فهرست مطالب

علوم سیاسی - سال چهاردهم شماره 1 (پیاپی 53، بهار 1390)

نشریه علوم سیاسی
سال چهاردهم شماره 1 (پیاپی 53، بهار 1390)

  • 222 صفحه، بهای روی جلد: 21,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1390/10/01
  • تعداد عناوین: 9
|
  • سعید ضیایی فر صفحه 7
    «فقه حکومتی» و «رویکرد حکومتی در فقه» از جمله واژه هایی است که بیش از دو دهه در محافل علمی مطرح شده است و گاهی با «فقه سیاسی» و«فقه حکومت» خلط می شود؛ از این رو به بررسی نیاز دارد. افزون بر آن، رویکرد حکومتی در فقه می تواند پیامدهای ژرف و شگرفی را در فقه سیاسی به همراه آورد؛ در نتیجه، ضرورت بررسی آن دو چندان می گردد.
    در این مقاله تلاش شده است تا رویکرد حکومتی در فقه توضیح داده و تفاوت های آن با«فقه سیاسی» و «فقه حکومت» و سایر اصطلاح های محتمل الاشتباه بررسی شود.
    از آنجا که این موضوع، بدیع است، تلاش شده تا در حد گنجایش یک مقاله، برخی از زوایای آن بررسی و با «رویکرد فردی در فقه» از نظر موضوع، مبانی و پیامدها مقایسه گردد. رویکرد حکومتی در فقه یک نظریه درباره روش استنباط است و به فقیه توصیه می کند تا در مقام استنباط احکام فقهی، اجرای آنها را در یک نظام حکومتی مدنظر قرار دهد این روش استنباطی بر یک سری مبانی – نظیر گسترش قلمرو دین به عرصه اداره جامعه – استوار است و نتایجی – نظیر تقدم حفظ حکومت اسلامی بر سایر احکام فقهی – را به همراه دارد.
    کلیدواژگان: فقه سیاسی، فقه حکومت، فقه حکومتی، رویکرد حکومتی
  • احمد واعظی صفحه 33
    چندی پیش همایش الگوی سراسری ایرانی پیشرفت از دیدگاه شهید مطهری در سالن اجتماعات دانشگاه باقرالعلوم برگزار گردید، در این همایش حجه الاسلام و المسلمین دکتر احمد واعظی سخنرانی خود را با عنوان «تحلیل رهاورد شهید مطهری در بحث عدالت اجتماعی» ایراد نمودند. نوشته ذیل تقریر سخنرانی ایشان در این همایش است.
  • نجف لک زایی صفحه 45
    میرداماد، از حکما، فقها و رهبران برجسته امامیه، در عصر شاه عباس صفوی است. در مقاله حاضر ابعاد و وجوه تازه ای از سوانح احوال و افکار و آراء سیاسی – اجتماعی وی مورد بررسی قرار گرفته است. جایگاه و منزلت دینی و علمی وی باعث شده بود تا در مسائل ایران و جهان اسلام وارد شده و برای حل مشکلات رهنمودهایی را ارائه نماید. اعتقاد به آموزه کلامی امامت باعث شده بود تا میرداماد نتواند به سلطنت صفویه مشروعیت دهد، اما با تکیه بر مبانی فقهی و در حد «قدر مقدور» در انجام وظایف دینی و سیاسی خود اهتمام داشت.
    کلیدواژگان: امامت، زعامت فقیه، سلطنت، سیاست
  • غلامرضا بهروز لک، محمود علیپور گرجی صفحه 63
    چشم انداز یکی از روش های آینده پژوهی است که به دنبال پاسخ به این پرسش است که «آینده باید چگونه باشد». این روش در صدد ارائه تصویری مطلوب در یک افق زمانی بلند مدت می باشد و هرگز از وضع موجود حادث نمی شود، بلکه از منابع، اسناد بالادستی، ارزش های اساسی و اهداف بنیادین به دست می آید. این گونه ارائه تصویر که به «پس بینی» شهرت دارد، یک برنامه ریزی از آینده به حال است؛ نه یک شیوه از حال به آینده. از آنجا که جامعه آرمانی به سادگی و در افق زمانی نزدیک تحقق پذیر نیست و جامعه در عمل مجبور است نسخه نازل تری از آن را عملی قرار دهد؛ این نسخه نازل تر با عنوان چشم انداز هنجاری تحقق می یابد. بر این اساس، پژوهش حاضر تلاشی است برای دست یابی به مدل و الگویی از چشم انداز که قابلیت تحلیل تصویر مطلوب در مطالعات سیاسی را دارا باشد. پس از تعریف چشم انداز و ضرورت ارائه آن به مثابه یک روش، به اختلافات مطرح شده در تدوین چشم انداز (شامل تحلیل وضع موجود، وصل آینده به حال و فرایند تدوین) پرداخته شده است. آنچه در ادامه مورد مداقه قرار گرفته، فرایند چهارگانه در تدوین چشم انداز مطالعات سیاسی می باشد.
    کلیدواژگان: چشم انداز، آینده پژوهی هنجاری، روند، رویداد، آماج، آینده تصویر شده و اقدام
  • غلامرضا ضابط پور، سید محمد جوادقربی صفحه 91
    شکست های متوالی جنگ سخت باعث گذار از ابزار سخت افزاری به نرم افزاری شده است که تحت عنوان جنگ/ قدرت نرم شناخته می شود. جنگی که دارای ظاهری نرم می باشد، اما ماهیتی سهمگین تر از جنگ و قدرت سخت دارد. از دهه نود میلادی، ایده قدرت نرم در ادبیات سیاسی مطرح و خیلی زود وارد عرصه عمل شد و امروزه تمامی کشورها به دنبال کسب آن و یا افزایش ابعاد آن هستند. ایران هم علی رغم داشتن ظرفیت و توانایی های زیاد در این زمینه، همواره در چند دهه اخیر با تهدیدات نرم دشمنان مواجه بوده است. از این رو درک و فهم شیوه های مقابله با قدرت نرم می تواند از ضرورت های جست وجو در عرصه امنیت ملی باشد. از این رو این نوشتار، درصدد بررسی قدرت نرم و شیوه های مقابله با آن است و پیشنهاداتی در این حوزه ها در جهت فرایند و تصمیم گیری ارائه می کند.
    کلیدواژگان: قدرت نرم، رویکردهای مقابله گرا، جمهوری اسلامی ایران، کارکردها، راهبردهای مقابله
  • الهام رسولی ثانی آبادی صفحه 123
    بخش وسیعی از ادبیات مربوط به مسئله هسته ای نظام جمهوری اسلامی ایران، آثار انگیزه- محوری است که در این دسته از آثار، تحلیلگران سیاست خارجی و روابط بین الملل در صددند تا به بررسی اصلی ترین عامل ادامه فعالیت های هسته ای دولت جمهوری اسلامی ایران علی رغم فشارها و واکنش های محیطی بپردازند. این دسته از تحلیلگران که با نگاهی واقع‎ گرایانه و امنیت محور (متاثر از نظریه بازدارندگی هسته ای والتز) به برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران نگاه می‎کنند، انگیزه کسب امنیت، ایجاد بازدارندگی منطقه ای و مقابله با چالش های بالقوه امنیتی را دلیل اصلی ادامه این فعالیت ها توسط دولت جمهوری اسلامی ایران بیان می کنند. هدف اصلی این مقاله آن است که با استفاده از داده ها و شواهد موجود، از جمله بررسی کنش های رفتاری و گفتاری مقامات دولت جمهوری اسلامی ایران، میزان صحت این نظر مورد بررسی قرار گیرد.
    کلیدواژگان: سیاست هسته ای، امنیت، بازدارندگی، سلاح هسته ای، نو واقع گرایی
  • احمد عزیزخانی صفحه 153
    جنبش های اجتماعی شکل گرفته در دهه های 60 و70 میلادی - که از لحاظ ماهیت، ساختار و اهداف، با نمونه های پیشین خود متفاوت بودند - ضرورت ارائه نظریات نوینی درباره تبیین کنش های جمعی جدید را گوشزد کرده است که نظریه جنبش های اجتماعی جدید در همین راستا شکل گرفت. از طرفی وقوع انقلاب اسلامی ایران در دهه 80 میلادی، سیل نظریات جامعه شناختی غربی را در راستای تبیین آن به سوی خود روانه ساخت، اما هیچ کدام از این نظریات، ظرفیت تبیین انقلاب اسلامی ایران را در خود نداشتند. در این میان، برخی بر این باورند که به جهت ویژگی هایی چون ماهیت فراطبقاتی و فراملی، بعد معنایی و فرهنگی، ترسیم مرزهای هویتی جدید و ویژگی مسئولیت در قبال غیریت، جنس انقلاب ایران از نوع جنبش های شکل گرفته در دهه های اخیر، به ویژه جنبش های اجتماعی جدید است و بنابراین، انطباق پذیر با آن ها می باشد. تحقیق پیش رو ضمن طرح این سوال که نظریه جنبش های جدید اجتماعی تا چه میزان از ظرفیت تبیین تئوریک انقلاب اسلامی ایران برخوردار است؟ با طرح رهیافت های کلاسیک و نوین کنش جمعی از یک سو و نظریات ارائه شده در خصوص انقلاب اسلامی ایران از طرف دیگر، وجوه اشتراک و افتراق نظریه جنبش های اجتماعی جدید با انقلاب اسلامی ایران را بررسی کرده و در نهایت بر این نکته تاکید ورزیده است که علی رغم شباهت هایی میان نظریه جنبش های اجتماعی جدید با انقلاب ایران، این نظریه، توانایی تبیین کامل انقلاب ایران را ندارد.
    کلیدواژگان: جنبش های اجتماعی جدید، انقلاب اسلامی ایران، کنش جمعی، مدرنیسم، پست مدرنیسم
  • محمد مهدی یاقوتی صفحه 179
    طی سال های متمادی پس از وقوع جنگ های جهانی، ضمن اصرار تفکر غربی بر حصول درک پراگماتیستی از جهان، در تلازم با نقش مدرنیته در ایجاد نوعی دوگانگی بنیادین میان فاعل شناسا (سوبژه) و موضوع شناسایی (ابژه)، تلاش برای سازگار نمودن این مفاهیم به ظاهر ناهمگون به منظور تبیین درکی اخلاقی از سیاست خارجی، به کمک آموزه های سنتی مبتنی بر درک مدرن از جهان، قدری ثقیل و حتی مبرا از عقلانیت محسوب می شد. اما اکنون با بررسی جریان نظریه پردازی در این رشته می توان امیدوار بود که تلاش برای تبیین سیاست خارجی مبتنی بر اخلاق، به منزله متن و نه حاشیه، امکان بروز و ظهور یافته و دیگر امری بیهوده و عبث نخواهد بود.
    در این مقاله تلاش بر اثبات اهمیت مباحث اخلاق سیاسی و بررسی امکان ارائه و تبیین درک اخلاقی از روابط بین الملل در نظر و عمق توجه نظریات مختلف مرتبط با سیاست خارجی و روابط بین الملل به این مطلب، بدون تاکید بر اهمیت نظریه یا نظریاتی خاص است.
    کلیدواژگان: سیاست خارجی، اخلاق، رئالیسم، لیبرالیسم، سازه انگاری، مکتب انتقادی، رهیافت هنجاری
  • ترجمه: دکتر انور رصافی صفحه 206
|
  • Ziaeefar, Saeed Page 7
    "Governmental jurisprudence" and "governmental approach in jurisprudence" are the terms expressed in the scientific gatherings over two decades and it is occasionally assorted with "political jurisprudence" or "government jurisprudence"; so it needs to be investigated. Besides, the governmental approach in jurisprudence could lead to the profound consequences in political jurisprudence; so the necessity of its investigation would be of double importance.In this article, it has been endeavored to explain the governmental approach in jurisprudence and to investigate its differences from "political jurisprudence", " jurisprudence of government " as well as other feasibly- mistaken expressions.Since this issue is considered as a new one, it has been endeavored to investigate in an article some of its angels and to compare it in terms of subject, bases and consequences through an "individual approach in jurisprudence". The governmental approach in jurisprudence is considered as a theory concerning deduction which recommends the jurisprudent in the position of the inference of jurisprudent injunctions to take account of their administration in a governmental system. This inferential method is founded on a series of bases such as the broadness of religion realm to the arena of the management of society along with the consequences such as the priority of preserving the Islamic government to the other jurisprudent injunctions.
  • Azizkhani, Ahmad Page 33
    The formed social movements in 60s and 70s A.D. -different in terms of identity, structure and objectives from the previous samples- has reminded the necessity of presentation of modern thoughts on the statement of modern communal actions; while the theory of new movements was formed in this very regard. In one hand, the occurrence of Islamic Revolution of Iran in 80s A.D. absorbed the flow of western sociological thoughts in line with its propagation, whereas none of these thoughts were capable of expressing Islamic republic of Iran. Meanwhile, some believe that due to the properties such as high-class and transnational identity, conceptual and cultural dimension, depiction of new territories of identity and the property of responsibility towards prejudice, the revolution of Iran is considered as a sort of formed movements in the recent decades particularly the new social movements and consequently, it could be compliant with them. Besides raising this question concerned with the degree of theoretical statement of Islamic revolution of Iran by the theory of modern social movements in the present research, the planning of classic and modern strategy of social action in one hand and the presented ideas related to Iran Islamic Revolution on the other hand, it has been investigated the commonality and diversity of the theory of modern social movements with Iran Islamic Revolution and finally the incapability of this theory in perfect propagation of Iran Revolution in spite of similarities between the theories of modern social movements with Iran revolution has been emphasized.
  • Lakzaee, Najaf Page 45
    Mirdamad is one of the scientists, jurists, and prominent leaders of Twelvers in the period of Shah Abbas Safavi. In the present article, it has been investigated the new aspects of diversity of his states, thoughts, and political-social ideas. The religion and scientific position of him had made him contribute in the issues of Iran and world of Islam and present some guides for the solution of problems. The belief in the theologian instructions of Imamate had made him not give legitimacy to Safavit kingdom; while through relying on jurisprudent bases and to the extent of his power, he did his best in his religious and political duties.
  • Behruzlak, Qolamreza, Alipoor Gorji, Mahmood Page 63
    Panorama is considered as one of the methods of future-survey looking for the answer to this question that "How should be the future?". This method is to present a desirable image in far future and it has never been created out of the existent status, but out of sources, high-rank documents, fundamental standards and goals. Such a presentation of image known as "prediction", would be a sort of planning from the future to the present; and not a method from the present to the future. Since the utopia is not simply succeeded in near future and the society would be obliged to practically utilize a descended model of it, this descended model will be realized as a normative panorama. Accordingly, the present research is an effort to achieve a model of panorama qualified enough to analyze a desirable image in political studies. After the definition of panorama and the necessity of its presentation as a method, it has been studied the mentioned differences in compiling panorama (including the analysis of present status, connecting the future to the present, and the process of compilation). The quadric process in the compilation of panorama for political studies would be the following investigated issues of the article.
  • Zabetpoor, Qolamreza, Qorbi, Seyyed Mohammad Javad Page 91
    The continuous defeats of hard war that caused the transition from hardware to software could be identified under the title of soft war/power, a war that is of soft look but an identity greater than war and hard power. From 90s A.D., the concept of soft power was expressed in political literature and immediately it came into action and nowadays, the countries are to achieve it or to increase its dimensions. Iran has been constantly encountered with soft threatening of opponents in the recent decades in spite of great efficiency in this regard. Hence, the perception of confrontation strategies with soft power can be considered as the necessity of survey relevant to the national security. So this writing is to investigate the soft power and the ways of encountering with it and to present some comments in these areas directing to process and decision making.
  • Rasouli Sani Abadi, Elham Page 123
    A great amount of literature regarding the nuclear issue of Islamic Republic of Iran system has to do with the motivation-based works. The analysts of foreign policy and international relationships are to investigate the major element of the continuation of nuclear activities of Islamic Republic of Iran in spite of pressures and environmental reactions. Through a realistic and security-centered view (inspired by waltz' theory of nuclear hindrance) towards the nuclear plan of Islamic Republic of Iran, these analysts state the major reason of these activities by Islamic Republic of Iran to be the motivation for acquiring security, making regional hindrance, and encountering with potential challenges of security. Considering a great amount of ideas, particularly in western texts relevant to the nuclear issue of Iran, the major goal of this article is to investigate the degree of truthfulness of this idea through the existent data and evidences as well as behavioral and verbal actions of authorities of Islamic Republic of Iran.
  • Yaghuti, Mohammad Mahdi Page 179
    During continuous years after the occurrence of world wars, besides the insistence of western thought on achieving a pragmatist understanding from the world along with the function of modernism in making some kind of fundamental dualism between subject identification (Subzheh) and subject identification (Abzheh), the attempt for adapting these apparently heterogeneous concepts to mention a moral perception from foreign politics through the traditional instruction on modern perception from the world was considered to some extent heavy and even void of rationalism. However, through the investigation of theorization in this regard, we can be hopeful that the attempt to state the foreign politics based on morality, considering as text not margin, would be possible to emerge and it's not worthless and ineffective anymore. This article is an attempt to approve the importance of political moral issues and the possibility of presenting a moral perception from international relationships as well as the depth of interest of various ideas related to foreign politics and the international relationships to this issue, without emphasis on the importance of particular theory or theories.