فصلنامه مطالعات راهبردی زنان
پیاپی 11 (بهار 1380)

شخصیت و کلمات حضرت علی (ع)، گویای عظمت و شرافت روحی و نورانیت وی می باشد، علی(ع) شخصیتی فراتر از زمان خویش است، افق نگاه او مرزها و تنگناهای نگرش مادی را در می نوردد و کلام وزین و فرا زمانی او با پیشرفتهای علمی درخشنده تر می گردد. حضرت علی (ع) به عنوان شخصیتی بزرگ در اسلام، جایگاه متعالی را برای زن مسلمان ترسیم نموده اند. در کلمات گهربار و زندگی عملی ایشان با سیده نساء العالمین می توان عمق مکانت و منزلت زن را در اندیشه والای آن حضرت دریافت، البته وقایع اجتماعی مختلف در طول تاریخ نگرش حضرت علی(ع) نسبت به جایگاه زنان را در هاله ای از ابهام فرو برده و ناگفته ها و سوالات بسیاری بر جای گذاشته است. جهت پاسخگویی به این شبهات و تبیین برخی از زوایای اندیشه آن حضرت گفتگویی با دکتر شاملی ترتیب داده ایم.

در شماره پیشین، مراد از اصلاح و کیفیت رجوع در طلاق رجعی را تبیین نموده و منظور از «معروف» در آیه مورد نظر را بیان داشتیم. در این شماره ضمن توضیح در مورد دفعات رجوع مجاز مرد به زن در دوران عده طلاق، معانی عبارات امساک به معروف، تسریح به احسان، سراح جمیل و سرح به معروف و فرق عمل به معروف در مورد حقوقی که مرد باید برای بازگشت به زندگی زناشویی و یا ترک آن زندگی نسبت به زن رعایت کند مورد بررسی قرار خواهیم داد.
«الطلاق مرتان، فامساک بمعروف او تسریح باحسان و لایحل لکم ان تاخذوا مما اتیتموهن شیئا الا ان یخافا الا یقیما حدود الله فان خفتم الا یقیما حدود الله فلا جناح علیهما فیما افتدت به تلک حدود الله فلا تعتدوها و من یتعد حدود الله فاولئک هم الظالمون»

امام، انسان کامل بالفعلی است که حجاب های نورانی را خرق کرده و بدون واسطه اسماء و صفات الهی به لقاء ذات حق رسیده، عبدی است که با اطاعت محض، عمل صالح و عبادت، ملک را به ملکوت گره زده و خلیفه خدا در روی زمین گردیده است. او حلقه پیوند قشر شریعت با باطن ملکوت عالم است و سکونت او در ملک و معیت او با ظاهر شریعت و حضورش در ملکوت و معیت با باطن شریعت موجب حفظ شریعت الهی در هر عصر شده است و ارتباط بین انسانها را از طریق دین با ملکوت وجود حفظ می کند. رسالت او، هدایت انسانها به سوی حق و صراط مستقیم است؛ اما چگونه انسانها را به دارالسلام و دارالقرار هدایت می کنند و از چه رو میان خالق و مخلوق واسطه نیاز است و آیا با وجود پیشرفت های وسیع علمی که در جهان صورت گرفته برای وجود امام ضرورت و لزومی مترتب است؟ سوالاتی کلی است که پاسخ مشروح و کامل به آن نیازمند سالها تحصیل و تدقیق علمی است، لکن برای یافتن جوابی اجمالی و قانع کننده ذهن پرسشگران حقیقت، به محضر دانشمند محترم، دکتر حاج علی اکبری رسیدیم و تقاضای بهره گیری از اندوخته وافر علمی ایشان را داشتیم که قبول زحمت فرموده و در کمال صبوری، متانت و دقت به تک تک سؤالات پاسخ عنایت فرمودند.

تاملات فقهی نوین و گسترده در فقه جزا در دو دهه گذشته و بخصوص در سالهای اخیر احتمالا تحولات بنیادینی را لااقل در شیوه های دادرسی وادله اثبات دعوی بدنبال خواهد داشت، اما آنچه باعث تردید و نگرانی نسبت به تحولات احتمالی آتی است این است که اگر این رویکرد نو همراه با اندیشه استخراج سیاست جنائی کلان و راهبردی از متون جزایی همراه نباشد نه در حوزه دینی از بار مشکلات دستگاه قضایی خواهد کاست، و نه پاسخگوی انتقادات برون دینی نسبت به فقه جزا از خاستگاه سیاست جنائی غرب است. لذا اندیشیدن به یک سیاست کلان جنائی، همراه با مواجهه با خاستگاه انتقادات برون دینی به مثابه سیاست جنائی بشرگرا و عقلانی با بزهکاری در تاملات فقهی نوین ضروری است.