آرشیو چهارشنبه ۲۹ آذر ۱۳۹۱، شماره ۲۵۷۲
اندیشه
۱۲

باختین و شکسپیر

میخاییل باختین (1895-1975) فیلسوف و نظریه پرداز معاصر روس در حوزه های گوناگون فلسفه و اندیشه نگاشت و تاثیرگذار بود. در دورانی سخت زندگی می کرد و زندگی دشواری داشت، او را فرمالیست، مارکسیست، اومانیست مسیحی، محافظه کار و تندرو خوانده اند که این ویژگی های متناقض بازتابنده تنوع حوزه هایی است که او پیرامون شان کار می کرد. به تازگی کتاب «شکسپیر و کارناوال پس از باختین» نوشته رونلد نولز توسط رویا پورآذر به فارسی ترجمه و به همت نشر هرمس منتشر شده است. خانم پورآذر پیش از این نیز کتاب «تخیل مکالمه یی» را از خود باختین ترجمه کرده بود. «شکسپیر و کارناوال پس از باختین» با جستاری با عنوان «ادبیات کارناوالی» نوشته رویا پورآذر آغاز می شود. در این مقاله پورآذر به معرفی کلی اندیشه های باختین و مفاهیم اساسی تفکر او چون گفت وگو می پردازد. پس از این مقاله کتاب با مقدمه مولف آغاز می شود. نولز در ابتدای مقدمه در معرفی کتاب می نویسد: «این کتاب نخستین اثری است که به شکسپیر و ایده کارناوال گرایی میخاییل باختین اختصاص یافته و حاصل گردهمایی خوانش ادبیات و تاریخ در سال 1995 است. مقالات این کتاب به مطالب گوناگونی پرداخته است: از باتفسیر باختینی و شمایل شناسی سالنامه یی تا بررسی مجدد ریشه های مذهبی و فلسفی اندیشه باختین و نقدی بر روش شناسی او. این مجموعه هم برآوردی است از امکانات گوناگون موجود برای تفسیر آثار شکسپیر با توجه به نظریه کارناوال گرایی: نظریه یی که باختین در کتاب رابله و دنیایش به طرح و بررسی آن پرداخته است و راهگشای جهت های نظری نو و نشان دهنده روش های جدید نقد است که محققان و دانش پژوهان می توانند به بسط آنها بپردازند. این کتاب روش های گوناگون تاریخمند سازی و بازتاریخمندسازی نظریه باختین را نیز مطرح می کند تا به لحاظ کیفی با مجموعه کتاب هایی که این اثر از آنهاست مطابقت داشته باشد.»