آرشیو چهارشنبه ۱۱‌شهریور ۱۳۹۴، شماره ۶۰۱۷
زندگی
۱۳

خوش قولی و وفاداری

دکتر فربد فدایی (روانپزشک – مدیر گروه روانپزشکی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی)

حضرت علی(ع) می فرمایند: عهدها و پیمان ها را پاس بدارید، بویژه با وفاداران. در همین معنی است که حافظ می فرماید:

وفا به عهد نکو باشد ار بیاموزی

وگرنه هر که تو بینی ستمگری داند

و یا: مرید پیر مغانم زمن مرنج ای شیخ

که وعده تو کردی و او بجای آورد

همه ما خوش قولی را می ستاییم حتی اگر همیشه هم نتوانیم خوش قول باشیم. البته همیشه می توان دلایلی برای وفانکردن به عهد پیدا کرد.

گاهی انسان وعده و قولی داده که مایل به انجام آن نبوده یا از توان او خارج بوده است و به طور ناخودآگاه آن را فراموش می کند.

فراموشی در اینجا یک ساز و کار دفاعی روانشناختی است تا انسان را از اضطراب و خجالت ناشی از خلف وعده رها کند. گرچه این کارکرد موقتی است. خوش قولی یکی از صفاتی است که در افراد با هوش هیجانی بالاوجود دارد. وقتی که خوش قول بودید مورد اعتماد قرار می گیرید و مشمول این اصطلاح می شوید که مرد است و قولش. خوش قولی صفتی است که آموخته می شود، پدر و مادر خوش قول فرزندی می پرورند که این صفت در وجود او جای گرفته است. آشنا کردن فرزندان با سیره معصومین علیهم السلام [سلام الله علیهم] که نمونه راستی و وفای به عهد بوده اند، در آموختن این ویژگی نقش دارد. پهلوانان شاهنامه همه متعهد به وفای به عهد بوده اند و آنجا که شاهان در شاهنامه پیمان شکنی می کنند فاجعه ها بروز می کند. اما بزرگسالانی که به عهد خود وفا نمی کنند نه تنها به بداخلاقی شهره و بی اعتبار می شوند بلکه در موارد عدیده رفتار آنان مصداق قانون شکنی است و مورد محاکمه و مجازات قرار می گیرند.

تنها گروه عهدشکنان که نه تنها مجازات نمی شوند بلکه بیشتر هم طرف توجه قرار می گیرند معشوق شاعرانند که به گفته حافظ:

لاف عشق و گله از یار زهی لاف دروغ

عشقبازان چنین مستحق هجرانند

و یا به گفته مولوی:

گاه سوی وفا روی، گاه سوی جفا روی

آن منی کجا روی بی تو به سر نمی شود