ارزیابی عملکرد و پایداری عملکرد ژنوتیپ های گندم دوروم در مناطق گرم و خشک ایران

به منظور دستیابی به ژنوتیپ های پرمحصول و پایدار گندم دوروم با کیفیت مطلوب و مقاوم به بیماری های مهم برای مناطق گرم و خشک کشور آزمایشی با 18 ژنوتیپ برتر انتخابی به همراه دو شاهد شامل یک رقم گندم دوروم کرخه و یک رقم گندم نان تجارتی در شش ایستگاه مناطق گرمسیری شامل داراب، دزفول، اهواز، ایرانشهر، خرم آباد و زابل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال زراعی (88-1387 و 89 –1388) مورد مطالعه قرار گرفتند. در هر منطقه عملکرد دانه و صفات زراعی ژنوتیپ ها یادداشت برداری شد. عملکرد دانه حاصل از هر آزمایش به طور جداگانه مورد تجزیه واریانس ساده و سپس تجزیه مرکب قرارگرفت. با توجه به معنی دارشدن اثر متقابل ژنوتیپ×سال، ژنوتیپ×مکان و ژنوتیپ×سال×مکان در تجزیه واریانس مرکب، به منظور بررسی دقیق تر اثرمتقابل و بررسی وضعیت ژنوتیپ ها از نظر پایداری، تجزیه AMMI انجام شد. نتایج حاصله با رسم بای پلات نشان داد که ژنوتیپ های شماره 18 (MALMUK-1/LOTUS-5/F3LOCAL(SEL.ETHIO.135.85) و 20 (RASCON-21/3MQUE/ALO//FOJA) کمترین فاصله را از مرکز بای پلات داشتند، و با کمترین اثر متقابل به عنوان پایدارترین ژنوتیپ ها شناخته شدند. برای هر یک از محیط های مورد بررسی نیز ژنوتیپ های مناسب شناسائی شد. از نظر میزان پروتئین، ژنوتیپ شماره 20 با 2/12 درصد، بیشترین پروتئین را نیز داشت. بنابراین این ژنوتیپ با داشتن پایداری عمومی بالا، مقاومت نسبی به بیماری های مهم برگی و کیفیت دانه مناسب، به عنوان ژنوتیپ برتر برای مطالعات تکمیلی انتخاب شد.