ابوطاهر شرف الدین اسماعیل بن ابراهیم بن غازی بن محمد نمیری (شیبانی) ماردینی، ملقب به «ابن فلوس» ریاضیدان، فقیه و محدث ایرانی الاصل قرن ششم هجری است. پدر بزرگش، غازی بن محمد، که اهل شیراز بود به موصل مهاجرت کرد و قاضی شهر الرها شد. پسرش ابراهیم نیز در دمشق نیابت قضا داشت. ابن فلوس در 544ق/1149م در ماردین به دنیا آمد. وی در دمشق مشغول به تحصیل شد و چون حنفی بود، فقه آن مذهب را فرا گرفت. علم حدیث را نزد اصحاب ابوطاهر سلفی و یوسف بن معالی البزار (متوفی 592ق) و هبةالله بن محمد شیرازی (متوفی 578ق) آموخت. در مصر نیز به فراگیری علوم قرآن و حدیث پرداخت و مهارت فراوانی در این علوم کسب کرد. او با علم طب، منطق و بویژه ریاضیات، نیز آشنایی خوبی داشت اما درباره استادانش در این علوم اطلاعی در دست نیست.

ابن فلوس از مدرسان مدرسه فخریه و مدرسه عزالدین بود اما مهم ترین شغل علمی او تدریس در مدرسه طرخانیه دمشق و نظارت بر آن بود. درست در همین زمان سلطان ایوبی دمشق، الملک المعظم عیسی، از او خواست تا شراب خرما و انار را حلال اعلام کند اما ابن فلوس از این کار سرباز زد و سلطان هم او را از مدرسه اخراج کرد. از آن زمان به بعد ابن فلوس خانه نشین شد و تا هنگام مرگ زندگی را با تدریس و افتاء (فتوا دادن) سپری کرد. درباره تاریخ مرگ او روایت های گوناگونی در دست است و سال های 629، 630، 637 و حتی 650 هجری را زمان درگذشت او دانسته اند.

درباره شاگردان ابن فلوس اطلاع چندانی در دست نیست. احتمالا زین الدین ابن العتال یکی از مشهورترین شاگردان او بود که پس از اخراج ابن فلوس از مدرسه طرخانیه، سلطان الملک المعظم او را به جای استادش منصوب کرد.

٭ به نقل از کتاب

«تقویم تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلام و ایران»