آرشیو یکشنبه ۱۳ امرداد ۱۳۹۲، شماره ۵۴۲۸
ریتم کلمه
۱۶
ساز

تک تکو

محمدرضا درویشی در کتاب دایرئ المعارف سازهای ایران در مورد «تک تکو» می نویسد: تک تکو نوعی کاستانیت (قاشقک) طبیعی است که در گذشته در بوشهر رایج بوده است. «تک تکو» را فقط در فصل برداشت خرما (اردیبهشت تا اواخر تابستان) می توان ساخت زیرا پس از برداشت محصول خرما، چوب پنگ خشک می شود و قابل استفاده نیست.

این ساز از چوب ساقه پنگ (خوشه خرما) که پهن و نسبتا ضخیم است ساخته می شود و قسمتی از چوب پنگ را به طول تقریبی 20 تا 30 سانتیمتر می برند و از خوشه جدا می کنند و روی آن دو شکاف طولی به موازات هم ایجاد می کنند. این شکاف ها تا حدود نیمی از چوب ادامه می یابد. بنابراین نیمه بالایی چوب با ایجاد این دو شکاف به سه قسمت تقسیم می شود و قسمت های جانبی به علت خاصیت فنری و ارتجاعی ناشی از بافت الیافی چوب می توانند از دو طرف به قسمت میانی ضربه بزنند. نیمه پایینی چوب پنگ که فاقد شکاف است نقش دسته ساز را خواهد داشت. نوازنده دسته «تک تکو» را در مشت می گیرد و آن را با نیروی مچ دست به چپ و راست حرکت می دهد. با این حرکت ضربه های مضاعف با شدت به قسمت میانی ساز می خورند و صدای شدیدی ایجاد می شود. شدت صدا و فاصله زمانی ضربه ها به شدت حرکت و سرعت دست نوازنده بستگی دارد. با تداوم حرکت دست می توان صداهای متوالی با این ساز تولید کرد. «تک تکو» غالبا به عنوان اسباب بازی توسط کودکان و نوجوانان نواخته می شود.