سرویس اقتصادی: به گفته وزیر نفت، پالایشگاهی که قرار بود در دولت قبل به دلیل زیان ده بودن، رایگان واگذار شود، سال پیش به سوددهی 12 هزار میلیارد تومانی رسید. یکی از علل ناترازی کنونی بنزین نیز همین بی توجهی دولت قبل به توسعه پالایشگاه در کشور است.

به گزارش کیهان، جواد اوجی، وزیر نفت روز 16 اردیبهشت در نشست هیئت دولت در گزارشی از فعالیت های پالایشگاه آبادان، با اشاره به اینکه در سال 1394 وزیر نفت وقت با اعلام زیان ده بودن این پالایشگاه گفته بود، دولت حاضر است آن را رایگان واگذار کند، گفت: با اقدام هایی که در دولت مردمی با تکیه بر توان سازندگان، متخصصان و پیمانکاران داخلی و به بهره برداری رساندن فاز دوم این پالایشگاه انجام شد، پالایشگاه آبادان اکنون یکی از سودده ترین واحدهای تولیدی است که پارسال 12 همت سودآوری داشته است.

وی با اشاره به رسیدن تولید بنزین در این پالایشگاه از روزانه هشت میلیون لیتر در ابتدای دولت سیزدهم به روزانه 15 میلیون لیتر، تولید گازوئیل از روزانه 15 میلیون لیتر به 19 میلیون لیتر و کسب رتبه نخست صادرات در بورس کالا و انرژی در سال 1402، تصریح کرد: تا دو ماه آینده واحد هیدروکراکر این پالایشگاه نیز به بهره برداری می رسد و درآمد ارزی تولید گازوئیل یورو پنج آن سه میلیون یورو دیگر افزایش خواهد یافت.

وزیر نفت همچنین با اشاره به افزایش 210 هزار بشکه ای تولیدات و تامین خوراک مجتمع های پتروشیمی تبریز، شازند، بندرامام، بوعلی و رازی، افزود: در طول فعالیت دولت سیزدهم، تعداد محصولات تولیدی این پالایشگاه از 21 محصول در سال 1400 به 34 محصول رسیده و با اقدام های انجام شده، تنها در سال گذشته 1300 فرصت شغلی ثابت و غیرثابت در این مجتمع ایجاد شد که امسال نیز 600 نفر به نیروهای شاغل در پالایشگاه افزوده می شود و حداقل هزار نفر نیز در پیمانکاری های توسعه فاز سوم آن مشغول فعالیت خواهند شد.

توسعه پالایشگاه یکی از اقداماتی است که به رفع ناترازی بنزین کمک کرده و حتی مانع از واردات بنزین برای حل این معضل شود. دولت قبل در این زمینه دستاوردی نداشت و تنها پروژه نیمه تمام ستاره خلیج فارس را که در دولت دهم کلید خورده و به اذعان خودشان در دولت بود تکمیل کرد.

جالب اینکه مجلس شورای اسلامی وزارت نفت را مکلف به ساخت پتروپالایشگاه کرده بود اما دولت قبل توجهی به قانون مجلس نداشت؛ چرا که آقای زنگنه، شیخ الوزرای دولت دوازدهم ساخت پالایشگاه را «کثافت کاری» می دانست و در توضیح علت عدم ساخت آن گفته بود: «به من می گویند شما پالایشگاه نزدید؛ ما در پارس جنوبی تولید را دو و نیم برابر کردیم. این یعنی 10 تا پالایشگاه! اگر به جای این، پالایشگاه می زدیم، تمام کشور را به کثافت و آلودگی می کشیدیم.»

وزیر سابق نفت سال گذشته هم ادعا کرده بود که می توانیم به تولید هفت میلیون بشکه نفت در روز دست یابیم و پالایشگاه سازی را دارای عدم توجیه اقتصادی ندانست. در حالی که کارشناسان معتقدند مخازن کشور توان این میزان تولید را ندارند و ساخت پالایشگاه همچون سایر کشورها باید یکی از اولویت های ایران باشد.

به گزارش مهر در آسیا 47 پروژه جدید پالایشی در مرحله ساخت یا برنامه ریزی است. از این طرح ها 18 پالایشگاه در حال ساخت است و 29 طرح در مرحله طراحی هستند. نکته جالب توجه در این است که کشورهایی مانند کره جنوبی، چین و ژاپن و حتی هند که تولید کننده نفت خام نیستند و واردکننده آن به شمار می روند نیز در این سال ها همواره به دنبال ارتقای پالایشگاه های موجود و احداث پالایشگاه های جدید بوده اند زیرا قطع به یقین آنها وزیری نداشتند که پالایشگاه سازی را کثافت کاری بداند.

چین هم با واردات حدد 11 و نیم میلیون بشکه در روز نفت خام در سال 2023 و پالایش بیش از 17 میلیون بشکه در روز نفت خام نمونه دیگری از کشورهای پیشرو در حوزه توسعه زنجیره ارزش نفت خام است.

چین در طی سال های 2019 تا 2023 با سرمایه گذاری بیش از 58 میلیارد دلاری برای ساخت پالایشگاه، حدود دو و نیم میلیون بشکه در روز به ظرفیت پالایشی خود افزوده است و قصد دارد تا سال 2025 ظرفیت پالایشی خود را به 20 میلیون بشکه در روز افزایش دهد.

پالایشگاه هایی همچون ژیجیانگ (فاز اول و دوم) و هنگلی با ظرفیت های 20 و 40 میلیون تن در سال و حجم سرمایه گذاری 12 و 24 میلیارد دلار نمونه هایی از طرح های به بهره برداری رسیده در طی سال های 2019 تا 2022 هستند.

علاوه بر کشورهای آمریکا و چین، هند هم در پی افزایش ظرفیت پالایشی خود است. به طوری که بر اساس پیش بینی های آژانس بین المللی انرژی، این کشور تا سال 2028 بیش از یک میلیون بشکه در روز بنا بر وجود تقاضا برای سوخت (بنزین و گازوئیل) و حضور در بازارهای جهانی و همچنین افزایش سودآوری به ظرفیت پالایشی خود خواهد افزود. در واقع هند علاوه بر تامین نیازهای داخلی خود، نقش مهمی در تامین تقاضای سوخت از جمله گازوئیل کشورهای اروپایی دارد.

وزیر سابق نفت با تاکید به خام فروشی نفت، معتقد بود که ساخت پالایشگاه هیچ گونه استدلال فنی و اقتصادی ندارد که کارشناسان این موضوع را رد کرده اند و می گویند با پالایش نفت در کشور، نه تنها سود و درآمد بیشتری نصیب کشور خواهد شد، بلکه ابزاری برای خنثی کردن تحریم است؛ زیرا صادرات نفت قابل رصد است، اما نمی تواند صادرات فرآوردهای نفتی مانند بنزین، گازوییل و... را رصد کرد.

«سعید نوری کرم»، کارشناس حوزه انرژی هم در پاسخ به ادعای زنگنه درخصوص پالایشگاه سازی به ایرنا گفت: افزایش ظرفیت پالایشی با توجه به تحریم پذیری صادرات نفت خام، بازارهای رو به گسترش مواد پتروشیمیایی و افزایش تقاضای داخلی برای سوخت به ویژه بنزین و گازوییل، کاملا ضروری و آینده نگرانه است.

وی بیان کرد: در حقیقت ساخت پالایشگاه هم می تواند بخشی از مشکلات کشور در خام فروشی نفت را حل کند و هم با ارزآوری منابع ارزی کشور را افزایش دهد.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: در این راستا کشورهای مختلف جهان همچون آمریکا، چین و هند پیوسته به دنبال احداث پالایشگاه و ارتقای فرآیندهای تبدیلی به منظور تولید سوخت باکیفیت و محصولات پتروشیمیایی و ایجاد ارزش افزوده بیشتر هستند. به عنوان نمونه آمریکا با شروع انقلاب نفت شیل تولید خود را افزایش داد به طوری که در سال 2019 با تولید حدود 12 میلیون بشکه در روز بزرگ ترین تولیدکننده نفت خام جهان شد.

عدم ساخت پالایشگاه در کشور در حالی توسط زنگنه رقم خورد که مجلس قانون اجرای پتروپالایشگاه ها را تصویب کرده بود. برخی از دولتمردان گذشته معتقد بودند این قانون برای ورود بخش خصوصی است و دولت اجازه ساخت پالایشگاه را ندارد اما براساس مجوز مجلس در صورتی که بخش خصوصی اقدامی به ساخت پالایشگاه نکند وزارت نفت متولی ساخت پالایشگاه است.

وقتی قانون اجرای پتروپالایشگاه ها را مشاهده می کنیم رسما مجلس به وضوح و با صراحت استفاده از ظرفیت های بازار سرمایه را برای ساخت پتروپالایشگاه در اختیار دولت قرار داده بود و در کنار آن نقش مهم وزارت نفت در اجرای این قانون نیز بیان شده است اما جالب است که مسئولان وزارت نفت نسبت به آن بی توجهی کردند و هیچ پرونده قضائی برای آنها مبنی بر ترک فعلی که داشتند تشکیل نشد.

زنگنه همواره تکمیل پالایشگاه ستاره خلیج فارس را افتخار خود می داند. درحالی که به گفته «اصغر ابراهیمی اصل»، معاون اسبق وزارت نفت، این پروژه در زمان دولت احمدی نژاد شکل گرفت و 79 درصد پیشرفت داشت. 21 درصد باقی مانده باید در ظرف یک سال و نیم به پایان می رسید. اما چون زنگنه به این کار اعتقادی نداشت، اعتبار لازم به آن را تخصیص ندادند تا اینکه عدم ساخت این پالایشگاه می توانست برای کشور هزینه زا باشد و به همین دلیل در دولت دوازدهم بعد از سال ها این پالایشگاه به اتمام رسید.