گروه تاریخ اقتصاد- مسائلی که امروزه، از نظر حقوقی و رعایت مقررات شهری و سد معبر و حفظ محیط زیست، در بازارها مطرح است، در قرن هفتم هجری نیز مورد بحث و گفت وگو بوده است.

در کتاب «معالم القربه فی احکام الحسبه»، سد معبر، پهن کردن بساط در کوچه های تنگ، بیرون گذاردن بساط- به طوری که راه را برای رهگذران تنگ کند- مورد نکوهش واقع شده است و وظیفه محتسب است که از این تجاوز به حریم بازار جلوگیری کند. بستن اسب و قاطر و الاغ در راه ها در صورت تنگی راه و واماندن عابران از حرکت جایز نبوده و باید از این کار خودداری می کرده اند، مگر اینکه به صورت موقت و لحظه ای و برای فرود آمدن و سوار شدن، «زیرا کوی و برزن مشترک المنفعه است و کسی حق ندارد منفعت آن را به خود اختصاص دهد جز به قدر احتیاج» و «نیز جایز نیست انداختن زباله به راه ها و پراکندن پوست خربزه (یا هندوانه) و آب پاشیدن راه که در آن بیم لغزیدن و افتادن باشد و نیز نصب ناودان هایی که از دیوار بیرون آید و آب آن به کوچه های تنگ ریزد، زیرا سبب نجاست جامه ها و تنگی راه می شود و همچنین است باقی گذاشتن آب باران و گل در کوچه و ناروفتن (نروفتن) آن. همه این کارها بر عموم ناشایست است و بر محتسب است که مردم را به رعایت این امور مکلف سازد.»

منبع: آیین شهرداری در قرن هفتم یا معالم القربه فی احکام الحسبه، نوشته محمدبن محمدبن احمد ابی زید قرشی (ابن اخوه)

ترجمه: دکتر جعفر شعار، ص 61