تاثیر موقعیت اجتماعی بزهکار بر مجازات در آموزه های کیفری اسلام

پژوهش حاضر کوشیده است تا اثرگذاری موقعیت اجتماعی را به عنوان جایگاه افراد در گروه و اجتماع بر مجازات بررسی کند. «موقعیت اجتماعی» از مفاهیم نسبی بوده و تعیین مصداق آن بر عهده عرف است. برابری در برابر قانون و اجرای مجازات به صورت یکسان، یکی از زیرمجموعه های اصل مساوات است که بر آن تاکید فراوان شده است. پیش از ظهور دین مقدس اسلام، دادگاه ها به تبع طبقات اجتماعی، دارای سلسله مراتب بود و موقعیت اجتماعی افراد در تعین نوع و میزان مجازات تاثیر زیادی داشت. در این نوشتار، تاثیر موقعیت اجتماعی مجرمان بر مجازات در آموزه های کیفری اسلام با رویکرد توصیفی و تحلیلی بررسی می شود. بر اساس یافته های این تحقیق، تاثیر موقعیت اجتماعی مجرمان بر حدود، قصاص و تعزیرات گرچه از لابه لای کتب فقهی قابل استنباط است، اما پذیرش تاثیر آن بر تعزیرات آسان تر از تاثیر آن در حدود، قصاص است. رعایت مصالح و منافع اجتماع، قاعده «اهم و مهم»، و مانند آن موجب می شود گاهی از فوریت اجرای حدود صرف نظر شود و تا زمان مناسب، به تاخیر بیفتد. سیره معصومان علیهم السلامنشان می دهد که ایشان گاهی افرادی را که از جایگاه والایی برخوردار بودند مورد عفو قرار داده و یا تعزیر شدیدتری نسبت به آنها اعمال می کردند.