آرشیو شنبه ۹ دی ۱۳۹۶، شماره ۳۹۸۸
صفحه آخر
۱۶
فلسفه در خیابان

جسارت فکر کردن داشته باش!

محسن آزموده

همه ما این روزها در معرض بمباران اطلاعات هستیم. مدام از هر سو با خبری جدید یا بسته آگاهی تازه ای مواجه می شویم. فرصت غربال گری نداریم و تا می آییم روی یکی تامل کنیم، دیگری می آید و ذهن ما را به خود معطوف می کند. البته هر یک از ما چنان که در بحث از حکمت «به من چه» اشاره شد، می توانیم مختارانه و با قصد و اراده بر ورودی های ذهن و ضمیرمان نظارت کنیم و تا سر حد امکان اجازه ندهیم که هر بسته اطلاعاتی ای به ذهن مان وارد شود، با این پرسش ساده که این بسته اطلاعاتی به من چه و چه مشکلی را از من حل می کند.

اما واقعیت آن است که همیشه هم به این سادگی نمی توانیم مانع از ورود اطلاعات جدید شویم. در روزگار کنونی همه ما ناگزیر به استفاده از فضای مجازی هستیم و تقریبا همگی لااقل یک گوشی تلفن همراه در جیب داریم و به همین خاطر حتی اگر از شبکه های اجتماعی جدید هم استفاده نکنیم (که تقریبا ناممکن شده)، باز هم در معرض پیامک های تبلیغاتی یا اطلاع رسانی هستیم، ضمن آنکه بسیاری از این بسته های خبری مستقیم یا غیرمستقیم به ما و زندگی مان ربط پیدا می کند. در این موارد دیگر نمی توانیم بگوییم «به من چه»: چرا که درست یا غلط، این اطلاعات ربط مستقیم به بودن یا نبودن ما دارد. اولین راه منطقی برای مقابله با این اطلاعات رجوع به متخصص و درخواست منبع و مرجع است. اما در بسیاری موارد این مرجع کارشناس به سادگی پیدا نمی شود. توصیه فلسفه در این موارد آن است که به عقل خودمان رجوع کنیم، موهبتی که به نظر دکارت فیلسوف فرانسوی در میان همه انسان ها به یکسان تقسیم شده است و کانت علت به کار نگرفتن آن از سوی آدمیان را نه فقدانش، بلکه جبن و ترسویی معرفی می کند. به همین دلیل است که بر تارک مقاله مشهورش یعنی «روشنگری چیست؟» که از سوی بسیاری به عنوان بیانیه فلسفی انسان جدید شناخته شده است، نوشته است: «جسارت آن را داشته باش که عقل خود را به کار گیری!»