مخاطرات محیط زیستی فراروی دانش بومی ماسه زارهای بیابانی

ماسه زارهای بیابانی یکی از شکل های ژئومورفولوژی غالب گستره نواحی گرم و خشک بیابانی به شمار می آید که به واسطه ساختار عوامل تشکیل دهنده این رخساره، از شرایط ادافیکی خاصی برخوردار می باشند. وجود خاک های ماسه ای با نفوذپذیری بسیار زیاد و حساس در برابر فرسایش بادی، حاکمیت طوفان شن، فقر مواد غذایی خاک، کمبود رطوبت نسبی، فراوانی انرژی نورانی خورشید، نقصان نزولات جوی و خشکی مفرط هوا، از جمله ویژگی های برجسته ماسه زارهای بیابانی می باشد که استقرار گیاهان شن دوست را محدود ساخته و تنوع و تراکم پوشش گیاهی نیز پائین می باشد. (بتولی و شاهمرادی، 1391). اراضی ماسه ای که به بیابان های ماسه ای یا« ارگ» موسوم است از عوارض مهم در مناطق بیابانی می باشند. این نوع بیابان ها در نتیجه فرسایش شدید سایر مناطق و حمل ماسه و انباشته شدن آن حاصل می شوند و در صورت تداوم وزش باد و طوفان در این مناطق، تپه های ماسه ای جدید دائما تشکیل می گردند (احمدی، 1387). مناطق خشک و بیابانی یکی از اکوسیستم های بسیار حساس موجود در طبیعت می باشد که به واسطه عوامل محدود کننده متنوع حاکم بر این مناطق، باعث ایجاد شرایط خاص زیست محیطی شده و نتیجتا" تنوع گیاهی آن بسیار محدود می شود (کردوانی، 1374). بیش از چهل و شش هزار کیلومتر مربع از اراضی بیابانی کشور را پهنه های ماسه ای تشکیل می دهد (عباسی، 1392). اگرچه در بخشی از گستره ماسه زارهای بیابانی به لحاظ استقرار گیاهان ماسه دوست، امروزه به عنوان تپه های شنی پوشیده از گیاه تلقی شده و جزء اراضی ماسه ا ی تثبیت شده قرار می گیرند، با وجود این در بخش قابل توجهی از پهنه های شنی که بدون پوشش گیاهی بوده و به لحاظ حاکمیت باد و سیطره انواع استرس های محیطی، جزء تپه های ماسه ای فعال و روان قرار داشته و هر ساله با جابجائی خود مشکلات فراوانی را برای جاده ها، اراضی کشاورزی، شهرها و تاسیسات وارد می آورند و پیوسته نیز در حال پیش روی هستند (بتولی، 1381)...