بررسی نقش توسعه حمل و نقل عمومی محور در ارتقای کیفیت حمل و نقل

توسعه هر منطقه برپایه ظرفیتهای مختلفی صورت می پذیرد که برخی از آنها شامل توسعه محیطی، اقتصادی، جمعیتی و اجتماعی و نیزحمل و نقلی می باشند.امروزه یکی از شاخصه های مهم سنجش توسعه هر جامعه ای نوع و میزان توسعه سیستم حمل و نقل آن می باشد همچنانکه در بررسی اکثر برنامه های توسعه ای از گسترش و ارتقای کیفیت سیستم حمل و نقل به عنوان یکی از اهداف عمده یاد می شود.
از بین شیوه های جابجایی مسافر در کشور در انواع جاده ای، ریلی، هوایی و آبی بیش از 90 درصد توسط جاده انجام می گیرد و سهم ریلی و هوایی تقریبا یکسان است. بر همین اساس ضرورت توجه و رسیدگی به وضعیت ارایه خدمات در این بخش (حمل و نقل جاده ای مسافر) آشکار می شود. (سالنامه آماری حمل و نقل جاده ای،1385)یکی از نشانه های هر جامعه توسعه یافته، پیشرفت سیستم حمل و نقل آن می باشد. با افزایش درآمد سرانه در بین افراد، قدرت خرید وسیله نقلیه شخصی نیز افزایش می یابد و گاه به حدی از تجمل گرایی رسیده که نسبت متعادل 1:1(یک اتومبیل به ازای هر خانواده) بهم می خورد و بیشتر می شود. البته با توزیع متناسب درآمد در جامعه، چرخه اقتصادی پویا تر خواهد شد و به دنبال خود کاهش محرومیت و افزایش رفاه را به ارمغان خواهد آورد که این موضوع از جنبه ای سر منشا رشد و توسعه بوده و از سویی دیگر آسیب هایی را به جامعه وارد کند؛ بنابراین می بایست برای این مسئله که دو وجه ی متفاوت دارد چاره ای اندیشید.
مسلما از توزیع بودجه عمومی در بین مردم و افزایش قدرت آنها جهت خرید وسیله نقلیه شخصی به تناسب عصر سرعت و تکنولوژی نمی توان و نباید جلوگیری کرد؛ یعنی در کشوری که دارای سرمایه فراوان از هر نوع(انسانی، اقتصادی، اجتماعی و...) می باشد و همچنین دارای استعداد شکوفایی توسعه ای است و از جمله آن پیشرفت و توسعه در شیوه های حمل و نقلی، جاده ای، و تسهیلات زیر بنایی مرتبط با آن و... است نمی توان مانع از پیشروی شد؛ لذا اصول اقتصادی و عدالت اجتماعی حکم می کند که نباید خانواده های یک کشور را از دسترسی به خودروی شخصی محروم نمود بلکه لازم است تا با رعایت حقوق فردی و اجتماعی شرایطی فرآهم آورد تا هر فرد یا خانواده متناسب با نوع استفاده از خودروی شخصی هزینه های اجتماعی را نیز پرداخت نماید و یا کمتر و فقط در موارد ضروری از خودروی شخصی استفاده کند.
لذا مالکیت خودروی شخصی شاید به دید خرد یعنی راحتی خانواده مالک بسیار مورد تایید باشد اما کاربرد خودرو از دید کلان و مطابق با اصول پایداری باید تنظیم گردد، هر چند که ذاتا افراد خود محور در اکثر اوقات مصلحت خود را به صلاح جمع ترجیح می دهد.اما برنامه ریزان و سیاستگذاران حمل و نقل یک کشور باید با بهره گیری از اصول علمی و منطقی زمینه های کاهش استفاده از خودروی شخصی و گرایش به سیستم های حمل و نقل عمومی را فرآهم سازند. در این رابطه روش های توسعه حمل و نقل عمومی محور و مدیریت تقاضای حمل و نقلی از جمله راهکارهای متداول در دهه های اخیر بوده که در بسیاری از نقاط دنیا با استقبال روبرو شده است هرچند که شاید در کشور ما کمتر مورد توجه قرار گرفته و در عمل اصلا رعایت نشده است.