results obtained from Delphi Panel revealed that there was significant difference between the first stage and second stage in regards with 2nd (methodology), 3rd (Library & resource centers) and Sixth (User Services) subject categories. No significant differences were observed in other 11 subject categories.
    Conclusion
    Results also indicated that KIS categories were changed from 13 subject categories to 14, namely: 1) General KIS, 2) KIS education, 3) Methodology, 4) Libraries and resource centers, 5) Management of libraries and information centers, 6) Technical or organizational knowledge, 7)User Services, 8) Use & User Studies, 9) Information storage and retrieval, 10) Library and ICT, 11) Publishing and distribution, 12) Social Issues Information, 13) Ethical and legal issues, and 14) Knowledge Management.
    Keywords: Knowledge Mapping, KIS, Subject Categories, Knowledge, Information Science
  • Mitra Bagh Jannati, Niloofar Motamed, Marzieh Bagh Jannati, Ali Hamidi Pages 25-50
    Aim
    This study aimed at exploring the barriers to the development of critical thinking in libraries, since inspections to the educational institutions reveals signs of significant barriers to development of appropriate environments for the growth of critical thinking.
    Method
    for the purpose of this study, researchers reviewed the literature by searching extensive number of books and databases, including Iran Doc, Scientific Information Database (SID), Ovid, Emerald, PubMed, Science Direct using keywords such as critical thinking in libraries, critical thinking barriers and critical thinking components.
    Findings
    This review led to drawing a chart of critical thinking barriers in libraries. These barriers can be classified in four areas of users, librarians, resources and organization.
    Conclusion
    Regarding the barriers introduced in this study, libraries and librarians should try to overcome them by holding educational workshops to enhance and optimize users’ skills in information seeking, formulation of search strategies and evaluation of information contents. In addition, library instruction tours can help users to enhance their self-esteem.
    Keywords: Critical thinking, Barriers, Libraries
  • Mohammadreza Pourkhani, Bita Shadgar, Alireza Osareh Pages 51-68
    Aim
    The aim of this study is to introduce the methods of transferring relational databases to ontology, classification of entering resources for transferring methods and identify the most important methods which exist in each group.
    Method
    In this study, bibliographic analysis was used to gather and examine papers published on transferring relational databases to ontology. Some papers are derived from paper databases and others from papers published on the Internet.
    Results
    After identifying the existing methods for transferring relational databases to ontology, they were classified into three groups: relational schema, conceptual data models and HTML pages of which the easiest accessible source is HTML pages which does not need cooperation of owner of the relational databases. However, since they cant be considered as real relational databases the hidden concepts in relational databases cant be derived from this source. In terms of data access, it should be noted that retrieval of all records in a relational database through the web-site is impossible. Creating conceptual model is always the first step in the process of creating database, so this model may not express the latest changes and corrections made in the database. The changes in implementation level are not usually reflected in the conceptual model. The conceptual model may not be accessible after designing and creating database. Also, some conceptual model tools do not support all features of conceptual models. Therefore, the relational schema seems to be the best source to create ontology from relational databases, when the database structure and data be accessible and owner of database is cooperative.
    Keywords: Survey, Semantic Web, Transferring, Ontology, Relational Database
  • Roqayyeh Hejazi, Mortaza Kokabi, Somayyeh Alamdar Pages 69-88
    Aim
    This study aimed at examination of differences existing in cataloging in publication data of various editions of works and standards used, as well as their impact on their assembly and retrieval.
    Method
    Case study approach was used in this research in which records belonging to a book entitled Memoirs of An Ass, that was reprinted 7 times from 1378-1390, were selected for examination.
    Findings
    Results of the study revealed that the difference detected among records, not only impact on retrieval and assembly of works, but also they affect the implementation of FRBR in the information storage and retrieval systems.
    Conclusion
    the results showed that CIP records are not suitable tools for information storage and retrieval systems and the problems they have is troublesome for achieving the ultimate functionality of the library catalogs.
    Keywords: Cataloging in publication, CIP, Cataloging standards, Functions of Library catalogs, FRBR
  • Faramarz Soheili, Ali Mansoori Pages 89-106
    Aims
    This research aimed to examine the status of co-authorship social network centrality measures in 3 Iranian Chemistry journals indexed in Thomson Reuter’s database.
    Method
    Research population includes all Iranian researchers that had published at least one article in the three Iranian Chemistry journals.
    Results
    The results of the study showed that significant correlation existed between productivity and all centrality measures at p=0/001, except for closeness centrality. The study also revealed that about 32% of the Productivity variance was determined by Centrality measures.
    Conclusion
    It can be concluded that the Iranian Chemistry co-authorship social network is relatively dense in analogy with that of areas such as Management, Information Science and Electrical and Electronic Engineering.
    Keywords: Centrality, Co, authorship network, Social networks, analysis, Chemistry, Iran
  • Zivar Sabbaghinejad, Gholamreza Rajabi, Fatemeh Rafieinasab Pages 107-127
    Aim

    This study examines the Techno Stress among the librarians of both universities of Shahid Chamran and Jundishapur University of Medical Sciences.

    Method

    The research population consisted of all the staff employed in all active libraries in both universities including the central libraries and the rest of academic libraries located in the schools and hospitals. Data collection was performed by means of two scales: the Ragu-Nathan Technostress Scale, and the Kohn Perceived Stress Scale. The data thus collected was analyzed by means of the statistical package for social sciences (SPSS). The the significance level was determined to be 0.01.

    Finding

    Results of the ANOVA test showed significant differences among respondents regarding the different components of Techno Stress. The follow-up test of Tukee revealed that the differences come mainly from “Overload of technology” that received the highest average from librarians of both Shahid Chamran University and the Jundishapur University of Medical Sciences.

    Conclusion

    Findings revealed a significant difference between men and women only in regards with “Invasion of technology” as a component of Techno Stress. Also, it was noted that among all, the “Overload of Technology” component stood out with the highest score obtained from librarians in both universities, meaning it needed more attention than other components of Techno Stress.

    Keywords: Techno stress, Shahid Chamran University, Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences, librarians, Libraries