فیلوژئوگرافی گونه بز وحشی (Capra aegagrus Erxleben، 1777) در ایران بر اساس DNA میتوکندری

کل و بز از مهم ترین پستانداران ایران است و به دلیل پراکنش وسیع و وجود جمعیت های مختلف در کشور، بررسی فاصله ژنتیکی و فاصله جغرافیایی بین جمعیت های مختلف و ارتباط بین این دو، می تواند نقش مهمی در حفاظت از جمعیت های باقی مانده ایفا کند؛ در مطالعه حاضر، 481 جفت باز از ناحیه کنترل DNA میتوکندری در 343 نمونه کل و بز در ایران به منظور بررسی وضعیت فیلوژئوگرافی این گونه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج درخت تبار زایی و آنالیزهای فیلوژئوگرافیک کلاد آشیانه ای وجود 7 کلاد گسترده را در کشور مشخص کرد و نشان داد که در گذشته جریان ژن وسیع بین جمعیت ها وجود داشته و بسط جمعیتی در تعدادی از کلادها اتفاق افتاده است، اما وجود نمونه های مناطق مختلف در بیشتر کلادهای مشخص شده بیانگر وجود ارتباطات قوی و ساختار فیلوژئوگرافیک نسبتا ضعیف برای کل جمعیت های کل و بز در ایران است. همچنین نتایج آنالیز واریانس مولکولی نشان داد که درصد واریانس بین مناطق مختلف کم تر از درصد واریانس داخل مناطق است که این مورد با نتیجه آزمون منتل که بیانگر عدم معنی داری جدایی از طریق فاصله جغرافیایی بود، مطابقت دارد. این یافته ها نشان می دهد که کل و بزها در ایران ساختار و ارتباطات پیچیده ای دارند و در گذشته جریان ژنی قوی بین جمعیت های مختلف برقرار بوده است و عوامل طبیعی در محدود کردن جریان ژن بین جمعیت های کل و بز تاثیر زیادی نداشته است که یکی از دلایل آن علاوه بر قدرت جابجایی بالای گونه، احتمالا باید مربوط به دخالت انسانی و جابجایی های آن در طول روند اهلی سازی باشد.