مبانی تفسیر اجتماعی قرآن کریم

یکی از تحولات بسیار مهم قرآن پژوهی در دوران معاصر، پیدایش گرایش تفسیر اجتماعی است که در آن، مفسران به پیام های اجتماعی قرآن کریم می اندیشند. این گرایش جدید تفسیری بر آن است تا آموزه های اجتماعی قرآن را در متن زندگی مردم قرار دهد و ویژگی مهم آن، ایجاد تحول در تفسیر قرآن از فردگرایی به جمع اندیشی و تحلیل سرنوشت کلی جامعه مسلمانان است.در نوشتار حاضر، ابتدا پیشینه و چیستی اجتماعی، شرایط و ویژگی های مفسر گرایش اجتماعی قرآن مطرح گردیده و سپس کوشش شده یک بخش از این گرایش یعنی مبانی تفسیر اجتماعی قرآن کریم تبیین شود. منظور از مبانی، اصول و پایه هایی است که بر اساس اصول و پیش فرض های آن، از پیام های قرآن پرده برداری انجام می گیرد. این گرایش تفسیری، افزون بر مبانی عام تفسیر، مبانی خاص تفسیر اجتماعی نیز دارد امکان تفسیر علمی قرآن؛ امکان استخراج قوانین جامعه شناختی از قرآن کریم در دو بخش تاریخی و اجتماعی؛ امکان ترسیم و تعیین اصول و قواعد نظام اجتماعی مطلوب از نگاه قرآن کریم؛ وجود و امکان شناسایی مفاهیم، محورها و گزاره های همسو و ناظر به مباحث اجتماعی و همچنین توجه به تجربه های بشری در فهم و انسجام و وحدت در پیام های قرآن را می توان از مبانی خاص این گرایش جدید تفسیری داشت.