بررسی میزان مصرف و علل عدم مصرف خون و فرآورده های خونی در مراکز درمانی استان سمنان

درخواست بیش ازحد خون، ازمعمول ترین مشکلات در بیمارستان ها می باشد. این انتقال خون اگر به طور صحیح استفاده شود، می تواند نجات بخش حیات باشد وسطح سلامتی را ارتقاء بخشد(1). فن آوری های پرهزینه و پرزحمت برای تهیه انواع فرآورده های سلولی و پلاسمایی علاوه بر محدودیت در منابع جایگزین، محققان طب انتقال خون را بر آن داشته تا با تهیه دستورالعمل ها و استانداردهایی در زمینه استفاده صحیح و مناسب خون و فرآورده های خونی، برای حفظ هر چه بیش تر منابع خون بکوشند(2). باید به این نکته توجه کرد که تنها با سیاست گذاری های مناسب و مبتنی بر نیازها و امکانات حاکم بر هر جامعه، می توان خون کافی برای مصرف تهیه نمود(3). تزریق خون تنها یکی از راه کارهای درمانی می باشد. از دست رفتن خون باید به حداقل رسیده تا متعاقبا نیاز به تزریق خون کاهش یابد(4).هدف از مطالعه حاضر بررسی متوسط میزان درخواست و مصرف خون و فرآورده های خونی در بیمارستان های استان سمنان بوده است.
در مطالعه توصیفی گذشته نگر حاضر مصرف خون و فرآورده های خونی در 9 بیمارستان که جزء مراکز دولتی، دانشگاهی و تامین اجتماعی استان سمنان بودند، از ابتدای سال 1392 تا پایان سال 1393 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که از 32133 واحد گلبول قرمز، 7423 واحد پلاکت و 12176 واحد FFP سفارش داده شده توسط مراکز درمانی به ترتیب 2911 واحد (91/90 درصد)، 7205 واحد (06/97 درصد) و 11979 واحد (38/98 درصد) مورد استفاده قرار گرفته اند و به ترتیب 62/8 درصد، 94/2 درصد و 65/3 درصد مورد استفاده قرار نگرفته است. میزان عدم مصرف خون و فرآورده های خونی در بیمارستان های شهر سمنان نسبت به مطالعات مشابه در ایران بسیار مطلوب می باشد. عمده ترین علت عدم مصرف خون و فرآورده های خونی، عدم نیاز بیمار و اتمام تاریخ مصرف فرآورده بوده است. سازمان انتقال خون هزینه تولید هر واحد خون را 600 هزار ریال برآورد کرده است. انتقال خون یزد در سال 1394 نیز هزینه های فرآوری هر کیسه خون را 150 هزار
تومان برآورد کرده است که این رقم برای گروه های خونی نادر به 5 میلیون تومان نیز می رسد. البته هزینه های دیگر شامل کراس مچ، نقل و انتقال ، نگهداری و هم چنین آزمون های غربالگری بر مبلغ فوق باید اضافه گردد(5).
در مطالعه حاضر نشان داده شد که به طور کل 91/90 درصد از گلبول قرمز درخواست شده توسط نه بیمارستان استان سمنان مورد مصرف برای بیماران قرار گرفته است. این میزان در مقایسه با مطالعه زمانی کیاسری و همکاران که میزان مصرف را 16درصد عنوان کرده اند، بسیار مطلوب می باشد(6). هم چنین میزان گلبول قرمز درخواستی اتلاف شده در بیمارستان های آموزشی زاهدان در بررسی کرمی و همکاران 44درصد بوده است که میزان اتلاف بسیار بیش تری را نسبت به مطالعه حاضر نشان می دهد(1).
پیشنهاد می شود تصمیم گیری برای درخواست و کراس مچ و مصرف خون بر پایه اندیکاسیون های کلینیکی و آزمایشگاهی دقیق باشد. می توان با تهیه شیوه نامه مناسب برای درخواست خون و آموزش بیش تر به پزشکان و متخصصین میزان هدر رفت خون را کاهش داد.