نشریه علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال ششم شماره 1 (پیاپی 20، بهار 1383)

در سال 1382 اثرات، دو سم ساترن 50% (علف کش) و مالاتیون 57 درصد (حشره کش) بر روی بچه ماهیان تاسماهی ایرانی (Acipenser persicus, 1897) 3-1 گرمی مورد بررسی قرار گرفت. به همین منظور سمیت حاد این سموم بر مرگ و میر بچه ماهیان تاسماهی ایرانی جهت تعیین غلظت کشنده طی چهار روز (LC50 96h) مورد آزمایش قرار گرفت. آزمایش براساس روش استاندارد و به صورت ساکن انجام شد. در طول آزمایش پارامترهای آب از قبیل PH و سختی اندازه گیری شدند که به ترتیب 7-6.5 و 23 میلی گرم در لیتر بود. ضمن اینکه دمای آب مورد آزمایش 1±25 درجه سانتیگراد و اکسیژن محلول هم بالای 7 میلی گرم در لیتر اندازه گیری شد.
براساس نتایج به دست آمده LC50 96h سم ساترن و مالاتیون بر روی بچه ماهیان تاسماهی ایرانی به ترتیب 0.0007 میلی گرم در لیتر و 10 میلی گرم در لیتر محاسبه گردید. در ادامه حداکثر غلظت مجاز سموم ساترن و مالاتیون بر روی بچه ماهیان تاسماهی ایرانی به ترتیب 0.0007 و 1 میلی گرم در لیتر تعیین شد. در پایان براساس جدول استاندارد از نظر سمیت بر بچه ماهیان مورد آزمایش قرار گرفته، سم ساترن در درجه خیلی سمی و سم مالاتیون در درجه سمی متوسط قرار گرفتند.

طیف وسیع آلاینده های موجود در روانابهای شهری و غلظت زیاد آنها خارج از حد توان خود بالایی رودخانه های پذیرنده این روانابها می باشد و خسارتهای زیست محیطی فراوانی را منجر می گردند. راهکارهای مدیریتی به منظور کنترل آلاینده های رواناب شهری به عوامل زیادی از جمله شناسایی این آلاینده ها و تحلیل آماری آنها بستگی دارد. در این مطالعه نیز با بررسی غلظت مهمترین پارامترهای آلاینده در رواناب شهری اصفهان، مناسبترین تابع توزیع احتمال برای هر آلاینده تعیین و از آن در برآورد غلظت آلاینده با دوره بازگشتهای مختلف استفاده شد. طبق نتایج پارامترهای BOD5 و COD از توزیع گاما، و پارامترهای NO3, TP,Pb,TSS از توزیع لوگ نرمال دو پارامترهای پیروی کردند. همچنین برای تمام پارامترهای مورد بررسی، با افزایش دوره بازگشت، غلظت آلاینده افزایش یافت.

هدف کلی از انجام این تحقیق محاسبه میزان آلودگی هوا ناشی از تردد موتورسیکلت ها در شهر تهران از طریق مطالعه میدانی و مدلسازی می باشد. نخستین قدم در نیل به هدف، تهیه اطلاعاتی نظیر تعداد موتورسیکلت های فعال، پیمایش روزانه و سرعت متوسط می باشد. برای اینکار با طراحی پرسشنامه ای و از طریق بررسی میدانی، پراکنش میدانی، پراکنش انواع موتورسیکلت (چهار زمانه، دوزمانه، گازی)، نوع کاربردی آن، تخمین پیمایش روزانه، سرعت متوسط مورد بررسی قرار گرفته اند و برای تایید صحت آمار و اطلاعات با اطلاعات ترافیکی، آمار تولید و... مقایسه گردیده اند. در نهایت با استفاده از اطلاعات بدست آمده و همچنین ضرایب انتشار برای هر نوع موتور سیکلت و توسعه مدلی مبتنی بر اصول پایه ای مدلهای تخمین انتشار آلاینده ها، انتشار سالیانه آلاینده ها از موتورسیکلت های تهران بدست آمده است. نتایج حاصله از این پژوهش نشان می دهد که در سال 1381 در تهران تعداد موتورسیکلت های فعال شهر تهران حدود 450000 دستگاه بوده است و سهم آنها در آلودگی هوای تهران برای آلاینده های اصلی PM10,CO به ترتیب 21 و 9 درصد و برای آلاینده های NOX و NMVOC به ترتیب 1 و 44 درصد از آلودگی ناشی از منابع متحرک می باشد. در کل سهم موتورسیکلت ها در آلودگی هوای تهران ناشی از منابع متحرک 22 درصد می باشد.

امروزه، پساب های صنعتی به صورت یکی از معضلات اساسی بخصوص در کشورهای در حال توسعه درآمده است و شاید بتوان گفت که آلاینده های ناشی از صنایع جزو سمی ترین مواد آلوده کننده محیط زیست می باشند. در پساب های صنعتی ترکیبات مختلفی وجود دارد که مهمترین ترکیبات آلاینده، فلزات سنگین می باشند.
فرآیند اسیدشویی به منظور کنترل خوردگی سطح آلیاژهای فولاد به طور بسیار وسیعی در صنعت کاربرد داشته این امر توسط اسید کلریدریک یا کلرورفریک انجام می گیرد. پس از انجام عملیات اسیدشویی مقدار زیادی از آلاینده ها که عمدتا فلزات سنگین ماند Cr (III,VI), Zn (II), Pb (II), Ni (II), Cd (II) می باشند وارد محلول کلرورفریک می گردند. در این تحقیق روش ترسیب با استفاده از نمک های سولفید برای حذف انتخابی فلزات سنگین بررسی شده و از دو عامل ترسیب شامل سولفید سدیم و سولفید آهن استفاده شد. کاربردهای قبلی از نمک های سدیم و سولفید آهن، در حذف فلزات سنگین نشان می دهد در pH بین 10-5 این نمک ها، در حذف فلزات سنگین موثر می باشند. در صورتی که نتایج در این تحقیق نشان داده که ترسیب فلزات سنگین با استفاده از نمک های سولفید می تواند در pH بین صفر تا یک نیز عملی می باشد. طبق نتایج به دست آمده نمک سولفید بهینه، حذف فلزات سنگین کادمیم، سرب، روی و آهن II با استفاده از سولفید سدیم با نسبت یک مول سولفید سدیم به ازای هر مول فلزات غیرفرو به ترتیب 62.9%، 7.89%، 53.44% و 15.89% می باشد. با توجه به نتایج، درصد بازیابی آهن پایین است و می توان از حد کلرورفیکی تصفیه شده، استفاده مجدد نمود.

تهران به عنوان پایتخت و بزرگترین شهر ایران دارای جاذبه های مختلفی است که باعث تمرکز جمعیت و صنایع در داخل و اطراف این شهر شده است. افزایش روزافزون جمعیت و گسترش چشمگیر صنایع، افزایش نیاز به آب را در پی دارد. تخلیه بدون تصفیه فاضلاب های خانگی و صنعتی به آبهای زیرزمینی، موجب آلودگی سفره های آبی می شود. بنابراین توجه خاص به فاضلاب صنایع و کنترل آن برای کاهش آلودگی زیست محیطی به خصوص کاهش آلودگی آبهای زیرزمینی لازم به نظر می رسد.
در بین صنایع مستقر در محدوده شهر تهران، صنایع نساجی، چرمسازی و کاغذسازی دارای 50 نفر کارگر و بیشتر به عنوان جامعه مورد بررسی انتخاب شدند. اغلب صنایع چرمسازی به خارج از محدوده شهر تهران منتقل شدند و صنایع نساجی و کاغذسازی حدود 14.5 درصد صنایع مستقر در محدوده شهر تهران را شامل می شوند.
در این تحقیق مقادیر کم و کیفی آب و فاضلاب صنایع مذکور مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که میزان آب مصرفی و فاضلاب تولیدی صنایع نساجی مقادیر بیشتری را در بین صنایع منتخب به خود اختصاص داده است که آب مصرفی صنایع 11% از آب شهری، 11% آب شهری و چاه و %78 از چاه آب تامین می شود. مقدار فاضلاب تولیدی نساجی، چوب و کاغذ و تولید کفش ورزشی در محدوده تهران بزرگ حدود 21500 مترمکعب در روز است که با احتساب 200 لیتر سرانه تولید فاضلاب برای هر نفر معادل فاضلاب تولیدی 107500 نفر در روز می باشد. در بین صنایع منتخب بیشترین مقدار تولید فاضلاب مربوط به صنایع نساجی با تولید حدود 87% از کل فاضلاب های تولیدی می باشد.

این بررسی به منظور آگاهی از انتشار و پراکندگی کنه های نرم و سخت (آرگازیده، ایگزودیده) در شهرستان بویراحمد (استان کهگیلویه و بویراحمد) سال 83-82 انجام شد.
این بررسی در یک دهم روستاهای شهرستان بویراحمد در نقاط مختلف (جلگه ای، کوهستانی، کوهستانی جلگه ای) در فصول مختلف سال 1382 طی 35 عملیات صحرایی صورت گرفت. تعداد کل کنه های جمع آوری شده 2173 عدد بود که تعداد 820 عدد آن مربوط به کنه های نرم (آرگازیده) و 1353 عدد مربوط به کنه های سخت (ایگزودیده) می باشد. از خانواده کنه های نرم دو جنس آرگاس و اورنیتودوروس تشخیص داده شد از جنس آرگاس، آرگاس پرسیکوس 23.93% بالاترین میزان و آرگاس رفلکسوس 2.50% و اورنیتودوروس لاهورنسیس از جنس اورنیتودوروس 11.32% جمعیت کل کنه ها را به خود اختصاص داده اند. از خانواده کنه های سخت 3 جنس هیالوما، ریپی سفالوس و همافیزایس تشخیص داده شد. از بین کنه های سخت بالاترین تعداد مربوط به همافیزالیس سولکاتا با 27.75% بود همافیزالیس کونسینا با 9.43%، هیالوماشولزه ای 8.51%، هیالوما مارژیناتوم 7.41%، هیالومادتریتوم 4.80%، ریپی سفالوس بورسا 3.81% و ریپی سفالوس سانگینوس 0.55% از روی میزبانهای مختلف مانند بز، گاو و گوسفند و محل نگهداری آنها لانه ماکیان و اماکن داخلی جمع آوری و تشخیص داده شد.