آرشیو پنجشنبه ۶ مهر ۱۳۹۶، شماره ۳۹۱۷
سیاست نامه
۷
کتابخانه

تحزب و فقه شیعه

داود فیرحی، استاد اندیشه سیاسی اسلام در دانشگاه تهران در ادامه پروژه تحقیقاتی خود درباره رابطه فقه و سیاست در آخرین کتابش به مساله فقه و حکمرانی حزبی پرداخته است. او خود در این باره در مقدمه این کتاب می نویسد: «طرح مساله حزب در فقه سیاسی امتداد منطقی مواجهه فقه با دولت مدرن و ظهور پارلمان و مفهوم قانون در دوره معاصر است». او در پژوهش پیشین خود درباره فقه و سیاست در ایران معاصر نشان داد که اولا ظهور دولت جدید در روزگار اخیر لاجرم به مواجهه فقه و دولت مدرن انجامید و ثانیا نسبت دولت مدرن با مجلس و قانون موضوعه روشن شد. از نظر فیرحی قانون موضوعه و حزب ملازمه مفهومی دارند و حزب مقدمه آن است. حکمرانی حزبی صرفا یکی از انواع حکمرانی هاست که در دوره مدرن اهمیت یافته است. دولت مدرن در ایران و برای فقه شیعه هنوز هم جزو مسائل جدید و مستحدثه است. در این میان حزب سیاسی و الگوی حکمرانی حزبی البته از تازگی، شکنندگی و ابهام بیشتری برخوردار است. به نظر فیرحی هنوز دانشی به نام فقه تحزب در ایران و در میان شیعیان وجود ندارد. این در حالی است که بسیاری از فقیهان در عمل احزاب بزرگی را ایجاد کرده اند، درباره ضرورت آن سخن گفته اند و حتی درباره احزاب سیاسی به قانون گذاری نیز پرداخته اند. از نظر این استاد دانشگاه تهران فاصله عمل و نظر در حزب و حکمرانی حزبی شاید یکی از مهم ترین مشکلات حکومت داری در ایران معاصر است. او در این کتاب نشان می دهد که حزب با اصل دموکراسی ملازمه دارد. این نکته بدان معنا است که فک ملازمه بین اصل حزب و اصل دموکراسی و تقلیل آن به یکی ازخصایص دموکراسی سکولار خطای فاحشی است که خسارت جبران ناپذیری به حیات سیاسی و لاجرم سرنوشت جامعه ما وارد کرده است. کتاب به تفصیل به این مباحث می پردازد.