واکاوی معنای «رجل مطلوب» در حدیث عنوان بصری

وجود کنایات، اشارات، تعریض ها، عبارات دشوار و واژگان غریب در متون روایی رسیده از معصومین (ع)، موجب شده تا کار ترجمه و فهم معنای دقیق روایات دشوار به نظر رسد. توجه به رویدادهای تاریخی و معنای نخستین واژه ها در زمان صدور روایات و نیز در نظر گرفتن فضا و سبب صدور احادیث و سیاق عبارات، موجب فهم صحیح گزارش ها و روایات صادره از معصومان (ع) خواهد بود. عبارت «إنی رجل مطلوب»، که در حدیث «عنوان بصری» از سوی امام صادق (ع) به کار برده شده، از جمله تعریض هایی است، که افزون بر این، در بسیاری دیگر از متون روایی، تفسیری، ادبی و تاریخی شیعه و سنی نیز دیده می شود. مطالعات فقه الحدیثی در قرائن درون و برون متنی و بهره گیری از روش معناشناسی واژگان نشان از آن دارد که از میان احتمالات گوناگون در معنای این تعریض، تنها یک احتمال پذیرفتی است: «تحت تعقیب یا نظر دستگاه حکومتی». نوشتار حاضر بر آن است تا با به کارگیری روش های فقه الحدیثی، توجه به رابطه هم نشینی واژگان و کاربست آن در دوره حضور و نیز در متون متقدم و متاخر، معنای صحیح این تعریض را از لسان اهل بیت (ع) واکاوی کرده، به ارزیابی و نقد احتمالات مطرح شده بپردازد.