فصلنامه مطالعات راهبردی زنان
پیاپی 8 (تابستان 1379)

نهج البلاغه کتابی است که در آن چشمه های بلاغت و فنون گرد آمده و برای کسی که در آن می نگرد، اسباب فصاحت مهیا و میوه رسیده آن در دسترس است، چرا که آن از سخنان فصیح ترین انسانها بعد از پیامبر اکرم است، و آن کلمات از قدرتمندترین و برترین انسان از لحاظ و استدلال، نشات گرفته، و آن عبارات از کسی است که صاحب اختیار لغت عرب است و هر گونه اراده کند آن را می گرداند، حکیمی که حکمت از بیانش جاری می شود، خطیبی که سحر بیانش دل را مالامال می کند، عالمی که از رهگذر آمیزش با رسول الله و نوشتن وحی الهی و با شمش زبان، از زمان کودکی در راه دین دفاع کردن، او را برای چنین کاری آماده ساخت.

دین راهکار قرب است و قرب راهکار کمال و کمال، تنها راهی است که انسان مامور شده آن را با چراغ سراسر جذبه و کشش فطرت، بجوید تا به محض پیدایی آن، شیدایی این انجام شود، همه آنچه که در طول تاریخ در باب گمگشتگی و سرگردانی های آدمی رخ داده از آنجا نیست که در اصل و حقیقت کمال خواهی انسان وقفه ایجاد شده، بلکه از آن است که چشمه کمال خواهی با تعلیم ها و تربیت های غفلت آور، گل آلود شده و بشر در شناختن مصداقهای کمال و خواستن آنها دچار خطا و خطر شد و چون بر خط نگرشی و گرایشی او اولین زاویه انحراف از حق، پدید آمد، همه خواهی ها به امید کمال و به جای کمال انجام یافت و چنان ابر سنگین غفلت سایه گستراند که گاه در همه عمر، یکبار هم تابش خورشید حقانی فطرت دیده نشد، اما آنها که به دنبال قرب بودند، عده ای با اخلاق دینی، نفسشان را پاک کردند تا به فراز قرب نائل آیند و عده ای دیگر با عرفان دینی، حرکت کردند تا به فراتر از قرب برسند، قرب را اگر چه هرگز با بعد نمی توان قابل قیاس دانست، اما آنرا وصل هم نمی توان نامید.

حضرت آیه الله سیدمحمدتقی در 17 ربیع الاول سال 1365 هجری قمری در خانواده علم و فضل و شهر مقدس کربلا دیده به جهان گشود. پدر ایشان حضرت آیه الله یوسف خراسانی و حضرات آیات سیدمحمد باقر مدرسی و سید مهدی شیرازی اجداد بزرگوار ایشان، از مراجع تقلید بودند و در تاریخ پرافتخار مبارزه علیه استعمار پیشقدم بوده اند. هوش سرشار و اهتمام و تلاش علمی ایشان موجب گردید تا در سن بیست سالگی به درجه اجتهاد نائل آیند. مجموعه تحقیقات و مطالعات ایشان در علوم قرآنی، مسال فقهی مشتمل بر یکصد جلد تالیف می باشد. مهمترین آثار ایشان عبارتست از: 1- «تفسیر هدایت» تفسیر کامل قرآن مجید در 18 جلد (ترجمه تفسیر من هدی القرآن)؛ 2- «الفکر الاسلامی مواجهه حضاریه»نگرشی نو به اندیشه اسلامی؛ 3- «المنطق الاسلامی، اصوله و مناهجه«به فارسی ترجمه شده است؛ 4- «التشریع الاسلامی مناهجه و مقاصده» تا کنون 8 جلد از این کتاب به صورت 12 جلدی به چاپ رسیده است؛ 5- «العرفان الاسلامی بین بصائر الوحی و ظنون البشر»؛ 6- «التمدن الاسلامی» این کتاب به فارسی ترجمه شده است؛ 7- «النبی و اهل بیته» دو جلد از این مجموعه تا کنون به فارسی ترجمه شده است؛ 8- «التوحید یتجلی فی الحیاه»؛ 9- «مبادی و الحکمه»؛ 10- «احکام الزواج و فقه الاسره» این کتاب به فارسی ترجمه شده است؛ 11- «الاسلام ثقافه الحیاه»؛12- «الامام علی(ع) قدوه الصدیقین» به فارسی نیز ترجمه شده است؛ 13- «الامام المهدی (عج) و الایمان بالغیب»؛ 14- «عاشوراء استمرار حرکه الانبیاء»؛ 15- «المراءه فی المجتمع الاسلامی»؛ 16- «الصدیقه زینب شقیقه الحسین». این کتاب به فارسی ترجمه شده است.

در جامعه امروز ایرانی درباره «مسئله زنان» مباحث زیادی، از چشم اندازها و افق های متفاوتی، مطرح است. از جمله این رویکردها، نگاه «روشنفکری دینی» یا «نواندیشی دینی» است. در شرایط امروزی که زنان ایرانی، از هر سو با پرسش و پاسخ های متفاوتی روبرو هستند، نقد و بررسی مباحث روشنفکری دینی در موضوع مسایل زنان، لازم و ضروری است. در این مجال برآنیم تا دریابیم که روشنفکری دینی از چه افق معرفتی به مسئله زنان می پردازد؟ چگونه می اندیشد؟ چه پیش فرضهایی دارد؟ آیا اصولا امکان پاسخ گویی به مسایل زنان، برای روشنفکری دینی هست چه سنخ از مسایل زنان پاسخ می دهد؟ در پاسخ به این مسایل، چگونه استدلال می کند؟ به تعبیر کلی تر، در مقام ارائه تحلیلی از نسبت روشنفکری دینی با مسئله زنان هستیم.

اگر قرار شود روزی زمین دامن پرمهرش را که مهد پرورش بسیاری از کاینات است جمع کند و بخشش خویش را از موجودات دریغ ورزد، از سر طمع و خودخواهی چهره نخوت در هم کشد و چنان سرمست شود که صورت زیبای «وتری الارض خاشعه»[1]به زشتی خست و پلیدی بخل مبدل گردد.

هدف اصلی در نظام آفرینش حیات برپایه کمال و بالندگی است. براین اساس، نقش آفرین هستی در تدارک این مقصود، بهترین ابزار انتقال را در خدمت بشر قرار داده تا برای دریافت هدایت و سوق اودر طریق سعادت، به شایستگی، او را کفایت نماید. اینجاست که اهمیت قوه سامعه و نیروی شنوائی به عنوان دریچه ای برای دریافت حقایق و پلی ارتباطی بین جهان بیرون و عالم درون، برای بشر روشن می گردد. از طرفی عمده ترین مراکز اداره زندگی بشر در درون وی، یکی پایگاه تفکر و اندیشه یعنی «مغز» است که تدبیر زندگی به دست اوست و دیگری «قلب» است که مرکز رشد عواطف واحساسات و معنی و پایگاه تبلور عشق و ایمان می باشد و مجرای ورود به هر دوی اینها از طریق دوحس عظیم باصره و سامعه ممکن و مقدور می گردد. لذا قصور نسبت به هرکدام مسئولیت آور است وبه تعبیر قرآن کریم «ان السمع و البصر والفواد کل اولئک کان عنه مسوولا»(1) همانا گوش و چشم و دل انسان هر یک مورد سؤال قرار می گیرد.

عالمان علوم ارتباطات بر این عقیده اند که رسانه ها به خصوص مطبوعات - رسانه های نوشتاری -در عصر حاضر، به عنوان «نهادهای افکار ساز» عمل می کنند و بر خلاف ادعای بسیاری از اربابان جراید، عموما برآیند افکار جامعه، نبوده، بلکه مرکبی برای بسیاری از فرصت طلبان سیاسی است تابتوانند سوار بر موج احساسات اجتماعی کاذب - که خود عامل ایجاد آن بوده اند - بار خود را به سوی اهداف قدرت طلبانه حرکت دهند. متاسفانه عملکرد بخشی از نشریات داخل کشور نیز به خصوص درسه سال گذشته، از مقوله فوق جدا نبوده و نگاه آنان به موضوعات مربوط به زنان نیز، چه در بعد مسائل روزمره اجتماعی و چه در پرداختن به موضوعات کلی، از قالب یک بهره برداری سیاسی فراتر نرفته است.