عرفان اسلامی در تنظیم و تدوین حقایق معنوی خود بین «حال» و «مقام» تفاوت می نهد. از دیدگاه عرفای اسلامی منظور از «حال» معنی ای است که به قلب سالک بدون اختیار و تعمد و جلب و اکتساب وارد می شود؛ از قبیل طرب یا حزن و بسط یا قبض و شوق و انزعاج و امثال آنها. و منظور از «مقام» امور اکتسابی و اجتهادی و از جمله اعمالی است که در تحت اختیار و اراده سالک است. هجویری در کتاب کشف المحجوب فرق بین «حال» و «مقام» را چنین تبیین می کند که «پس «مقام» عبارت بود از راه طالب و قدمگاه وی اندر محل اجتهاد و درجت وی به مقدار اکتسابش اندر حضرت حق تعالی است و «حال» عبارت بود از فضل خداوند تعالی و لطف وی به دل بنده، بی تعلق مجاهدت وی.»