تنوع ژنتیکی عملکرد دانه و برخی صفات مورفولوژیکی در لاین های بومی گندم نان

به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی عملکرد دانه و برخی صفات مورفولوژیکی 99 لاین خالص گندم نان استخراجی از توده های بومی مناطق مختلف ایران، دو آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 89-1388 و 90-1389 به ترتیب در ایستگاه ساعتلوی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی و مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ارومیه انجام شد. نتایج تجزیه واریانس ساده اختلاف معنی دار را بین لاین ها از نظر عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه در هر دو سال نشان داد. بیشترین عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه به ترتیب مربوط به لاین شماره 87 و لاین شماره 18 بود. تجزیه واریانس مرکب نشان داد اثر متقابل لاین در سال برای تمامی صفات مورد مطالعه به جز طول ریشک، تعداد سنبلچه در سنبله و تعداد دانه در سنبله در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. بر اساس تجزیه خوشه ایمیانگین صفات به روش وارد، لاین ها در هفت گروه قرار گرفتند که این تعداد گروه بر اساس تجزیه واریانس چند متغیره مورد تایید قرار گرفت. احتمال صحت گروه بندی با تجزیه تابع تشخیص 9/88 درصد به دست آمد.لاین های خوشه های اول و ششم نسبت به سایر خوشه ها دارای بیشترین میانگین عملکرد دانه و اجزای آن بودند. سه تابع کانونیکی اول با مقادیر ویژه بزرگتر از یک در مجموع 3/80 درصد از واریانس موجود را توجیه کردند. با توجه به ضرایب تشخیص کانونیکی این سه تابع، صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، طول سنبله، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه،وزن برگ پرچم، عرض برگ پرچم، تراکم سنبله و روز تا ظهور سنبله بیشترین اهمیت را در ایجاد تنوع بین لاین های گندم داشتند.