میرزا تقی خان یا میرزا محمدتقی خان (1222 – 1268 ق / 1807 – 1852)، ملقب به «امیرکبیر»، سیاستمدار و صدراعظم عهد ناصرالدین شاه قاجار است. پدرش، کربلایی محمدقربان هزاوه ای فراهانی، از اهالی قریه هزاوه، واقع در 12 کیلومتری شمال غربی شهرستان اراک بود. قریه هزاوه در مجاورت فراهان اراک قرار دارد و فراهان، همانند آشتیان، از مناطق ادیب پرور ایران است و خانواده قائم مقام نیز از این منطقه بوده اند. خانواده امیرکبیر به خدمتگزاری خاندان قائم مقام اشتغال داشتند. پدر امیرکبیر آشپز این خانواده بود و بعد از زیارت عتبات عالیات و مکه، به کربلایی و سپس حاج قربان بیک آشپزباشی معروف شد و در اواخر عمر خود به سمت دربانی قائم مقام دوم رسید. محمدتقی از کودکی، در خاندان قائم مقام فراهانی مشغول خدمت بود و هوش فطری و استعداد ذاتی او قائم مقام را بر آن داشت تا در تعلیم و تربیت وی کوشش بسیار کند. گفته اند محمدتقی در دوران کودکی، ناهار بچه های قائم مقام را به اتاق آنها می برد و سپس هنگامی که پشت در منتظر ظروف غذا می ایستاد به سبب تیزهوشی و کنجکاوی به سخنان فرزندان قائم مقام و معلم آنها گوش می داد. روزی قائم مقام از فرزندان خود سوالاتی کرد و آنها نتوانستند پاسخ بدهند، محمدتقی اجازه خواست و پاسخ داد. قائم مقام از وی پرسید که این مطالب را از کجا آموخته ای؟ و وقتی که پاسخ محمدتقی را شنید شگفت زده شد و دستورداد تا معلم فرزندانش به وی نیز درس بیاموزد. در این ایام هوش و استعداد محمدتقی در نامه نگاری موجب شگفتی قائم مقام شد و او را بر آن داشت تا از او در امور دبیری کمک بگیرد. به این ترتیب، محمدتقی رفته رفته با رجال سیاسی آن روزگار آشنا شد. امیرکبیر در زمانی به صدارت انتخاب شد که خزانه مملکت تهی، مداخلات روس و انگلیس در امور ایران فراوان، کینه جویی عثمانی ها پابرجا، مدعیان صدارت پرشمار، رشوه و فساد در سرتاسر ایران رایج و به طور کلی کارها از مجاری خود خارج و شیرازه امور مملکتی در حال گسستن بود اما او توانست با تکیه بر اراده نیرومند خود بسیاری از مشکلات را حل کند. امیرکبیر فردی بسیار میهن دوست و مخالف با دخالت بیگانگان در امور کشور بود. همین ویژگی موجب درگیری وی با سفارت های دو دولت روس و انگلیس شد.