تاثیر بارش نقطه ای و منطقه ای در برآورد رواناب حوضه بالخلوچای

در دهه های اخیر به دلیل اهمیت فرآیند بارش-رواناب توسعه مدل های مناسب برای تخمین رواناب از روی داده های بارش به مساله ضروری تبدیل شده است. بارش یکی از مهم ترین داده های ورودی به سیستم های هیدرولوژیکی محسوب می شود که به دو صورت بارش منطقه ای و بارش نقطه ای در نظر گرفته می شود. برای مدل سازی فرآیند بارش- رواناب از مدل های هوشمندی که با پارامتر های ورودی و خروجی عملیات نگاشت را انجام می دهند و نتایج حاصل از دقت و صحت مناسبی برخوردار است، استفاده می شود. در این تحقیق برای تخمین رواناب خروجی حوضه بالخلوچای واقع در غرب استان اردبیل از مقادیر بارش پیشین و دبی پیشین تا سه روز قبل استفاده شده و بارش نیز در دو حالت بارش منطقه ای و بارش نقطه ای که مربوط به بارش 6 ایستگاه باران سنجی بوده، در نظر گرفته شده است. به منظور برآورد بارش–رواناب در حوضه بالخلوچای از مدل های هوشمند شبکه عصبی مصنوعی (ANN) و برنامه ریزی ژنتیک (GP) و سیستم استنتاج عصبی–فازی تطبیقی (ANFIS) استفاده گردیده و نتایج توسط معیار های ارزیابی مقایسه شده است. مقدار ضریب تعیین (R2)، جذر میانگین مربعات خطا (RMSE) و ضریب نش ساتکلیف (N-S) مربوط به دقیق ترین مدل های بارش منطقه ای برای داده های آزمون به ترتیب 854/0، 573/0، 935/0 و در دقیق ترین مدل بارش نقطه ای برای داده های آزمون به ترتیب 852/0، 578/0، 932/0 می باشد. با توجه به نتایج حاصل از معیار های ارزیابی یاد شده، به دلیل بیش تر بودن ضرایب تعیین و نش ساتکلیف و هم چنین کم تر بودن مقدار جذر میانگین مربعات خطای بارش منطقه ای نسبت به بارش نقطه ای، بارش منطقه ای دارای نتایج دقیق تری نسبت به بارش نقطه ای می باشد.