شالوده تشکیک وجود در آرای ابن سینا با تاکید بر متن المباحثات

اصطلاح «تشکیک» در فلسفه و نیز علم منطق به کار می رود و ریشه واحدی دارد. فیلسوفان اسلامی، هنگام تبیین انواع تمایز بین موجودات، معنای فلسفی تشکیک را مطرح کرده اند. این قسم از تشکیک، برخلاف تشکیک منطقی، به حوزه الفاظ و مفاهیم تعلق ندارد، بلکه نحوه تمایز واقعی میان دو شیء است که در عین اشتراک، از هم متمایزند. نظریه تشکیک وجود بر اساس دیدگاه مشهور، ناظر به این اصل فلسفی است که وجود در همه موجودات، اختلاف نوعی ندارد، بلکه اختلافات وجود نیز به همان وجود بازمی گردد. به دیگر سخن، اختلاف وجودی به شدت و ضعف در هستی وابسته است. مقاله حاضر بر آن است تا ریشه و اساس تشکیک وجود را با قرائت ابن سینا در کتاب المباحثات توضیح دهد. ابن سینا به این نکته در المباحثات تصریح کرده است. کتاب یادشده شامل هفت مباحثه از شیخ الرئیس با شاگردانش است و سبب تالیف آن، پرسش و پاسخ هایی بوده که بین او و برخی شاگردانش صورت گرفته است. مبنای او در نهمین مسئله مباحثه نخست، به گونه ای است که می توان بین فلسفه ابن سینا با فلسفه ملاصدرا در مکتب فلسفی اصفهان ارتباط عمیقی ملاحظه کرد.