ما تا پیش از تحولات یاد شده با نوعی از ادبیات با عنوان ادبیات دیوانی روبه رو بودیم، گونه ای از ادبیات که با آن برای دربار تاریخ نوشته و پیمان نامه و قراردادها را تنظیم می کردند. البته مکاتبات رسمی نیز به همین شیوه نوشته می شد، زبانی کاملا پیچیده و پر از مترادفات.

در دوره فتحعلی شاه که جنگ ها یاد شده هم درآن اتفاق می افتد؛ ما فردی همچون میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی را داریم. فردی که از جایگاه خاصی در نثر فارسی برخوردار است. همان طور که می دانید وی مدتی صدراعظم محمدشاه بود تا این که به دستور خود شاه در باغ بهارستان یعنی همین میدان فردوسی فعلی پس از پنج روز بازداشت خفه می شود. متاسفانه به غیر «منشات» اثر قائم مقام فراهانی چیزی از نوشته های او باقی نمانده است. با این تفاسیر منشات از جمله آثار بسیار مهم در زبان و ادبیات فارسی به شمار می آید که در نثر ادبی فارسی اثر بسیار مهمی از خود برجای گذاشته است.

زبان رایج که با عنوان دیوانیات به آن اشاره شد؛ پیچیده تر از آن بود که بتوان از طریقش با مردم عادی ارتباط برقرار کرد. اخوانیات زبان به کار رفته در نامه های دوستانه است که یکی ازسه نوع زبان به کار رفته در «منشات» قائم مقام فراهانی است. البته زبان موسوم به اخوانیات خاص قائم مقام فراهانی نیست چرا که ما در این نوع از زبان پیشینه ای هزار ساله داریم.