فهرست مطالب

زبان و زبان شناسی - پیاپی 7 (بهار و تابستان 1387)

نشریه زبان و زبان شناسی
پیاپی 7 (بهار و تابستان 1387)

  • تاریخ انتشار: 1387/02/10
  • تعداد عناوین: 10
|
  • عباسعلی آهنگر صفحه 1
    چامسکی (1995) به پیروی از لارسن (1988، 1990) تحلیل پوسته ای گروه فعلی را در خصوص چگونگی اشتقاق نحوی ساخت های فعلی چند متممی مطرح کرده است. بر اساس این تحلیل، ترکیب سازه ای گروه فعلی از: (الف) گروه فعلی هسته ای درونی با هسته فعل واژگانی و (ب) گروه فعلی پوسته ای بیرونی با هسته فعل سبک انتزاعی و تعبیری سببی یا عامل گری تشکیل می شود. در این مقاله شیوه اشتقاق نحوی برخی از ساخت های فعلی زبان فارسی شامل گزاره های سببی، گزاره های دارای فعل متعدی دو مفعولی با متمم های گروهی و گزاره های دارای فعل متعدی دو مفعولی با بند متممی بر پایه تحلیل پوسته ای گروه فعلی مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت. تحلیل پوسته ای این دسته از گروه های فعلی نشان می دهد که اشتقاق این گونه ساخت های نحوی، ضمن تبعیت از فرضیه اعطای نقش معنایی یکسان، تحت تاثیر دیگر اصول و عملیات نحوی مطرح در برنامه کمینه گرا از قبیل گزینش، ادغام، اصل هسته و اصل ترکیب دوتایی نیز قرار دارد و این ساخت های نحوی می توانند به عنوان فرافکنی های دو جزیی متشکل از گروه فعلی هسته ای درونی و گروه فعلی پوسته ای بیرونی توجیه و بر اساس مبانی و اصول کمینه گرایی مشتق شوند.
    کلیدواژگان: برنامه کمینه گرا، گروه فعلی هسته ای، گروه فعلی پوسته ای، فعل هسته واژگانی، فعل سبک انتزاعی، ادغام، فرضیه اعطای نقش معنایی یکسان
  • آزیتا افراشی صفحه 27
    مقاله حاضر به هدف معرفی ویژگی های سبکی لیکو، گونه ای از شعر شفاهی بلوچی، تدوین شده است. لیکو تک بیتی است مقفا و با وزن هجایی که با استناد به یافته های پژوهش حاضر از ویژگی های سبکی مشخصی به لحاظ نوع واژگان، تشبی هات، سازوکار استعاری غالب، بازنمود نگرش های قومی و محتوای واقع گرایانه آن برخوردار است. در این پژوهش یکصدو سی و پنج بیت لیکو به ترتیب از کتاب صد لیکو (مومنی، 1384)، خبرنامه بلوچستان (آکسنوف،1990)، منابع اینترنتی و مصاحبه با گویش ور بلوچ مکرانی گردآوری شد. آنگاه پنجاه لیکو به طور تصادفی انتخاب و به کمک گویش ور بلوچی تصحیح و ترجمه شد. سپس ترجمه ها با ترجمه های موجود در منابع مذکور مقایسه شد و تصحیحات اعمال گردید و در نهایت با توجه به محدودیت فضای مقاله، بیست ودو بیت لیکو که به لحاظ سبکی و معنایی معرف خوبی برای این مجموعه به شمار می آمد و واژگان و محتوای آن در گفتمان دانشگاهی قابل ارائه بود انتخاب شد. نوع واژه های به کار رفته در لیکو، تشبی هات و سبک واقع گرای آن مهم ترین ویژگی های این گونه از شعر شفاهی به شمار می آید. از جمله اشعار گویشی دیگری که به لحاظ ساختار و محتوا شبیه به لیکو به نظر می رسد، بیت کردی است.
    کلیدواژگان: لیکو، ادبیات شفاهی، شعر بلوچی، تحلیل ساختاری، تحلیل محتوایی
  • محمدجعفر جباری صفحه 41
    فعل های باقاعده مختوم به «- یدن» - که از آن ها با نام های «جعلی»، «ساختگی» و جز آن یادشده - اکثریت قاطع مصدرهای ساده، به ویژه فعل های با قاعده فارسی را تشکیل می دهند. برخی از دستورنویسان بر این باورند که دیر بازی است فعل های ساده از جمله فعل های پیش گفته در زبان فارسی ساخته نمی شوند. این در حالی است که ساخته شدن فعل های ساده و از جمله فعل های مختوم به «- یدن» در فارسی گفتاری همواره ادامه داشته است. هدف این مقاله آن است که با نقد دیدگاه های پیشین، این گونه افعال را در سطوح ساخت واژی، مقوله واژگانی و معنایی مورد بررسی قرارداده، اهمیت و جایگاه آن را در معادل گزینی برای واژه های خارجی یادآوری نماید. نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که این گونه افعال به لحاظ برخورداری از ساخت پیوندی، در ساختن واژه ها به ویژه در زبان علم، می توانند بسیار سودمند واقع شوند.
    کلیدواژگان: مصدر جعلی، مصدر اسمی، مصدر برساخته، بن حال
  • علیرضا خرمایی صفحه 63
    در زبان فارسی و در حیطه ترکیب به عنوان یکی از دو حوزه واژه سازی، فرایند بسیار زایایی وجود دارد که طی آن عنصری غیرفعلی (اسم، ضمیر مشترک، صفت، قید) قبل از ستاک حال فعل (مثلا آموز و بین) قرار می گیرد و ماحصل آن اسم یا صفت جدیدی (دانش آموز، خودبین) است. در مورد این فرایند سه دیدگاه وجود دارد: برخی که عموما دستور نویسان سنتی هستند، آن را صفت فاعلی مرکب مرخم می دانند. پاره ای استنباط دستور نویسان سنتی را صحیح قلمداد می کنند؛ اما تعبیری زبان شناسانه و نو بر آن سوار می کنند. بعضی نیز به کلی با دیدگاه دستورنویسان سنتی مخالف اند و دیدگاه خاص خود را عرضه می کنند. در مقاله حاضر نیز، با اتکا بر دلایل مختلف، ایده سنتی صفت فاعلی مرکب مرخم به کلی مردود شمرده می شود و استدلال می شود که در فرایند مذکور صرفا میان یک عنصر غیرفعلی و یک عنصر فعلی (ستاک حال) پیوند بر قرار می شود و نوع پیوند این دو و در نتیجه، معنای ترکیب بر اساس تلویح کاربردشناختی فارسی زبانان مشخص می شود.
    کلیدواژگان: ترکیب، صفت فاعلی، ترخیم، ستاک حال، تصریح، تلویح کاربردشناختی
  • شهلا شریفی صفحه 77
    در حال حاضر رده شناسی آرایش واژه ها از جمله حوزه های بسیار مورد توجه در رده شناسی است. هاوکینز از جمله زبان شناسانی است که با دستور زایشی به خوبی آشناست؛ اما در دو دهه اخیر توجه خاصی به مطالعات رده شناختی پیدا کرده است و در این حوزه از توجی هات پردازشی برای توجیه الگوهای رده شناختی استفاده می کند. او اصول، فرضیات و توجی هات متفاوتی در رده شناسی آرایش واژه ها عرضه کرده و بدین سبب در این حوزه صاحب نظر محسوب می شود. این مقاله در وهله اول به طرح آرای هاوکینز در حوزه رده شناسی آرایش واژه ها می پردازد و در وهله دوم سعی می کند که میزان انطباق این اصول و آرا را بر زبان فارسی (به ضرورت بحث، فارسی امروز، میانه یا باستان و یا هر سه دوره) مشخص کند و مورد ارزیابی قرار دهد. بررسی وضعیت آرایش واژگانی زبان فارسی روشن می کند که برخی از پیش بینی ها، اصول و توجی هات رده شناختی هاوکینز در مورد زبان فارسی (گاه فارسی امروز و گاه فارسی میانه یا باستان و گاه در دو یا هر سه دوره) مصداق پیدا نمی کند.
    کلیدواژگان: رده شناسی آرایش واژه، آرایش واژگانی اصلی، تحرک پذیری، سنگینی
  • علی رضایی، فردوس آقاگل زاده، عالیه کردزعفرانلوکامبوزیا صفحه 93
    هدف از نگارش این مقاله بررسی برخی فرایندهای واجی از قبیل همگونی، ناهمگونی، حذف و درج واکه در گونه شیرگاه از گویش مازندرانی است. بررسی فرایندهای واجی نتایج زیر را نشان می دهد:1- در جایگاه مرز هجا با عملکرد فرایند همگونی خوشه های همخوانی nd و st به ترتیب به صورتnn وss تولید می شوند. 2- در حالت التقاء واکه ها (e+e) در مرز تکواژها به طوری که تکواژ اول به واکه /e/ ختم شود و دومی تکواژ سوم شخص این گونه زبانی یعنی/e/ به معنی«است» باشد، با عملکرد فرایند ناهمگونی واکه /e/ در تکواژ اول به صورت واکه پسین و افراشته /u/ تولید می گردد. 3- حذف همخوان چاکنایی [h] در بافت بین دو واکه موجب فعال شدن فرایند ترخیم می شود بطوریکه کاهش تعداد هجاها و کوتاه تر شدن کلمه را به دنبال دارد.
    کلیدواژگان: همگونی، حذف، درج واکه، ترخیم
  • ندا موسوی صفحه 107
    قلب نحوی، سازه ای را از جایگاه بی نشان خود جابه جا کرده، بدون آنکه باعث نادستوری شدن جمله شود، بار اطلاعی جمله را دست خوش تغییر می کند. در این فرایند، الگوی آهنگی جمله نیز برای تعیین ساخت اطلاعی آن تغییر می کند. دراین مقاله، به بررسی و مقایسه ساخت اطلاعی و الگوی آهنگی جملات مقلوب در زبان فارسی می پردازیم. نتایج نشان می دهد که قلب نحوی در زبان فارسی از لحاظ اطلاعی، کهنه- شنونده و کهنه- بافت بنیاد است. ضمن اینکه بررسی الگوی آهنگی سازه های مقلوب نشان می دهد که در مورد تمام گروه های اسمی غیر مشخص، گروه اسمی مقلوب دارای الگوی آهنگی L+H* بوده، بنابراین دارای تاکید تقابلی می باشد. در مورد گروه های اسمی مشخص، این الگوی آهنگیL+H* در برخی موارد وجود داشته و در برخی موارد دیده نمی شود؛ بنابراین بر اساس پیش بینی عرضه شده، نوع تاکید در این شرایط وابسته به بافت است.
    کلیدواژگان: قلب نحوی، ساخت اطلاعی، الگوی آهنگی، تکیه تقابلی
  • نقد و معرفی کتاب
  • گلرخ سعیدنیا صفحه 127
    چامسکی (1995) به پیروی از لارسن (1988، 1990) تحلیل پوسته ای گروه فعلی را در خصوص چگونگی اشتقاق نحوی ساخت های فعلی چند متممی مطرح کرده است. بر اساس این تحلیل، ترکیب سازه ای گروه فعلی از: (الف) گروه فعلی هسته ای درونی با هسته فعل واژگانی و (ب) گروه فعلی پوسته ای بیرونی با هسته فعل سبک انتزاعی و تعبیری سببی یا عامل گری تشکیل می شود. در این مقاله شیوه اشتقاق نحوی برخی از ساخت های فعلی زبان فارسی شامل گزاره های سببی، گزاره های دارای فعل متعدی دو مفعولی با متمم های گروهی و گزاره های دارای فعل متعدی دو مفعولی با بند متممی بر پایه تحلیل پوسته ای گروه فعلی مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت. تحلیل پوسته ای این دسته از گروه های فعلی نشان می دهد که اشتقاق این گونه ساخت های نحوی، ضمن تبعیت از فرضیه اعطای نقش معنایی یکسان، تحت تاثیر دیگر اصول و عملیات نحوی مطرح در برنامه کمینه گرا از قبیل گزینش، ادغام، اصل هسته و اصل ترکیب دوتایی نیز قرار دارد و این ساخت های نحوی می توانند به عنوان فرافکنی های دو جزیی متشکل از گروه فعلی هسته ای درونی و گروه فعلی پوسته ای بیرونی توجیه و بر اساس مبانی و اصول کمینه گرایی مشتق شوند.
  • ساغر شریفی صفحه 133
  • مصطفی عاصی صفحه 141
|
  • Abbas Ali Ahangar Page 1
    Chomsky (1995), following on from Larson (1988, 1990), proposed the VP shell analysis to account for the derivation of verbal constructions with multiple complements. Based on this analysis, a verb phrase structure is composed of (a) an inner VP core headed by a lexical verb (V) and (b) an outer vP shell headed by an abstract light verb (v) with a causative/agentive interpretation. This article is an attempt to analyze the syntactic derivation of some Persian verbal constructions comprised of causative predicates, three-place predicators with phrasal complements as well as the three-place predicators taking a clausal complement. The VP shell analysis of these verb phrases shows that such syntactic constructions, satisfying the Uniform Theta Assignment Hypothesis (UTAH), are the result of syntactic operations such as select(ion), merge(r), head principle and binary principle. Moreover, they can be considered as split projections consisting of the inner VP core and the outer vP shell, and can be derived on the basis of minimalistic principles.
  • Azita Afrashi Page 27
    The present paper is an attempt to introduce the stylistic features of Likoo, in the Baluchipoetical folk art. Likoo is a one-line syllabic and rhymed poem. Its significance lies in itsrealistic content and choice of words, the simi lies and the dominant metaphorical features it employs and the ways in which it represents ethnic beliefs. To perform the present research, 135 lines of Likoo were gathered from sad Likoo [hundred Likoos] (Mo’meni,2005), Baluchistan News Letter (Axenov, 1990), online sources and interviews with Mokrani Baluchi speakers. Then 50 Likoos were chosen randomly and their selected lines were corrected and translated into Persian with the assistance of Baluchi speakers. The translations were then compared with the existing translations. Finally, 22 lines of Likoo that were representative of the above mentioned features were analysed.The structural-content analysis of Likoo showed that the words, similies and the realistic style of Likoo are significant, and that Likoo resembles the Kurdish beyt in structure and content.
  • Mohammad J. Jabbari Page 41
    Infinitives ending in /-idæn/, referred to as "Artificial" or "False", comprise a vast majority ofPersian simple verbs. Some grammarians argue that simple verbs, including the abovementioned ones are not made in Persian anymore. Simple verbs, especially those ending in /- idæn/, however, have always been made in the spoken Persian. This article aims at a close investigation of the said group of simple verbs, at the three levels of morphology, lexical category and semantics, emphasizing the part this group of verbs can play in rendering verbs from foreign languages into Persian.
  • Alireza Khormai Page 63
    There exists, in the Persian language, a highly productive compounding pattern, in which a verbal element combines with a non-verbal one to produce a noun or adjective. Three distinct views can be identified regarding this pattern. Some scholars, mostly traditional grammarians, call the output "truncated compound agentive adjective". Some others accept this, but offer a modern linguistic interpretation. Still, others reject the idea of a truncated compound agentive adjective and hold a different view. Based on different pieces of evidence, the present paper, totally rejects the traditional idea and argues that, in this pattern, a verbal element (present root) simply relates to a non-verbal one through compounding. The type of relation, and hence the meaning of the compound are determined by Persian speakers on the basis of pragmatic implicature.
  • Shahla Sharifi Page 77
    Word order typology is one of the most interesting areas in typological studies worldwide.This paper first presents Hawkin's views on word order typology, and then tries to determine whether Hawkins's principles can be matched with the word order in Persian (Old Persian, Middle Persian and/or Modern Persian). The results show us that some of his principles cant be applied to word order in Persian (whether Old, Middle or Modern Persian).
  • Aliyeh K.Z.Kambuzia, Ferdows Aghagolzadeh, Ali Rezaee Page 93
    This paper is an attempt to introduce some active phonological processes in Shirgah variety of Mazandarani dialect. The main results of the study are as follows: 1.At syllable- boundary position, through the application of (complete) assimilation, consonant clusters -nd and –st are converted to -nn and –ss, respectively. 2.The first vowel of the sequence e+e at morpheme- boundary dissimilates to the back high +    +  vowel [u]; yielding non- identical u+e sequence. 3.The process of - epenthesis breaks up word- final 1 2 C C clusters, where 1 C is an obstruent and 2 C a [+sonorant] consonant. 4.Deletion of glottal consonant [h] in the intervocalic context activates the rule of truncation that deletes the first vowel of the sequence V+V.
  • Neda Musavi Page 107
    Scrambling moves a constituent from its default position and changes the information structure of the sentence. In this process, information patterns of the sentence are changed to determine the information structure. The results of the information structure analysis of scrambled Persian sentences in this paper show that scrambling is hearer-old and discourseold. Moreover, the survey of intonation pattern in scrambled constituents shows that in nonspecific noun phrases, L+H* intonation may exist, while in specific noun phrases, the kind of focus depends on context.