تاملی انتقادی به چالش های امنیتی روابط اقتصادی ایران و افغانستان

تقویت و ثبات مناسبات اقتصادی کشورهای یک منطقه، تا حد زیادی منوط به رفع چالش های امنیتی آنان است. این مهم، درخصوص تعاملات بازرگانی ایران و افغانستان نیز که در منطقه ای تنش زا واقع شده اند، صدق می کند. مهم تر آنکه، ایران با وجود موانع امنیتی منطقه ای و فرامنطقه ای کنونی، توانسته در بازار این کشور نفوذ بسیاری یابد. با این حال، روابط اقتصادی فعلی دو کشور، به شدت از چالش های غالبا امنیتی شده تاثیر پذیرفته است. با هدف اثبات این ادعا، سوال اصلی نوشتار حاضر و با تمرکز بر سال های 2017-2001م. آن است که مهم ترین چالش ها و محدودیت های امنیتی حاکم بر مناسبات اقتصادی ایران و افغانستان در سطوح ملی، منطقه ای و فرامنطقه ای کدامند؟ در پاسخ باید گفت که تداوم نگاه امنیتی ایران به افغانستان، منازعات منطقه ای پیرامون دو کشور، و امنیتی شدن ژیوپلیتیک و هویت ایران و افغانستان در سطح جهانی توسط آمریکا، مهم ترین چالش های مدنظر هستند. تحلیل مذکور، در چارچوب انتقادی نظریه ی امنیتی شدن مکتب کپنهاگ، با روش علی و فن گردآوری کتابخانه ای اطلاعات، انجام گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که یکی از علل اصلی عدم رشد مناسبات اقتصادی ایران و افغانستان طی سال های گذشته، رویکرد امنیتی حاکم بر مناسبات تهران-کابل و پویش های امنیتی فراملی بوده است. بر این اساس، ارتقای تعاملات اقتصادی دو کشور می طلبد تا بسیاری از موضوعات و تهدیدات بیش از آنکه در حوزه ی امنیت جای گیرند، می بایست توسط دولتمردان در حوزه ی سیاست حل وفصل شوند.