رهیافت نظری انقلاب اسلامی در مواجه با «مدرنیته غربی»

«مدرنیته غربی» در دیدگاه امام خمینی ره، مقام معظم رهبری و آیت الله جوادی آملی به ترتیب در قالب اصطلاحاتی چون «تمدن در مسیر توحش»، «مدنیت جنگلی» و «جاهلیت مدرن» تقریر شده است. در این نوشتار ضمن تشریح «چرایی» چنین نگاهی، درصدد پاسخ به این سوال اصلی است: «مواجه انقلاب اسلامی با مدرنیته غربی بر چه منطقی استوار است؟». یافته ها براین نکته تاکید دارد که مواجه انقلاب اسلامی با مدرنیته غربی، بر مبنای عموم و خصوص من وجه قابل بررسی است. از منظر متفکران انقلاب اسلامی، «جاهلیت» مفهومی عام و مصداقی فراگیر دارد و می تواند در هر عصری نمود داشته باشد. «جاهلیت کهن»، مصداقی مضیق از جاهلیت در صدر اسلام و «جاهلیت مدرن»، مصداقی موسع از آن در عصر جدید است. تفکر الحادی مبانی فکری مدرنیته غربی را شکل داده و علم و تکنولوژی با انقطاع از علل فاعلی و غایی، به ابزار سیاست های استکباری و استعماری بدیل گشته است. حال آنکه، در اسلام پیشرفت های صنعتی و هنری ارزش والایی داشته و استفاده و استخدام علم و تکنولوژی در تمام امور سازنده و سودمند به رسمیت شناخته شده است. به زعم متفکران انقلاب اسلامی، «انسان فطرتا متمدن و طبعا وحشی» است. از اینرو چه بسا انسان هایی در اعصار نخست با گرایش فطری در اوج تمدن زندگی کرده و انسان هایی در عصر جدید با گرایش به طبع، و با استفاده از علم و صنعت، توحش مدرن را تجربه می کنند.