شیعیان شهادت حضرت امام حسین(ع) را عملی مقدس و رهایی بخش انگاشتند و باور داشتند که برگزاری مراسم محرم نیز می تواند به رستگاری آنان کمک کند؛ همچنین بعدها معتقد شدند که مشارکت در نمایش های تعزیه خوانی، هم تعزیه خوانان و هم تماشاچیان را از شفاعت امام حسین(ع) در روز قیامت بهره مند خواهند کرد؛ علاوه بر آن از طریق تعزیه در جریان خلاقانه نوحه خوانی، سقایی، چای دادن و گلاب فشانی و... حضور می یافتند. از این روست که تعزیه به عنوان یک هنر مقدس و اجتماعی از دل جامعه ایران ظهور کرد و توانست چندین قرن تا به امروز بر جامعه ایران و ایرانی و شیعی تاثیر معنوی و انسانی بگذارد.

پیتر چلکوفسکی

روایت دوم

تعزیه در کشور ما به عنوان گونه ای هنر مردمی، به وسیله مردم متدین و حکیم خلق شد که همبستگی خویش را با مذهب عامه پیوسته حفظ نمود و در غایت به شکل مناسک عزاداری عامه مردم درآمد. تعزیه توانست نقش برجسته ای در فرهنگ، ادب و هنر عامه و روان جمعی مردم داشته باشد و علاوه بر آن، در آموزش و زنده و پایدار نگه داشتن وقایع تاریخی مذهبی، تحول و رشد هنر عامه، شمایل نگاری مذهبی، انگاره سازی برای شیوه رفتار عامه، برانگیختن حس و شور قدسی، ایجاد کاتارسیس (تزکیه نفس) و غیره سخت تاثیرگذار باشد.

مصطفی مختاباد