نشریه طبیعت ایران
سال هشتم شماره 6 (پیاپی 43، بهمن و اسفند 1402)

در گذشته، پیشینیان ما در اطراف روستاهای خود بند مستحکمی از خاک برای جلوگیری از ورود سیلاب های خروشان احتمالی به داخل روستا و تخریب سرمایه هایشان، با کمک و همیاری همه اهالی و ساکنان، احداث می کردند، که با اسامی مختلفی مانند «بند»، «سیل بند» و امثال آن شناخته می شد. اگرچه، در داخل روستا، هر فرد برای ساختن و مدیریت خانه و سرپناهش، محل دام و طیورش، باغ و مزرعه اش، کارگاه گلیم و قالی بافی و سایر صنایع کوچک محلی اش، به صورت منفرد و با هزینه های شخصی اقدام می کرد و از سرمایه گذاری های خود، «منتفع شدن» و «تولید محصول» را مدنظر داشت، برای احداث بند یا سیل بند، نخست به صورت جمعی و با همکاری همگان و سرمایه عمومی روستا و سپس با هدف محافظت از دارایی های خود در برابر یکی از بلایای طبیعی به نام «سیل» اقدام می کرد.

پژوهشگران تاریخ، علمی که بیش از هر چیز به مطالعه زندگی و فعالیت های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و غیره جوامع انسانی در گذشته می پردازد، درنتیجه افزایش نگرانی های زیست محیطی در اواخر قرن بیستم، به تدریج بر تعاملات انسان و محیط زیست متمرکز شده اند. ایده های مربوط به حفاظت از طبیعت، واکنش به بلایای طبیعی و رفع آلودگی یا اقدامات پیشگیرانه در رابطه با آنها، بهره برداری از منابع و اثرات زیست محیطی توسعه موضوعات اصلی بوده اند که توسعه تاریخ زیست محیطی (ترجمه تحت اللفظی تاریخ زیست محیطی انگلیسی) را رقم زدند. این شاخه علمی، تعاملات بین جوامع و محیط زیست را در گذشته مطالعه می کند. به این ترتیب، عناصر غیرانسانی را در تاریخ ادغام می کند و ساختار سنت دیرینه غرب را در تفکیک «خرد، جامعه و فرهنگ» از یک سو و «طبیعت» از سوی دیگر می شکند.

سنجش و پایش ویژگی های ساختاری توده های جنگلی برای بررسی روند تحولات توده، برنامه ریزی دخالت های جنگل شناسی مانند عملیات پرورشی و برنامه ریزی عملیات احیایی الزامی است. این پژوهش در چارچوب طرح جامع سنجش و پایش جنگل های زاگرس که با روش پایش مکان محور طراحی شده است، به ارزیابی ساختار یک توده های جنگلی در ناحیه رویشی زاگرس تعداد 34 قطعه نمونه یک هکتاری. در هریک از مکانها، یک قطعه نمونه یک هکتاری مربعی شکل به صورت تصادفی پیاده شد. نتایج نشان داد که تعداد کل گونه های درختی و درختچه ای از حداقل 1تا حداکثر6 گونه و از نظر تعداد در هکتار از حداقل 18تا حداکثر 924 اصله می باشد از نظر مبد ا گونه های درختی بیشرین تعداد پایه های شاخه زاد 826 و در بیشتر سایتها پایه های شاخه زاد غالب می باشند قطر متوسط جستهای درختان شاخه زاد از حداقل 3 تا 69 سانتی متر و ارتفاع درختان از 3 تا 8/10 متر می باشد. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که ارزش شاخص زاویه یکنواخت برابر در قطعات نمونه مختلف بین 469/0تا و86/0 بوده که نشان می دهد پراکنش در همه توده ها کپه ای است. همچنین نتیجه ارزش شاخص ترکیبی قطعات مورد بررسی به ترتیب برابر 2/0 و 5/0 است که نشان می دهد اکثر توده ها در وضعیت ضعیف تا متوسطی از نظر پایداری قرار دارند. پایش روند تغییرات ویژگی های ساختاری توده های مورد مطالعه در قطعات نمونه دایم با تکرار برداشت ها در فازهای آینده منجر به کسب اطلاعات سودمندی در مورد توده های جنگلی زاگرس خواهد شد.

در فاز اول طرح پایش اکوسیستمهای مرتعی کشور، تعداد شش سایت (رویشگاه) شامل سایت های هسارچال (تنگه گلی) و سوتک در استان مازندران، سایت های شابیل و آلوارس در استان اردبیل و سایت ارشد چمن(قرق و چرا شده) در استان آذربایجان شرقی انتخاب شدند . بررسی ها نشان می دهد که میزان درصد پوشش تاجی و تولید مناطق مرتفع و آلپی کشور دارای ظرفیت بالایی بوده و بعد از مناطق مرطوب و نیمه مرطوب کشور، دارای بیشترین درصد پوشش و تولید می باشد .بررسی ها نشان داد، عوامل بارندگی سالانه، بارندگی پاییز و زمستان و بارندگی فصل رشد و مواد آلی و ازت خاک به صورت مثبت و افزایشی در مد ل های رگرسیونی پیش بینی درصد پوشش تاجی و مقدارعملکرد)تولید) رویشگاه ها نقش دارند. وجود اختلاف معنی دار در میزان بارندگی و افزایش سالانه آن در فصل رشد و هم زمان با آن، افزایش درصد پوشش و تولید گیاهان، نشان دهنده این است که بارندگی و زمان و پراکنش آن در ماه های مختلف، نقش مهمی در تغییرات پوشش گیاهی در طی سالهای مورد مطالعه، داشته است.

هور های شریفیه، منصوره و غیزانیه واقع در رودخانه کوپال، از هور های فصلی بودند که معمولا در فصل زمستان به واسطه سیلابی بودن منطقه، آب گیری می شدند. طی بازدید میدانی از این هورها در سال های 1394 و 1395، منطقه کاملا خشک و به چشمه گرد و غبار تبدیل شده بود. پس از احداث کانال موسوم به نصر، فرصت مناسبی برای رسیدن آب به هور منصوره فراهم شد و پخش آب در 11 نوبت و پس از آن به صورت ادواری ولی نامنظم در هور انجام شد. هم زمان از سال 1395 تا 1400 در قالب اجرای پروژه تحقیقاتی روند توالی و تغییرات پوشش گیاهی هورهای شریفیه و منصوره پایش شد. نتایج نشان داد، بعد از آب گیری و بارندگی های مناسب فصلی و افزایش تدریجی میزان حجم آب پخش شده و ماندابی شدن تالاب، گونه های گیاهی تالابی دایمی ریزوم دار و خشکی زی متنوعی ظاهر می شوند. پس می توان نتیجه گیری کرد، خوشبختانه هنوز این مناطق از بانک بذر خوبی برخوردار هستند و چنانچه حقابه آنها تامین شود، قابلیت احیای پوشش گیاهی طبیعی وجود دارد. بنابراین، با قدری توجه و مدیریت می توان یکی از کانون های گرد و غبار را بدون کشت نهال که مرسوم شده است، مهار کرد.

چندین پروژه تحقیقاتی در راستای کاشت و وضعیت رویش درختان صنوبر در استان لرستان اجرا شده است که یکی ار مهمترین آنها پروژه آزمایش مرحله نهایی سازگاری ارقام مختلف صنوبر بود. در این پژوهش 20 کلن صنوبر (10 کلن تاج بسته و 10 کلن تاج باز) به مدت پنج سال در ایستگاه باغ کشاورزی (زمین 14 هکتاری) در شهرستان خرم آباد کاشته شده و در وضعیت اقلیمی و اکولوژیکی استان مورد آزمایش قرار گرفتند. در نهایت در بین کلن های تاج بسته که در فاصله کاشت 3 × 3 متر کاشته شده بودند، کلن های P. nigra 63/135 و P. nigra 56/72 به ترتیب با بیشترین رشد قطری 142/8 و 8/6 سانتی متر و میزان رشد ارتفاعی به ترتیب با 62/6 و 49/6 متر و میانگین تولید در هکتار 495/19 و 79/13 مترمکعب جزو کلن های برتر بوده اند. در بین کلن های تاج باز که در فاصله 4 × 4 متر کاشته شده بودند ارقام Populus euramericana 455 و P. euramericana BL.costanzo که به ترتیب با قطر 95/9 و 54/9 سانتی متر و ارتفاع 32/8 و 51/7 متر و از نظر میانگین تولید در هکتار 59/20 و 04/17 مترمکعب را دارا بودند که به عنوان کلن های برتر معرفی شدند. البته در پژوهشی که روی تراکم کاشت بین 6 ارقام مختلف صنوبر انجام شد کلن P.n. 62/154 نسبت به سایر ارقام همراه بسیار موفقتر و با عملکرد بالاتر بود.

تاج پوشش، از مهم ترین مشخصه های ساختاری درختان جنگلی است که بر کارکردهای بوم شناختی درخت بسیار اثرگذار است. هدف از پژوهش پیش رو، بررسی روند تغییرات تراکم تاج درختان در جنگل های شاخه زاد مریوان بود. این پژوهش در دو توده جنگلی به نام های گاران و دوله ناو انجام شد. ابتدا در هر توده، پنج درخت انتخاب شد. از تاج هر درخت در چهار جهت اصلی جغرافیایی با فاصله یک متر از تنه درختان در شهریور سال 1400 و 1401 تصویربرداری شد. تاج پوشش درختان در هر تصویر با استفاده از نرم افزار MIP Cloud4 student اندازه گیری شد. برای مقایسه درصد تاج پوشش درختان در دو دوره تصویربرداری از آزمون تی جفتی استفاده شد. براساس نتایج، تراکم تاج درختان در رویشگاه گاران و دوله ناو در سال 1401 نسبت به سال 1400، به ترتیب 02/9 و 51/11 درصد افزایش داشت. از طرفی در رویشگاه گاران و دوله ناو بیشترین افزایش و تغییر تراکم تاج درختان در سمت جنوبی و شرقی تاج درختان مشاهده شد. همچنین، از سال 1400 به 1401، شرایط آب وهوایی بهبود یافته بود. درختان رویشگاه دوله ناو دارای میانگین پارامترهای کمی بزرگ تری نسبت به رویشگاه گاران بودند. با توجه به اهمیت تاج پوشش درختان در کارکردهای توده های جنگلی، برای مدیریت پایدار اعمال قرق عرصه های تخریب شده (هم سو با افزایش تاج پوشش) پیشنهاد شد.

طبیعت ایرانجناب آقای دکتر عصاره لطفا مطالب و راهکارهای پیشنهادی خود را پیرامون چالش های مطرح شده در قسمت اول گفت وگو و نیز چگونگی اجرا شدن سند ملی گیاهان دارویی، که با زحمت زیادی تهیه و مصوب شد، ارایه فرمایید. مسیولیت نظارت بر اجرای سند ملی گیاهان دارویی توسط بخش های مختلف بر عهده چه کسی است؟ با توجه به مسیولیتی که سال های طولانی در حوزه گیاهان دارویی داشتید، آینده گیاهان دارویی را در کشور چگونه می بینید؟ نقاط قوت و نقاط ضعف گیاهان دارویی و راه حل های موجود را در حد امکان توضیح دهید.جناب آقای دکتر عصارهاز فرمایشات عزیزان بسیار استفاده شد. بخش زیادی از سوال جناب عالی در بخش اول گفت و گو پاسخ داده شد. کاملا درست اشاره کردید، برای تهیه و تصویب سند ملی، چندین سال زحمت و انرژی صرف شد. تکلیف مسیولیت اجرای آن نیز، در قالب استقرار یک دبیرخانه اجرایی در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، به روشنی در سند آمده است. اجرای سند بر اساس ماده 6 آن، با یک سازوکار اجرایی و متشکل از شورای راهبری رصد و پایش می شود، اعضای این شورا، به صورت فرابخشی از دستگاه های مختلف و نیز صاحب نظران تشکیل شده است، این شورا، امر سیاست گذاری، برنامه ریزی و نظارت بر اجرا را پیگیری و هماهنگی می کند، دبیرخانه نیز، زیر نظر شورا، گزارش میزان اجرایی سازی سند را به صورت دوره ای به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارایه می نماید.

چوب های فسیل دوران دوم زمین شناسی در ایران به ندرت مورد مطالعه قرار گرفته اند. با هدف توسعه مطالعات دیرینه شناسی با تمرکز بر درختان فسیل، حوزه زغال دار قشلاق در زون ساختاری البرز شرقی و در محدوده استان گلستان مطالعه و کاوش شده است که در نتیجه آن بیش از صد نمونه چوب فسیل به صورت درختان برجا و قطعات پراکنده جمع آوری و گزارش می شود. با توجه به حضور عمده درختان فسیل در محدوده عملیاتی معادن زغال سنگ و با در نظر گرفتن اهمیت توامان دیرینه شناسی درختان مزوزوییک که در دل جنگل های باستانی هیرکانی قرار گرفته اند، این منطقه دارای پتانسیل ثبت ژیوسایت های متعدد است، بنابراین، فعال نمودن توریسم معدنی در محدوده معادن با مشارکت فعال سازمان های ذی ربط پیشنهاد می شود تا ضمن حفاظت و مطالعه آنها، امکان توسعه زمین گردشگری پایدار برای این منطقه فراهم شود. پژوهش های بیشتر در ساختار زیستی و شرایط حفظ شدگی چوب های فسیل، بر دانش ما پیرامون تاریخچه جنگل های دوران دوم زمین شناسی ایران خواهد افزود.

بیست و هشتمین نشست اعضای کنوانسیون تغییر اقلیم (UNFCCC- COP28) در دبی برگزار شد. طبق فهرست منتشر شده از طرف مسیولین کنوانسیون تغییر اقلیم در سازمان ملل متحد، درمجموع 83884 نفر از 196 کشور عضو، 2331 سازمان ناظر و 1002 سازمان رسانه ای (مدیا) در این جلسه حضور داشتند. البته تعدادی (2089 نفر) هم به صورت غیرحضوری در جلسه شرکت کردند.بیست و هشتمین نشست سالانه آب و هوایی سازمان ملل متحد، که دولت ها در آن درمورد چگونگی محدود کردن تولید سوخت های فسیلی و آماده شدن برای تغییرات آب و هوایی بحث خواهند کرد، از پنجشنبه 9 آذر در امارات آغاز شد و تا 21 آذر ادامه پیدا کرد. بیش از 70 هزار مهمان از 198 کشور جهان (197 کشور به علاوه اتحادیه اروپا) از جمله رهبران 180 کشور در این اجلاس شرکت نمودند (منبع خبر داخلی).کنفرانس تغییرات آب و هوایی 2023 سازمان ملل متحد (COP28) شامل پنجمین جلسه اعضای توافق نامه پاریس (CMA 5) نیز بود. برای برگزاری COP28 در دبی، 153 کشور از مجموع 193 کشور عضو از این قطعنامه حمایت کردند، 10 کشور از جمله آمریکا، اسراییل و اتریش رای منفی و 23 کشور ازجمله بریتانیا و آلمان رای ممتنع دادند.معمولا برگزاری چنین جلسات مهم و گسترده ای برای کشورها مهم است، زیرا می توانند حداکثر استفاده را در رابطه با اهداف ملی بنمایند و نظرات خود را بیان کنند و در صورت امکان در قالب مصوبات سازمان ملل متحد زمینه اجرایی شدن آنها را فراهم نمایند. به همین منظور در اکثر اوقات، چنین جلساتی علاوه بر هدف اصلی، حاشیه هایی را نیز به همراه دارد. کشور ایران در سال 1992 میلادی کنوانسیون را امضا کرد و در سال 1996 به طور رسمی و قانونی به عضویت کنوانسیون درآمد.

ضرورت اجباری شدن استاندارد برای عرقیات گیاهیپیش از این در مورد تولید عرقیات گیاهی استاندارد، به عنوان یکی از ضروریات روز کشور، در یکی از ستون های همین نشریه، مطلبی نوشته بودم (سفیدکن، 1400). در آن ستون به سه نکته مهم که باید در تولید عرقیات گیاهی مورد توجه ویژه قرار گیرند، اشاره کردم که به طور خلاصه عبارتند از:1- تهیه عرقیات از گیاهان سالم، تازه و با کیفیت و بدون هر گونه آلودگی میکروبی2- انتخاب گیاهان حاوی ترکیبات اسانسی برای عرق گیری، که در شرایط تقطیر (دمای جوش آب) مواد موثره آنها قابل استخراج و حل شدن در آب است و این ترکیبات حاوی هیچ ترکیب غیرمطلوب و مضری نیستند و خاتمه دادن به این باور غلط که از هر گیاه دارویی می توان عرق تهیه کرد.3- استاندارد بودن عرقیات تولید شده و انطباق مشخصات فیزیکو شیمیایی آن مثل pH، عدد اسیدی، عدد استری، میزان اسانس موجود در آن، نوع و درصد ترکیبات حل شده در عرق، میزان احتمالی عناصر سنگین، یا باقی مانده سموم گیاهی موجود در آن با استانداردهای ملی یا بین المللی.

قایقی خواهم ساختخواهم انداخت به آبدور خواهم شد از این خاک غریبکه در آن هیچ کسی نیست که در بیشه عشققهرمانان را بیدار کندیکی از شخصیت های علمی دانشگاه تهران، که در طول عمر کوتاهشان، علاوه بر علوم جنگل، مرتع و منابع طبیعی کشور، بر آموزه های اخلاقی و انسانی تاثیر بسیاری بر جای گذاشت، استاد فقید، زنده یاد دکتر حسین حبیبی کاسب بودند که به حق باید ایشان را «پدر علم خاک های جنگلی و مرتعی ایران» نامید.در خرداد ماه سال 1320 شمسی، درست سه ماه پیش از حمله نیروهای شوروی سابق به ایران و تصرف مناطق شمال کشور، در خانواده ای متوسط در شهر چالوس فرزندی چشم به جهان گشود که پدرش نام مبارک «حسین» را بر وی نهاد. حسین حبیبی کاسب دوره دبستان را در یکی از مدارس شهر به پایان رساند و در زمانی که هنوز سیزده سال بیشتر نداشت، مادر خود را پس از یک دوره بیماری طولانی از دست داد. وی با غم سنگین بی مادری و مشقت های فراوانی که به وی تحمیل می شد، تحصیلات متوسطه را در دبیرستان های چالوس با درجه ممتاز به پایان رساند. او مجبور بود، برای امور زندگی در هنگام تحصیل در کارخانه حریربافی چالوس، که کانون فعالیت های اجتماعی و سیاسی آن دوران به حساب می آمد، به کار مشغول شود. تامین معاش زندگی و مشقت های فراوان، تاثیر عمیقی بر اراده خستگی ناپذیر، بینش و تفکر اجتماعی و سیاسی او نهاد. سختی راه در این مرحله از زندگی موجب شد با کوله باری از عشق به مردم، به انسانی با تجربه و سرد و گرم چشیده روزگار تبدیل شود. حسین حبیبی کاسب با چنین پیشینه فکری، علمی و بینشی برگرفته از تنش های اجتماعی عصر خویش، در سال 1340(ش) پس از اتمام دوره دبیرستان، وارد دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران شد. همواره در برابر ناملایمات و سختی های زیاد با درایتی که ناشی از علم، اخلاق، اخلاص و صمیمیت ایشان بود، می ایستاد و جایگاه خود را در سنگر مبارزه با ظلم و جور حفظ می کرد. دوران تحصیلات دانشگاهی ایشان با حوادثی مانند زلزله بویین زهرا و سیل جوادیه تهران مصادف بود. حس انسان دوستی و بینش اجتماعی وی سبب شد، به فوریت به یاری هموطنان سیل زده و زلزله زده بشتابد. ایشان با مدیریتی که از خود بروز داد، بخش بزرگی از دانشجویان را به مشارکت در این امر تشویق کرد و کمک های مالی و خدمات بسیاری را برای سانحه دیدگان و نیازمندان فراهم نمود.

گونه Cousinia kermanshahensis Attar, Ghahr. & Assadi (هزارخار) گیاهی علفی دوساله، به ارتفاع تا 20 سانتی متر و جام گل شیری رنگ از خانواده کاسنی (Asteraceae) است. این گونه انحصاری ایران (استان کرمانشاه) است. جایگاه حفاظتی این گونه بر اساس شیوه نامه اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) و با استفاده از سه معیار میزان حضور، سطح تحت اشغال و اندازه جمعیت تعیین شد. سطح تحت اشغال (AOO) گونه، با بازدید صحرایی و استقرار پلات در رویشگاه آن، 03/0 کیلومتر مربع و محدوده حضور آن (EOO) با استفاده از نرم افزار GeoCAT، 929/1 کیلومترمربع محاسبه و «در بحران انقراض» (Critically Endangered: CR) قرار گرفت. اگرچه برگ ها و کپه های خاردار گیاه نوعی مزیت است که آن را از چرای دام حفظ می کند، محدود شدن جمعیت های گیاه در اطراف روستا می تواند عامل تهدیدی جدی برای این گونه محسوب شود. پیشنهاد می شود، برای حفاظت در خارج از رویشگاه اصلی، بذر این گونه جمع آوری و در بانک ژن منابع طبیعی ایران ذخیره شود تا در صورت لزوم، احیای دوباره جمعیت آن در طبیعت ممکن باشد. همچنین، سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور از رویشگاه های این گونه حفاظت نماید.

گونه ی Scutellaria nepeitfolia Benth. گیاهی بوته ای با ساقه های چوبی و متعلق به خانواده نعنا (Lamiaceae) است. این گونه، بومی ارتفاعات نواحی غرب ایران (عمدتا کوه الوند استان همدان و به طور محدود استانهای لرستان و اصفهان) می باشد. در این پژوهش، جایگاه حفاظتی این گونه انحصاری بر اساس معیارهای اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) و با استفاده از معیارهای میزان حضور، سطح تحت اشغال، اندازه جمعیت و کیفیت رویشگاه مشخص شد. براساس نتایج این تحقیق، گونه یاد شده در طبقه «در معرض خطر» قرار دارد. علی رغم عدم برداشت این گونه، عوامل تخریبی مختلفی نظیر چرای بیش از حد دام و استخراج سنگ گرانیت رویشگاه های این گونه را تهدید می کنند. بنابراین لازم است سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور محدوده حضور این گونه را به عنوان رویشگاه حفاظت شده اعلام کند. حفاظت خارج از رویشگاه نیز باید از طریق حفاظت از بذور این گونه در بانک ژن منابع طبیعی ایران و تکثیر آن در باغ های گیاهشناسی انجام شود. افزایش آگاهی و آموزش عمومی پیرامون اهمیت حفاظت از طبیعت و گیاهان می تواند نقش مهمی را در حفاظت از گیاهان در رویشگاه های طبیعی داشته باشد.

تصور کنید همه درختان موجود به وسعت کشورهای فرانسه، آلمان و اسپانیا، به سرعت نابود شوند. درواقع، این میزان تقریبی جنگل زدایی است که طی سال های 2001 تا 2020 در دنیا رخ داده و پیامدهای جبران ناپذیری را به همراه داشته است. نتایج پژوهش ها در سال 2009 نشان دادند، جنگل زدایی یکی از عوامل اصلی تغییرات اقلیمی است که 6 تا 17 درصد از گازهای گلخانه ای دنیا را تولید می کند. درختان با جذب دی اکسیدکربن و دفع آن از اتمسفر سبب خنک شدن زمین و حفاظت از تنوع زیستی می شوند.بن اولکن (Ben Olken) یکی از اقتصاددانان MIT معتقد است، تغییر اقلیم و تنوع زیستی نه تنها، یک مشکل محلی یا منطقه ای، بلکه یک مشکل جهانی است و تصمیم گیری درباره قطع کردن، یا قطع نکردن درختان پیامدهای بزرگی را برای دنیا به همراه دارد. با توجه به مسایل مالی و درآمدهای حاصل از جنگل زدایی، متاسفانه این پدیده با سرعت بسیاری در حال پیشروی است. امروزه پژوهشگران می توانند این روند را از نزدیک اندازه بگیرند، به طوری که در 25 سال گذشته فناوری های مبتنی بر ماهواره ها منجر به تغییر الگوی ترسیم جنگل زدایی ها شده است و اکنون داده های به دست آمده از سایر فناوری های تصویربرداری، توانایی ارایه تصاویر نزدیک تری را نیز دارند.کلر بالبنی (Clare Balboni) استادیار دانشکده اقتصاد لندن (LSE) و اولکن در مقاله مروری جدید خود با عنوان «اقتصاد جنگل زدایی نواحی استوایی» که به زودی در Economics منتشر می شود، نقشه راهی را برای حل این بحران ارایه کردند، نویسندگان این مقاله همگی عضو دانشکده اقتصاد لندن هستند، بنابراین، این موضوع با درک این مشکل که جهان چگونه می تواند با جنگل زدایی مقابله کند، شروع شد.

با وجود منع یا محدودیت در مصرف آفت کش های کلردار در بسیاری از مناطق دنیا، هنوز در برخی مناطق آفت کش هگزاکلروسیکلوهگزان (HCH) استفاده شده و به دلیل سمیت و پایداری در طبیعت، سبب آسیب های زیست محیطی می شود. برخی از میکروارگانیسم ها از جمله قارچ ها و باکتری ها قادر به تجزیه برخی از ایزومرهای HCH در شرایط آزمایشگاهی هستند. در محیط های ناهمگن مانند خاک، عوامل متعدد زنده و غیر زنده بر توانایی میکروارگانیسم ها در تجزیه زیستی آفت کش ها از جمله CHC تاثیر دارند که می توان به پتانسیل اکسایش- کاهش، رطوبت، در دسترس بودن و پراکندگی مکانی مواد آلی برای رشد میکروارگانیسم های تجزیه کننده اشاره کرد. برخلاف باکتری ها، قارچ ها به دلیل داشتن ساختارهای لوله ای شکل (میسلیوم) به راحتی با محیط های ناهمگن سازگار می شوند و قادرند از طریق میسلیوم مواد غذایی را از مکان هایی که مقدار آنها زیاد است به مناطقی که کمبود آنها وجود دارد منتقل کنند. در محیط هایی تاهمگن مانند خاک، بیشتر قارچ ها و باکتری ها با هم مشاهده می شوند و در گردش مواد غذایی و سایر فرایندهای بیوژیوشیمیایی مانند تغییر زیستی مواد آلوده کننده آلی نقش دارند. در این گونه محیط ها، قارچ ها و باکتری ها برای دسترسی به مواد غذایی با هم رقابت دارند و بسته به نوع میکروارگانیسم و شرایط زیستگاه، واکنش اکولوژیک متقابل بین قارچ ها و باکتری ها با هم ممکن است خنثی، رقابتی، یا همکاری (هم سفرگی، یا همیاری) باشد. به عنوان مثال قارچ ها قادرند به شکل فعال هیدروکربن های آروماتیک را منتقل و باعث بالا رفتن میزان دسترسی زیستی آنها برای باکتری ها شوند.

بر اساس نتایج جدیدترین پژوهش ها، با جایگزین کردن 50درصد از محصولات گوشتی و فراورده های شیری با غذاهای گیاهی می توان تا سال 2050، انتشار گازهای گلخانه ای (Greenhouse gases) ناشی از فعالیت های کشاورزی و تغییر کاربری زمین را تا 31درصد کاهش داد، همچنین تخریب جنگل ها و زمین های طبیعی را متوقف کرد.بر اساس مطالعاتی که به تازگی در نشریه Nature Communications منتشر شده است، تا سال 2050 مزایای آب و هوایی و تنوع زیستی حاصل از جنگل کاری در زمین هایی که از تولیدات دامی محفوظ هستند و در آنجا گوشت و فراورده های شیر با محصولات غذایی مبتنی بر گیاه جایگزین می شوند، به بیش از دو برابر خواهد رسید، همچنین، میزان نابودی یکپارچگی اکوسیستم ها نیز به نصف کاهش خواهد یافت.این پژوهش، اولین مطالعه ای است که به امنیت غذایی جهان و اثرات محیط زیستی مصرف گوشت و شیر گیاهی در مقیاس بزرگ، که پیچیدگی سیستم های غذایی را نیز در نظر دارد، می پردازد و به طور مستقل توسط IIASA (موسسه بین المللی تجزیه و تحلیل سیستم های کاربردی) با مشارکت اتحادیه زیست محیطی (Alliance of Bioversity)، CIAT (مرکز بین المللی کشاورزی گرمسیری)، همچنین USAID (آژانس توسعه بین المللی ایالات متحده) و نیز با توجه به داده های شرکت Impossible Foods (شرکتی که جایگزین های گیاهی را برای محصولات گوشتی تولید می کند) انجام شده است.مارتا کوزیکا (Marta Kozicka)، نویسنده اصلی این مقاله و پژوهشگر در برنامه تنوع زیستی و منابع طبیعی IIASA، خاطرنشان می کند: «درک تاثیرات تغییر در رژیم غذایی، گزینه های ما را برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای گسترش می دهد. همچنین تغییر رژیم غذایی می تواند پیشرفت های بزرگی را برای تنوع زیستی به همراه داشته باشد.»

گونه های متعددی از زنبور های خانواده ی Cynipidae با تغذیه از اندام های مختلف درختان بلوط (برگ، شاتون، میوه، جوانه و شاخه های بلوط) باعث ناهنجاری های رشدی (Gall) روی گیاهان میزبان می شوند. کتاب "زنبورهای گالزای بلوط ایران" توسط آقایان دکتر "سیدابراهیم صادقی، محمد حسن عصاره و مجید توکلی" تالیف و توسط اتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در سال 1388 منتشر شد. این کتاب نتیجه تحقیقات گسترده ای است که در دهه 1380 شمسی در قالب طرح جامع تحقیقاتی در موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور و با کمک متخصصینی از کشورهای مختلف، بویژه انگلستان و مجارستان که در شناسایی و توصیف گونه های جدید همکاری داشتند، انجام شد. یک دهه کار مستمر نویسندگان کتاب و همکاران آن ها، شامل جمع آوری نمونه گال از مناطق مختلف رویشی کشور (ارسباران، زاگرس، هیرکانی و ایران-توران)، پرورش نمونه ها و استخراج زنبورهای گالزا، اینکوالین و پارازیتویید از گال های مختلف گیاهی، شناسایی گونه ها و توصیف گونه های جدید، برای نخستین بار در کشور نشان داد که تنوع و غنای گونه ای زنبور های گالزای Cynipinae و عوامل پارازیتویید آن ها بویژه زنبورهای Chalcid در ایران به خصوص منطقه رویشی زاگرس بسیار بالا و بی نظیر است؛ بطوریکه حدود نیمی از گونه های موجود در غرب پالیارکتیک در ایران وجود دارد.