آرشیو دوشنبه ۸ خرداد ۱۴۰۲، شماره ۸۱۹۶
سیاسی
۲

با الحاق یک ماده به طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس صورت گرفت

تغییر شیوه انتخاب نمایندگان در تهران

انتخابات مجلس در حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس تناسبی می شود. روز گذشته نمایندگان با 161 رای موافق، 71 رای مخالف و 3 رای ممتنع از مجموع 249 نماینده حاضر، الحاق ماده ای به طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس را تصویب کردند که بر اساس آن سهم تهران از کرسی های مجلس، نه بر اساس محاسبه صرف تعداد آرای هر یک از نامزدها بلکه متناسب با سهمی که هر یک از فهرست های انتخاباتی یا نامزدهای مستقل از کل آرای ماخوذه بدست آورند، تقسیم می شود. این تغییر در شیوه انتخاب وکلای مردم در تهران به عنوان حوزه انتخابیه دارای بارزترین وجوه رقابت سیاسی و بیشترین تعداد کرسی در مجلس تغییری است که «تعمیم مردم سالاری»، «ایجاد تکثر» و «شنیده شدن صدای همه جریان های سیاسی مورد حمایت مردم در خانه ملت» در اهداف آن مستتر است. بر این اساس، تناسبی شدن انتخابات در صورت سپری شدن مراحل تقنینی طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس و رسیدن آن به انتخابات دور دوازدهم برای نخستین بار در تهران برگزار خواهد شد.

شیوه نامه مجلس برای انتخابات تناسبی

بر اساس ماده الحاقی مبتنی بر تناسبی شدن انتخابات تهران هر داوطلب تعیین صلاحیت شده برای حضور در انتخابات میان دو گزینه حضور«منفرد» (مستقل از جریانات سیاسی) یا حضور در قالب یک «فهرست انتخاباتی» مختار است. عضویت هر نامزد در بیش از یک فهرست انتخاباتی اما سبب خواهد شد که او به عنوان یک نامزد منفرد محاسبه شود و آرایی که یکجا به فهرست های حاوی نام او داده شده به آرای این نامزد اضافه نمی شود. رویه ای که در عمل بیش از هر چیز سبب تقویت نقش جریان ها در انتخابات مجلس و تمایل نامزدها به حضور و فعالیت حزبی خواهد شد.

در این ماده الحاقی پیش بینی شده که دستورالعمل نحوه شکل گیری، زما نبندی آغاز فعالیت، انحلال و جابه جایی نامزدها بین فهرست ها و انصراف آنها از فهرست در هر دوره از انتخابات حداقل یک ماه قبل از زمان آزادی تبلیغات توسط هیات اجرایی مرکزی انتخابات تهیه، به روز شده و پس از تایید هیات مرکزی نظارت بر انتخابات توسط وزیر کشور ابلاغ شود.درشیوه انتخابات تناسبی، رای دهندگان حوزه انتخابیه می توانند گزینه های مدنظرشان را با ترکیب های مختلف از بین نامزدهای منفرد و فهرستی تا سقف کرسی های حوزه انتخابیه انتخاب کنند، اما انتخاب منتخبین آنها از بین نامزدهای منفرد و فهرستی بر اساس محاسباتی متفاوت انجام می شود. بر اساس آنچه در ماده الحاقی به تصویب نمایندگان رسید؛ نخست با شمارش آرا، کل نامزدها به ترتیب بیشترین آرا رتبه بندی می شوند. سقف سهم کرسی های افراد منفرد از کل کرسی های حوزه از طریق تقسیم مجموع آرای صحیح ماخوذه افراد منفرد بر کل آرای صحیح ماخوذه بدست می آید. به طور مثال، اگر نامزدهای منفرد 20 درصد از کل آرا را در حوزه انتخابیه تهران به خود اختصاص دهند بر اساس این ماده ،6 کرسی از مجموع 30 کرسی تهران به 6 نامزدی که در میان نامزدهای منفرد رای بیشتری کسب کرده باشند، سپرده می شود و 24 کرسی باقی مانده به منتخبین فهرستی اختصاص داده می شود. بر اساس بند 5 این ماده «تعداد منتخبین هر فهرست بر اساس نسبت، درصدی از آرای صحیح ماخوذه آن فهرست به کل آرای صحیح ماخوذه همه فهرست ها ضرب در تعداد کرسی های اختصاص داده شده به فهرست ها به عنوان سهم آن فهرست تعیین می شود». بر اساس همین مثال اگر در رقابت دو فهرست و مثلا از مجموع 8 میلیون رای ماخوذه، یک فهرست موفق شود 5 میلیون رای را به خود اختصاص دهد در آن صورت 15 کرسی از 24 کرسی باقی مانده به این فهرست و 9 کرسی به افراد فهرست رقیب اختصاص خواهد یافت. بند 6 این ماده نیز تصریح دارد که «منتخبین هر فهرست از بین نامزدهای آن فهرست به ترتیب بیشترین رای در آن فهرست انتخاب می شوند».

انتخابات تناسبی، امکانی برای تقویت رقابت و مشارکت

یک عضو کمیسیون امور داخلی مجلس تناسبی شدن انتخابات را فراهم کننده امکان حضور نمایندگانی از جریان رقیب که لیست آنها حداکثر رای را کسب نکرده، توصیف کرد. روح الله نجابت در گفت و گو با ایرنا ضمن تشریح جزئیاتی درباره انتخابات تناسبی مجلس درخصوص چرایی اعمال این شیوه از انتخابات برای حوزه انتخابیه تهران گفت: در حوزه های انتخابیه غیر از تهران، امکان برگزاری انتخابات تناسبی به دلیل رقابت بر سر دو یا چند کرسی ممکن نیست، از سوی دیگر در حوزه انتخابیه تهران فهرست ها سیاسی تر و نگاه ها ملی تر است.نماینده مردم شیراز با بیان اینکه «تا امروز این گونه بود که هر فهرستی بیشترین رای را بیاورد تمام 30 کرسی تهران به آن فهرست اختصاص پیدا می کرد»، اظهار داشت: در انتخابات تناسبی اگر 4 میلیون نفر به لیستی رای داده و 2 میلیون نفر به لیست دوم رای داده اند، آنهایی که به لیست دوم رای داده اند هم جزو ملت هستند و حق دارند در مجلس کرسی داشته باشند. همچنان که امکان تضارب آرای بیشتر در مجلس نیز فراهم می شود.