تجزیه ژنتیکی برای برخی صفات زراعی و فیزیولوژیک کلزا در شرایط تنش و عدم تنش خشکی

به منظور برآورد ترکیب پذیری و پارامترهای ژنتیکی کلزا از لحاظ خصوصیات زراعی و فیزیولوژیک از طرح دای آلل دوطرفه استفاده گردید. نتاج 1F به همراه والدها در دو آزمایش مجزا تحت شرایط تنش و عدم تنش خشکی بر پایه طرح لاتیس ساده 9 × 9 در موسسه تحقیقات کشاورزی دیم (سرارود) طی سال زراعی 95-1394مورد ارزیابی قرار گرفتند. واریانس ترکیب پذیری عمومی (GCA) و خصوصی (SCA) و تلاقی های معکوس برای اکثر خصوصیات در دو شرایط معنی دار بود. رقم شیرآلی برای میزان روغن و ارقام کامت و دلگان برای عملکرد دانه، بالاترین GCA را برای دو محیط داشتند. دورگ آرجی اس 003 × لیکورد در دو محیط برای صفات وزن دانه، محتوی آب برگ، میزان روغن و عملکرد دانه مقادیر SCA مثبت و معنی داری داشت. واریانس افزایشی برای روز تا گلدهی، ارتفاع بوته، طول خورجین، وزن هزاردانه و میزان روغن دانه در دو محیط بالا بود و برای عملکرد دانه در دو محیط، خورجین در بوته، محتوی آب برگ و دمای برگ در محیط تنش و نشت یونی محیط غیرتنش، سهم غالبیت ژن ها بیشتر بود. تحلیل گرافیکی هیمن نشان داد که اکثر صفات تحت تاثیر غالبیت نسبی و خورجین در بوته در محیط تنش، محتوی آب برگ و عملکرد دانه در محیط غیرتنش تحت کنترل فوق غالبیت ژن ها قرار دارند. بیشترین میزان وراثت پذیری خصوصی در وزن هزاردانه برای محیط تنش (92/0) و کمترین در محتوی آب برگ برای محیط غیرتنش (21/0) مشاهده شد. نتایج این بررسی نشان داد که امکان بهبود عملکرد دانه، میزان روغن و سایر صفات زراعی و فیزیولوژیک از راه تلاقی بین ارقام متفاوت کلزا برای هر دو شرایط وجود دارد.