آرشیو دوشنبه ۲۱ خرداد ۱۳۹۷، شماره ۳۱۶۷
ادبیات
۸

گزیده ای از غزلیات سبک هندی

«مجموعه خیال» عنوان گزیده ای از غزلیات چهل وشش شاعر از بابافغانی شیرازی تا صفا ء الحق همدانی است که به تازگی با گزینش و ویرایش علیرضا ذکاوتی قراگزلو توسط نشر نو منتشر شده است. شعرهایی که در این کتاب انتخاب شده اند اشعاری هستند که می توان آن ها را در سبک هندی دسته بندی کرد. تعدادی از شاعرانی که در این کتاب گزیده ای از اشعار آنها آمده عبارتند از: بابافغانی شیرازی، وحشی بافقی، عرفی شیرازی، فیضی دکنی، نظیری نیشابوری، سنجر کاشانی، ظهوری ترشیزی، علینقی کمره ای، زلالی خوانساری، صوفی مازندرانی، طالب آملی، صائب تبریزی، اشرف مازندرانی، عبدالقادر بیدل، آفرین لاهوری، حزین لاهیجی، غالب دهلوی، اقبال لاهوری، صفا ء الحق همدانی و... پیش از آنکه گزیده ای از اشعار هر شاعر بیاید شرحی مختصر درباره شاعر آمده تا خواننده با زمانه و زندگی آفریننده اشعار آشنا شود. علیرضا ذکاوتی در ابتدای کتاب پیشگفتاری نوشته و در بخشی از آن درباره اشعار سبک هندی نوشته: «شعر معروف به سبک هندی، خصوصا غزل به آن سبک، زبان حال طبقات شهرنشین است و در حد ممکن شعری مردمی است که الهامات و عصیان ها و طغیان ها و اندیشه ها و تاثرات و تصورات و زیر و زبر های زندگی روزمره در آن منعکس شده است. طبیعی است که نباید انتظار داشت این انعکاس همواره ساده باشد، گاه کاژ و کوژ است، اما برای کسی که با این شعر مانوس شود کاملا مفهوم است. شاعر گاه شکوه ها و درخواست های اجتماعی و سیاسی خود را به شکل درددل های عاشقانه مطرح می سازد، اما خوانندگان و شنوندگان این شعر در محافل ادبی و قهوه خانه ها و انجمن ها آن را در معنای درستش می فهمیده اند. توجه مجدد به شعر سبک هندی، در شصت هفتاد سال اخیر، نیز درست به دلیل محتوای غنی اجتماعی و انتقادی آن بوده است. تحولات سبک مشهور به هندی نیز دقیقا به سبب همین ارتباط تاریخی موازی تغییرات عینی و دگرگونی های اندیشگی است که در همان دوران رخ می داده است. اگر شاعرانی چون عرفی و فیضی، و تا حدی طالب و نظیری، نماینده جنبش آزاداندیشی متمرکز در دستگاه اکبرشاه در هند هستند، اختناقی که پس از اکبرشاه پدید آمد در زمزمه های زیرلبی و واژگونه گویی های کلیم و سلیم بازتاب می یابد. شعر و زندگی شفائی و صائب نشانی از رونق فرهنگی و اقتصادی دوره شاه عباس اول و دوم دارد، همچنان که فیاض و واعظ حضور اهل معقول و منقول را در صحنه شاعری نشان می دهند. به همان نسبت که حکومت بابریان هند به ضعف و انحطاط می گراید و از رونق اقتصادی و شکوفایی فرهنگی و رفاه اجتماعی کاسته می شود، روحیه یاس و تیره بینی و تاریک اندیشی و پناه بردن به زوایای تودرتوی ذهنیات در شعر غلبه می باید؛ کسانی چون غنی و ناصرعلی و بیدل و آفرین پیدا می شوند. با سلطه استعمار بر هند، غالب است که فریاد می زند و زمینه ساز ظهور اقبال لاهوری می گردد...». کتاب با اشعار بابافغانی آغاز می شود و در پیشگفتار اثر نیز به اهمیت فغانی اشاره شده است؛ از جمله به این نکته که فغانی را «آدم شعر جدید» نامیده اند و او را «مجتهد فن تازه» دانسته اند. انتخاب شاعران و نیز گزینش از شعر هر یک از آنها در این کتاب بر اساس اهمیت شاعر و شعر او صورت گرفته است. غالبا شاعرانی انتخاب شده اند که گرایش مهمی در غزل نشان داده اند یا در میان شاعران سبک هندی از اهمیت برخوردارند.

«زنی از مصر» جهان سادات که توسط مریم بیات به فارسی ترجمه شده، دیگر کتاب تازه نشر نو است که اخیرا به چاپ رسیده است. این کتاب زندگی نامه عمومی و کارنامه سیاسی انور سادات رئیس جمهور مصر است که توسط جهان سادات نوشته شده است. نویسنده در ابتدای کتاب نوشته: «چندین سال پیش که به فکر نگارش کتابی درباره زندگی مشترک خودم با همسرم افتادم، تصور کتاب کم حجمی را در ذهن داشتم. اما با سفرهای بیشتر، و گفت وگوهای بیشتر با مردم خارج از مصر، بیش از پیش متوجه شدم خارجی ها چه تصورات اشتباهی از فرهنگ مصر دارند. بسیاری از غربی ها ما را هنوز شترسوار و پشت پرده نشین می پندارند، مانند داستان لاورنس عربستان، که ربطی به مصر امروز ندارد. ازاین رو با پرداختن به تاریخ مصر از زمان انقلاب 1952 تا سفر تاریخی شوهرم به بیت المقدس در 1977، صلح با اسرائیل در 1979، و سرانجام ماجرای ترور انور در 1981، به حجم کتاب افزوده شد. این کتاب همچنین شامل شرحی از دین ما اسلام، و سنن گوناگونی است که نقش مهمی در زندگی ما مصری ها و جامعه خانواده محرومان دارد...».