چیستی عمود نور

از جمله عناوین یاد شده، در برخی از روایات، برای یکی از مجاری علم و آگاهی امام علیه السلام با ذکر ویژگی و نتیجه آن، عنوان «عمود نور» است. مرحوم کلینی در الکافی ذیل یک باب و صفار در بصائر الدرجات ذیل چندین باب به بازتاب گسترده روایات عمود نور پرداخته اند.
در این نوشتار، پس از نیم نگاهی به چینش روایات عمود نور در کتب حدیثی و واژه شناسی از کلیدواژه های روایات عمود نور، به کاربردهای این واژه در روایات اشاره شده و آنگاه به بررسی سندی و تاریخی روایات این گروه پرداخته شده و در انتها تحلیل مفهومی این حقیقت صورت گرفته است. هر چند این عنوان، عنوانی تازه و بدیع به نظر می آید، اما محتوا و مفهوم روایات عمود نور _ که بیان گر آگاهی داشتن امام علیه السلام از اعمال انسان هاست _ مطلب جدیدی نیست و در آیات و دیگر روایات فریقین نیز قابل مشاهده و پی گیری است. نکته مهم، این است که روایات، منشا آگاهی امام را به اعمال انسان ها روح قدسی اعطایی از جانب خدا به امام، معرفی کرده و عمود نور را وسیله تحقق چنین امری معرفی نموده اند.