بررسی زایایی افعال بسیط در زبان فارسی بر اساس ساخت فعل در تاریخ بیهقی

وجود واژه های بسیط و ظرفیت پیشوندی هر زبان به تنوع واژه سازی کمک می کند. زبان فارسی قرن های چهارم تا ششم این ظرفیت را بالفعل در اختیار داشته است ولی از قرن ششم به بعد، این ویژگی در فارسی اندک اندک از میان رفته است و به جای استفاده از افعال بسیط از افعال مرکب که قدرت زایایی زبان را بسیار کم می کنند، استفاده شده است. بنابراین، احیای افعال بسیط و پیشوندی وظیفه ای است که باید به آن پرداخت تا امکان مشتق سازی از فعل و در نتیجه افزایش قدرت زایایی زبان فارسی دوباره فراهم گردد.
تاریخ بیهقی از گنجینه های ارزشمند نثر فارسی به شمار می آید که در این مهم می تواند بسیار کارا باشد. در میان عناصر زبانی به کار رفته در تاریخ بیهقی، فعل بزرگترین و انعطاف پذیرترین عنصری است که در خدمت قلم بیهقی قرار گرفته است.
در این مقاله نشان داده می شود که وجود پیشوند تا چه اندازه به تنوع افعال و معانی آنها و ساخت افعال بسیط یا مشتقی که می توان آنها را جایگزین عبارات فعلی یا افعال مرکبی پرکاربرد امروزی کرد، کمک می کند.