اصالت وجود در فرآیند فهم

مفاهیمی که ذهن از اشیای خارجی انتزاع می کند، چند دسته اند: ابتدا «مفاهیم ماهوی عرضی»، سپس «مفهوم ماهوی جوهر» و در پایان «مفاهیم فلسفی». آدمی به علم حضوری می یابد که تنها هنگامی آثار ویژه خود را داراست که بتوان آن را «موجود» نامید، و این منشا پیدایش مفهوم «وجود» است.
مفاهیم یادشده از یک تحقق به دست می آیند که او محکی همه آنهاست، اما یکی از این محکی ها اصل (پر کننده خارج) و دیگران فرع اویند؛ به اصطلاح فلسفی شیء اصیل، حیثیت تقییدیه شیء اعتباری است. مفاهیم ماهوی پیش از مفهوم وجود به ذهن می آیند؛ پس ذهن آنها را اصیل می پندارد. اما تصور دقیق مسئله روشن می نماید محکی وجود عین تحقق خارجی و محکی ماهیت تعیین دامنه همان تحقق واحد در زمینه ویژه ای است.
حیثیت تقییدیه سه گونه است: نفادی، شانی، اندماجی. چون تحقق اعراض امتداد تحقق جوهر و متحد با اوست، ویژگی نفاد بودن اعراض نیز با جوهر متحد می گردد. بنابراین، محکی مفهوم ماهوی که حاصل اتحاد محکی جوهر و اعراض است، برای محکی وجود خاصیت نفادی می یابد. البته مراد از نفاد، معنای نسبی اوست نه مطلق؛ زیرا هویت امکانی به سبب محدودیت وجود، ورای حد (ماهیت) خویش را پوشش نمی دهد و در ورای حد، عدم او صادق است، اما ورای حد، خود وجودی دیگری است، نه هیچ و پوچ.